2017_CBS_05370 - Aanvraag stedenbouwkundige vergunning. Bijzondere procedure. Zaak van de wegen - 2017852. district Antwerpen. Van der Sweepstraat, Namenstraat, Verviersstraat, Gentplaats, Wapenstraat, Waalsekaai - Goedkeuring

Inhoud van de aanvraag

• bouwen van twee afzonderlijke ondergrondse parkeergarages onder de Gedempte Zuiderdokken: Kooldok aan de noordzijde, Steendok aan de zuidzijde;
• de parkings krijgen vier ondergrondse bouwlagen en bieden plaats aan zowel auto’s als fietsen;
• de beide ondergrondse parkeergarages krijgen een inrit aan de Waalsekaai. De uitrit van parking Kooldok bevindt zich in de Wapenstraat. De uitrit van parking Steendok in de Verviersstraat;
• bouwen van 2 toegangstrappen voor de fietsgebruikers, bereikbaar vanaf het openbaar domein;
• het oprichten van 10 gebouwen die toegang geven tot de ondergrondse parkeergarages (voetgangeruitgangen);
• het heraanleggen van de Van der Sweepstraat, Namenstraat en Verviersstraat (inclusief vervangen riolering);
• het aanleggen van een speelterrein, sportvelden en een hondenwei langsheen de Vlaamsekaai voor een periode van drie jaar;
• volgens de planning wordt parking Steendok gebouwd in 2017-2018 en parking Kooldok in 2018-2019.

Bestaande toestand 

• het gehele projectgebied ligt binnen de opvulling van de Gedempte Zuiderdokken en de omliggende straten;
• de huidige situatie van het projectgebied betreft een aangelegd terrein dat grotendeels verhard is met kasseien;
• het terrein doet grotendeels dienst als parkeerterrein.

Relevante voorgeschiedenis 

Op 28 oktober 2016 (jaarnummer 2016_CBS_09377) besliste het college van burgemeester en schepenen om de circulatie- en inrichtingsprincipes voor de Waalse- en Vlaamsekaai goed te keuren als basis voor verdere uitwerking in het ontwerp voor heraanleg van de bovengrond.

Door studiebureau Antea werd in opdracht van de stad Antwerpen een gemotiveerd verzoek tot ontheffing van de MER-plicht ingediend (december 2016 en geactualiseerd op 13 februari 2017).

Procedureverloop

Adviezen

Zie bijlage Adviezen.

Toetsing voorschriften

Stedenbouwkundige gegevens uit de plannen van aanleg, de ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen

Het goed is gelegen binnen de omschrijving van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen, goedgekeurd op 19 juni 2009.

Het eigendom is gedeeltelijk gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen). Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, gedeeltelijk in een parkgebied. De parkgebieden moeten in hun staat bewaard worden of zijn bestemd om zodanig ingericht te worden, dat ze, in de al dan niet verstedelijkte gebieden, hun sociale functie kunnen vervullen. (Artikel 14 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

Het eigendom is gedeeltelijk gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen). Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, gedeeltelijk in een woongebied met culturele, historische en/of esthetische waarde. De woongebieden zijn bestemd voor wonen, alsmede voor handel, dienstverlening, ambacht en kleinbedrijf voor zover deze taken van bedrijf om redenen van goede ruimtelijke ordening niet in een daartoe aangewezen gebied moeten worden afgezonderd, voor groene ruimten, voor sociaal-culturele inrichtingen, voor openbare nutsvoorzieningen, voor toeristische voorzieningen, voor agrarische bedrijven. Deze bedrijven, voorzieningen en inrichtingen mogen echter maar worden toegestaan voor zover ze verenigbaar zijn met de onmiddellijke omgeving. (Artikel 5 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.) In gebieden en plaatsen van culturele, historische en/of esthetische waarde wordt de wijziging van de bestaande toestand onderworpen aan bijzondere voorwaarden, gegrond op de wenselijkheid van het behoud. (Artikel 6 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

De aanvraag is niet in overeenstemming met de bestemming en de voorschriften van het gewestplan. Er werd overeenkomstig artikel 4.4.7.§2 van de VCRO en artikel 3.§2 ,van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 mei 2000 omtrent de handelingen van algemeen belang een afwijking gevraagd op de voorschriften van het gewestplan.

Het goed is gedeeltelijk gelegen binnen de grenzen van het bijzonder plan van aanleg BPA Antwerpen-Zuid-aan de leien, goedgekeurd bij ministerieel besluit van 2 december 1985. Volgens dit bijzonder plan van aanleg ligt het goed in zone A voor woningen en in de zone openbare weg.

De aanvraag is niet in overeenstemming met de bestemming en de voorschriften van het bijzonder plan van aanleg. Er werd overeenkomstig artikel 4.4.7.§2 van de VCRO en artikel 3.§2 ,van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 mei 2000 omtrent de handelingen van algemeen belang een afwijking gevraagd op de voorschriften van het bijzonder plan van aanleg.

Het goed is gedeeltelijk gelegen binnen de omschrijving van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan "Binnenstad", goedgekeurd op 26 april 2012. Volgens dit ruimtelijk uitvoeringsplan ligt het goed in een zone voor publiek domein - (pu).

De aanvraag is niet in overeenstemming met de bestemming en de voorschriften van het ruimtelijk uitvoeringsplan. Er werd overeenkomstig artikel 4.4.7.§2 van de VCRO en artikel 3.§2 ,van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 mei 2000 omtrent de handelingen van algemeen belang een afwijking gevraagd op de voorschriften van het ruimtelijk uitvoeringsplan.

Het goed is gedeeltelijk gelegen binnen de omschrijving van het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan RUP Nieuw Zuid, goedgekeurd op 17 juli 2014. Volgens dit ruimtelijk uitvoeringsplan ligt het goed in een zone voor publiek domein (pu2).

De aanvraag is in overeenstemming met de bestemming en de voorschriften van het ruimtelijk uitvoeringsplan.

Algemene bouwverordening

Voetgangersverkeer: Het besluit van de Vlaamse regering van 29 april 1997 houdende de vaststelling van algemene bouwverordeningen inzake wegen voor voetgangersverkeer.

De aanvraag werd getoetst aan de verordening inzake wegen en voetgangersverkeer. Het ontwerp voldoet hieraan.

Omzendbrief

Voetgangersverkeer: De omzendbrief RO/98/2 van 23 maart 1998 betreffende de algemene bouwverordening inzake wegen voor voetgangersverkeer.

Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen

Bouwcode: De gemeentelijke stedenbouwkundige verordening (verder genoemd bouwcode), definitief vastgesteld door de gemeenteraad in zitting van 28 april 2014, goedgekeurd bij besluit van de deputatie van de provincie Antwerpen van 9 oktober 2014 en van kracht sinds 25 oktober 2014.

De aanvraag werd getoetst aan de bepalingen van de bouwcode. Het ontwerp wijkt af op de volgende punten: 

• artikel 35 Afvoerkanalen en uitlaten van alle gassen: op de plannen is niet duidelijk hoe de uitlaatgassen van de auto’s worden afgevoerd. De plannen tonen dat de afvoer gebeurt via de kokers van de trappenhuizen. Alle gassen moeten afgevoerd worden via deze kanalen die uitmonden in open lucht, overeenkomstig de voorschriften opgenomen in de bouwcode;
• artikel 43 Septische putten: de inhoud van de septische putten is niet opgegeven. Deze moeten een inhoud hebben van minimum 2000 liter.

Omgevingstoets

Beoordeling afwijkingen van de voorschriften

De aanvraag is niet in overeenstemming met de bestemming parkgebied en woongebied met culturele, historische en/of esthetische waarde van het gewestplan, zone A voor woningen van bij bijzonder plan van aanleg Antwerpen-Zuid-aan de leien en zone voor publiek domein van ruimtelijk uitvoeringsplan Binnenstad.

Op basis van artikel 4.4.7.§2 van de VCRO en artikel 3.§2 ,van het besluit van de Vlaamse Regering van 5 mei 2000 omtrent de handelingen van algemeen belang en de motivatie die werd aangebracht naar aanleiding van de projectvergadering (30 september 2016) kan de voorgestelde aanleg van de publieke parking in de zone voor publiek domein beoordeeld worden als een handeling van algemeen belang met beperkte ruimtelijke impact. De afwijking van het ruimtelijk uitvoeringsplan wordt bijgevolg gunstig geadviseerd.

Het ontwerp wijkt af van de bouwcode op volgende artikels:

• artikel 35 Met toepassing van artikel 3 van de bouwcode kan een afwijking worden toegestaan op voorwaarde dat de afvoerkanalen niet zichtbaar zijn vanaf het openbaar domein en dus niet uitsteken boven de kroonlijst van de trappenhuizen. De afgevoerde gassen mogen tevens niet hinderlijk zijn voor de gebruikers van, en de voetgangers rondom, de trappenhuizen. Het behoud van de verfijnde ontwerp van de trappenhuizen, zoals ook door de welstandscommissie wordt onderschreven, staat voorop;
• artikel 43 De inhoud van de septische putten, minimum 2000 liter, wordt opgenomen als voorwaarde in het advies.

Functionele inpasbaarheid

Het ondergronds brengen van de parkeerplaatsen op de Gedempte Zuiderdokken kadert in de volledige reorganisatie van het zuidelijk parkeeraanbod op de Scheldekaaien en de Zuiderdokken waarbij beide parkings aantakken op de parkeerroute rondom de binnenstad op de assen Kaaien - Leien.

Door het ondergronds brengen van de parkeerplaatsen ontstaat de opportuniteit een grote groene, kwalitatieve inrichting van het openbaar domein te realiseren.

Mobiliteitsimpact (o.a. toetsing parkeerbehoefte)

Parkeerparagraaf niet van toepassing

Het algemene principe is dat elke bouwaanvraag een parkeerbehoefte genereert. Om te vermijden dat de parkeerbehoefte (geheel of gedeeltelijk) wordt afgewenteld op het openbaar domein, is het de bedoeling om parkeren maximaal op eigen terrein te voorzien, het zogenaamde POET principe (Parkeren Op Eigen Terrein).

De parkeerparagraaf is niet van toepassing gezien de aanvraag de bouw van ondergrondse parkeergarages en de heraanleg van straten betreft.

De ondergrondse parkings hebben volgende capaciteit:

• Kooldok: 1113 parkeerplaatsen, waarvan er minimum 150 worden aangeboden als abonnement voor buurtbewoners. Daarnaast wordt een ondergrondse fietsenstalling voorzien met 175 plaatsen, waarvan 125 plaatsen worden afgesloten voor buurtbewoners. De fietsenstalling is tot de dubbele capaciteit uitbreidbaar.
• Steendok: 911 parkeerplaatsen, waarvan er minimum 100 worden aangeboden als abonnement voor buurtbewoners. Daarnaast wordt een ondergrondse fietsenstalling voorzien met 125 plaatsen, waarvan minimum 50 plaatsen worden afgesloten voor buurtbewoners. Ook deze fietsenstalling is tot de dubbele capaciteit uitbreidbaar.

De voorziene capaciteit op het maaiveld, en binnen het bouwproject Zillion, in rekening gebracht, zal de parkeerbalans voor de parkeerzones op de Gedempte Zuiderdokken en het Justitiepaleis nagenoeg status quo blijven ten opzichte van de huidige toestand (2281 parkeerplaatsen huidige toestand – 2263 parkeerplaatsen toekomstige capaciteit).

In het kader van voorliggende aanvraag werd advies gevraagd aan de dienst Mobiliteit. Het advies is voorwaardelijk gunstig:

“Mobiliteit en Parkeren Antwerpen heeft het ontwerpproces voor de parkings en de omgevingsaanleg Zuiderdokken volledig opgevolgd en gecoördineerd, en adviseert de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning gunstig.

Voortschrijdend inzicht vraagt echter volgende aanpassingen aan de plannen:

• Verviersstraat: Verder onderzoek heeft uitgewezen dat op het kruispunt Verviersstraat – De Gerlachekaai een dubbele opstelstrook voor het autoverkeer noodzakelijk is om piekmomenten van oververzadiging te vermijden. Er is bij de inplanting van de twee bomen en de laad- en loszone reeds rekening gehouden met deze mogelijkheid.
• Van der Sweepstraat: De verkeersplateaus in de Van der Sweepstraat moeten afgestemd worden op de logische voetgangers- en fietsersstromen zoals opgenomen in het schetsontwerp Dok Zuid, dat op 24 maart 2017 werd goedgekeurd door het college van burgemeester en schepenen, nadat de aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning voor de parkings en omgevingsaanleg reeds was ingediend.
• Deze opmerkingen zijn verwerkt in de aangepaste plannen in bijlage bij dit advies.”

Deze aanpassingen worden opgenomen als voorwaarde in het advies:

• Voorzien van twee opstelstroken voor autoverkeer op het kruispunt Verviersstraat – De Gerlachekaai (zie bijlage Figuren - Figuur 1).
• Afstemmen van de verkeersplateaus in de Van der Sweepstraat op het schetsontwerp Dok Zuid (zie bijlage Figuren - Figuur 2 en Figuur 3).

Visueel-vormelijke elementen

Met de geplande werken, en de voorziene aanleg van de bovenbouw, waarvoor in een latere fase een vergunningsaanvraag zal worden ingediend, verbetert de beeldkwaliteit van de Gedempte Zuiderdokken aanzienlijk.

Om de visueel-vormelijke aspecten van het voorgestelde project te beoordelen werd advies gevraagd aan de welstandscommissie. Op 13 januari 2017 bracht de welstandscommissie een gunstig advies uit. Met voorliggende aanvraag wordt tevens voldaan aan de opmerkingen die werden geformuleerd met betrekking tot de signalisatie van de parkeervolumes (afstemming en integratie in de architectuur) en de afwerking van de daken van de trappenhuizen (in staalplaat met dezelfde kleurstelling).

Enkel die bomen die noodzakelijk zijn voor het realiseren van beide parkings en de aanleg van een werfzone worden gerooid.

De Van der Sweepstraat, Namenstraat, Verviersstraat en Gentplaats worden heraangelegd. De voetpaden worden uitgevoerd met grijze betontegels, de fietspaden met rood asfalt, de parkeerstroken met straatkeien en de rijweg met asfalt. De verkeersplateaus worden uitgevoerd met zwarte betonstraatstenen.

In de Van der Sweepstraat, ter hoogte van de Gedempte Zuiderdokken worden andere materialen gebruikt namelijk natuursteen voor de voetpaden en gewassen beton voor de rijweg.

Op de Waalsekaai worden twee hellingen in de weg gemaakt om de ondergrondse parking bereikbaar te maken voor auto’s. In de Wapenstraat en Verviersstraat wordt telkens een helling gemaakt die de auto’s de mogelijkheid geeft om de parkings te verlaten.

Cultuurhistorische aspecten

Gezien de aanvraag is gelegen in een Vastgestelde Archeologische Zone werd advies gevraagd aan de stedelijke dienst Archeologie. Het advies is voorwaardelijk gunstig:

“Het geplande bouwproject is gelegen in een Vastgestelde Archeologische Zone, met name de historische stadskern van Antwerpen. Het bouwproject valt onder de randvoorwaarden voor de opmaak van een verplichte archeologienota bij het indienen van een bouwaanvraag volgens art. 5.4.1. 2° van het Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013.

Voor de realisatie van de parkings Steendok en Kooldok werd door de stedelijke dienst archeologie een archeologienota (nr.1405) ingediend op 15 december 2016, die door het agentschap Onroerend Erfgoed werd bekrachtigd. Het programma van maatregelen uit deze nota legt een archeologische begeleiding op van de werken. 

Voor de aanleg van buurtvoorziening Gedempte Zuiderdokken werd door de stedelijke dienst archeologie op 17 februari 2017 een archeologienota (nr.2181) ingediend, door het agentschap Onroerend Erfgoed bekrachtigd. Uit het bureauonderzoek blijkt dat geen verder archeologisch onderzoek moet worden opgelegd.

Voor de heraanleg van de straten ter hoogte van de Gedempte Zuiderdokken werd door de stedelijke dienst archeologie op 4 april 2017 een archeologienota (nr. 2781) ingediend, door het agentschap Onroerend Erfgoed bekrachtigd. Uit deze nota blijkt dat voor de bovengrondse aanleg geen begeleiding van de werken vereist is.

Voorwaarde:

• De bouwheer voert het Programma van maatregelen uit zoals opgenomen in de bekrachtigde archeologienota voor de bouw van het Steendok en het Kooldok, met name een archeologische begeleiding van de werken (ID https://id.erfgoed.net/archeologie/archeologienotas/1405)

Hinderaspecten – gezondheid – gebruiksgenot – veiligheid in het algemeen

In het kader van voorliggend aanvraag werd ook advies gevraagd aan de verkeerspolitie. Het antwoord is voorwaardelijk gunstig:

• Zowel de aansluitingen van de Vervierstraat, de Namenstraat en de Van der Sweepstraat dienen afgestemd te worden met de plannen van de heraanleg van de Kaaien, waar voor niet geregelde kruispunten het rechts-in/rechts-uit principe geldt. Hierdoor kan een verkeersveilige oplossing in beeld gebracht worden. De aansluitingen van de kruispunten zijn belangrijk bij de beoordeling van de verkeersveiligheid, zeker naar aantakking van fietspaden en looplijnen voor voetgangers toe.
• Het fietspad ter hoogte van het woonerf aan de Gentplaats dient naar de rijweg uitgebogen te worden vlak na de bushalte.
• Indien de verkeerscirculatie zo georiënteerd wordt dat het verkeer via de Vlaamsekaai de wijk moet verlaten, verdient het aanbeveling om het kruispunt met de Jan van Gentstraat uit te rusten met verkeerslichten.
• Het kruispunt met de Waalsekaai wordt best verhoogd aangelegd om de snelheid van het verkeer te verlagen en de belangrijke voetgangersverbinding te accentueren.
• Het bushokje richting Kaaien mag geen obstakel vormen voor de zichtbaarheid van het verkeer uit de Waalsekaai. Het dient bij voorkeur opgeschoven te worden weg van het kruispunt met de Waalsekaai en mag geen gesloten hokje zijn. Het fietspad kan dan sneller uitgebogen worden naar de rijweg.
• Bij het ledigen van de sorteerstraat mag de vuilniswagen nooit een achterwaartse beweging maken.

De voorwaarden in het advies van de verkeerspolitie worden ongewijzigd overgenomen in het advies gezien:

• de plannen voor de heraanleg van De Gerlachekaai en Cockerillkaai zijn in opmaak. De nodige afstemming zal gebeuren;
• de opmerking met betrekking tot het fietspad ter hoogte van het woonerf aan de Gentplaats is verwerkt in het aangepast plan bij het intern advies van Mobiliteit en Parkeren Antwerpen, tevens figuur 3 van de voorwaarden;
• de verkeerssimulatie voor eventuele wijziging van rijrichting Vlaamsekaai is in opmaak. Dit zal geëvalueerd worden bij de opmaak van het voorontwerp Dok Zuid. In het aangepast plan voor de Van der Sweepstraat zijn beide rijrichtingen mogelijk. Er worden in de toekomst lagere verkeersintensiteiten verwacht. De noodzaak van een lichtenregeling moet later geëvalueerd worden;
• de opmerkingen met betrekking tot enerzijds de verhoogde aanleg van het kruispunt met de Waalsekaai, en anderzijds de vershuiving van het bushokje richting Kaaien in functie van zichtbaarheid, zijn verwerkt in het aangepast plan dat werd gevoegd als bijlage bij het intern advies van Mobiliteit en Parkeren Antwerpen, tevens figuur 2 van de voorwaarden;
• bij de uitwerking van het plan is rekening gehouden met de vuilniswagen die geen achterwaartse bewegingen mag maken bij het ledigen van de sorteerstraat.

De milieudienst geeft een gunstig advies en geeft nog volgende aanbeveling mee:

“Bij de voorbereidingen voor de bronbemaling en het uitvoeren van de bemalingsstudie dient voldoende aandacht uit te gaan naar het uitwerken van alternatieven voor het lozen van het bemalingswater op de openbare riolering.

In eerste instantie dient gedacht te worden aan herinfiltratie in de ondergrond. In tweede instantie kan een lozing naar de Schelde via de ruien bekeken worden.”

In de Van der Sweepstraat, ter hoogte van de Gedempte Zuiderdokken ligt een perceel dat gedeeltelijk als weg wordt heraangelegd bij het openbaar domein. Er worden echter geen gronden overgedragen of rooilijnen gewijzigd.

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) en zijn uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing.

De aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning werd openbaar gemaakt van 3 mei 2017 tot 2 juni 2017. Het proces-verbaal van openbaar onderzoek werd opgesteld op datum van 6 juni 2017. De procedure is uitgevoerd overeenkomstig de bepalingen van voornoemd besluit inzake de openbaarmaking. Er werden 31 bezwaarschriften ingediend. De bespreking ervan is bijgevoegd als bijlage (Bespreking bezwaarschriften).

Er werd een aanvraag tot stedenbouwkundige vergunning ingediend bij het Departement Ruimte Vlaanderen, afdeling Antwerpen, in toepassing van de bijzondere procedure van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening.

De gewestelijke stedenbouwkundige ambtenaar verzoekt het college om:

• een openbaar onderzoek te organiseren;
• een advies uit te brengen over de aanvraag;
• de zaak van de wegen aan de gemeenteraad voor te leggen.

Aanvrager: Stad Antwerpen, Grote Markt 1, 2000 Antwerpen en Q-PARK BELGIUM nv, Belgicastraat 3 bus 6, 1930 Zaventem
Ligging van het perceel: Van der Sweepstraat ZN, 2000 Antwerpen en Waalsekaai ZN, 2000 Antwerpen
Kadastrale gegevens: (afd. 11) sectie L en (afd. 11) sectie L 3929/2
De aanvraag omvat: bouwen van de parking Steendok en Kooldok aan de Waalsekaai en heraanleggen van de Van der Sweepstraat, Namenstraat en Verviersstraat
Datum ontvangst adviesvraag: 20 april 2017
Dossiernummer: 2017852
Dossiernummer Ruimte Vlaanderen: 8.00/11002/11585.2

Artikel 4.2.25. van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening stelt dat indien de vergunningsaanvraag wegeniswerken omvat waarover de gemeenteraad beslissingsbevoegdheid heeft, en het vergunningverlenende bestuursorgaan oordeelt dat de vergunning kan worden verleend, dan neemt de gemeenteraad een beslissing over de zaak van de wegen, alvorens het vergunningverlenende bestuursorgaan een beslissing neemt over de vergunningsaanvraag.