2018_GR_00351 - Duurzame stad - Proefproject vergroening kinderopvang. Evaluatie en voortzetting - Goedkeuring

Volgend budget werd reeds voorzien voor de vier locaties:

• een toelage voor de aanleg van in totaal 22.000,00 EUR. Deze toelage valt binnen het budget voor toelagen aan EcoScholen en natuurspeelplaatsen en is voorzien op 1HWN010203A00000 - 649 - 5152500000 - 1800 en 1900.

Na het succes van het project natuurspeelplaatsen voor scholen, wilde de stad Antwerpen ook de voorschoolse kinderopvang stimuleren om hun buitenruimte groen en avontuurlijk in te richten. Daarbij startte ze met een proefproject met vier locaties: Brabbel, 't Egeltje, Sprookjesland en Vlindertje 2. De deelnemers kregen een professioneel ontwerp en ondersteuning bij de aanleg van Groenman, een aanbod van coaching rond visie, draagvlak, betrekken van kinderen en gebruik van de buitenruimte door Karel de Grote Hogeschool - Pedagogie van het Jonge Kind en een subsidie voor de aanleg van 3.500,00 EUR. 

Het proefproject eindigt in juni 2018. Bij de klankbordgroep en de deelnemers werd daarom een evaluatie gedaan. 

Resultaten evaluatie

De bevindingen waren over het algemeen positief:

• Ontwerp. Een professioneel ontwerp was een groot voordeel. Velen zien het als onmisbaar om het project tot een goed einde te brengen. In sommige gevallen, bij een gemakkelijke beginsituatie, zou een goede handleiding misschien kunnen volstaan. Op de vraag of de stad een ontwerper moet aanstellen of dat de deelnemers er zelf één moeten kunnen kiezen met een subsidie, waren de meningen verdeeld;
• Coaching. Door en bij de grote kinderdagverblijven werd de coaching als een grote meerwaarde gezien. Bij 1 kinderdagverblijf was het zelfs een voorwaarde om deel te kunnen nemen. Zij hadden nood aan coaching om het team op één lijn te krijgen. Bij kleinere kinderdagverblijven wordt de nood aan coaching minder hoog ingeschat. De klankbordgroep ziet een meerwaarde in coaching bij alle kinderdagverblijven wat betreft het ontwikkelen van een visie en het optimaliseren van het gebruik van de buitenruimte;
• Subsidie. Bijna iedereen denkt dat een subsidie noodzakelijk is voor het project. Vooral kinderdagverblijven die weinig overheidssteun krijgen, hebben niet de financiële draagkracht om dit zonder subsidie te kunnen verwezenlijken. Voor hen was een subsidie een voorwaarde om deel te nemen. Kinderdagverblijven met meer middelen zouden volgens sommigen ook geholpen kunnen zijn met goede coaching en ontwerp en een kleinere subsidie. Hoe hoog de kosten zijn hangt bovendien af van de beginsituatie. Een tuin heraanleggen is relatief goedkoop, een dak of buitenruimte met betonnen ondergrond omvormen tot een natuurlijke ruimte vraagt een veel grotere investering. Iedereen is daarom voorstander van een differentiatie in het subsidiebedrag. Het subsidiebedrag moet worden afgestemd op de nood en de beginsituatie bij het kinderdagverblijf. De meesten vinden 5.500,00 EUR een goed maximumbedrag;
• Hulp bij aanleg. Professionele ondersteuning bij de heraanleg wordt als een grote meerwaarde beschouwd. Zo vatten de deelnemers snel de koe bij de horens. Het biedt een duidelijk antwoord op de vraag "hoe moeten we dit nu concreet aanpakken en uitvoeren";
• Doelgroep. De meesten vinden dat de kandidaten met het beste dossier moeten geselecteerd worden, en dit niet moet afhangen van hun statuut;
• Trajectbegeleiding. Bijna iedereen is voorstander van een vaste trajectbegeleider per kinderdagverblijf. 
  De rol van de trajectbegeleider zien ze als volgt:
• eerstelijnsadvies: hulp bij vragen en problemen;
• opstellen van een projectplanning;
• coaching: helpen bij het opmaken van een visie, betrekken van het team;
• kwaliteitscontrole;
• budgetcontrole; 
• aanbieden van stappenplannen, handleidingen en plantadvies;
• vormingen geven en een netwerk opbouwen van groene crèches.

Hoe vaak de trajectbegeleider langs moet komen, hangt volgens iedereen af van de noden van het kinderdagverblijf en moet in samenspraak worden vastgelegd.

Voorstel tot vervolgproject

Op basis van de bevindingen, kan een vervolgproject er als volgt uitzien:

• Trajectbegeleiding en coaching door een vaste begeleider van het EcoHuis;
• Een subsidie tussen 1.500,00 EUR en 5.500,00 EUR voor materialen en eventueel deels voor het aanstellen van een ontwerper en/of aannemer. Het subsidiebedrag wordt door de jury bepaald op basis van de noden, de beginsituatie en de ingeschatte kosten;
• Het aanbieden van (digitale) handleidingen en goede voorbeelden;
• Het aanbieden van vormingen en het vormen van een netwerk om kennis en ervaring te verhogen.

Vanaf de slotdag van het proefproject in juni 2018 kunnen nieuwe kinderdagverblijven zich kandidaat stellen. De klankbordgroep selecteert dan opnieuw vier kinderdagverblijven. Zij kunnen van start gaan vanaf oktober 2018 en moeten hun aanleg voltooien binnen de twee jaar. 

Voor kinderen die opgroeien in de stad is het minder evident om in contact te komen met de natuur. Het is daarom interessant om dit beschikbaar te maken op locaties waar veel kinderen komen: in de kinderopvang en in de scholen. 

Natuurlijke, avontuurlijke speelruimtes hebben veel voordelen:

• hoe jonger een kind een band opbouwt met de natuur, hoe intenser die band zal zijn en hoe meer respect het kind zijn hele leven door zal hebben voor natuur en milieu. Uit onderzoek van UA blijkt dat de interesse in natuur leidt tot een intrinsieke motivatie om zich in te zetten voor het milieu in het algemeen;
• een natuurlijke speelplek leidt tot (spontane) natuureducatie;
• natuurlijke ondergrond zorgt voor meer regenwaterinfilitratie en voorkomt regenwateroverlast;
• natuurlijke ondergrond vermindert het stedelijk hitte-eiland effect;
• verschillende insectenvriendelijke en/of inheemse plantensoorten vergroten de biodiversiteit in de stad;
• een natuurlijke speelplaats heeft een positieve invloed op de fysieke en mentale gezondheid van het kind: het kind beweegt meer, verbetert zijn motorische ontwikkeling, komt beter tot rust en kan zich beter concentreren;
• een natuurlijke speelplek heeft een positieve invloed op de sociale cohesie: het brengt verschillende belanghebbenden samen (personeel, ouders, kind en eventueel buurt) en zet aan tot samenwerking. Ook tussen kinderen onderling leidt het tot meer samenwerking en minder conflicten.

De wet van 14 november 1983 betreffende de controle op de toekenning en op de aanwending van sommige toelagen en het reglement op de toelagen (gemeenteraadsbesluit van 18 december 2006, jaarnummer 2730) zijn van toepassing.

1. Om te komen tot een verankerd proefproject werden in 2016 verkennende gesprekken gevoerd met de provincie Vlaams-Brabant, die in 2011 een gelijkaardig project lanceerde, en de diensten Regie kinderopvang en Stedelijke kinderopvang. Er werd een klankbordgroep opgericht met daarin vertegenwoordigers van EcoHuis, Stedelijke kinderopvang, Regie kinderopvang en Karel de Grote Hogeschool (departement pedagogie voor het jonge kind);
2. De klankbordgroep ging op zoek naar een procesbegeleider die zowel de pedagogische begeleiding als het ontwerp en de begeleiding van de aanleg op zich kan nemen. Het college keurde op 25 november 2016 (jaarnummer 10218) de bestelbon voor de opdracht van deze begeleiding aan Van Hove Emanuel (Groenman) goed;
3. Op 13 maart 2017 hield de klankbordgroep in samenwerking met Kind & Gezin een inspiratiesessie voor de voorschoolse kinderopvang, waar de opzet van het proefproject voor het eerst werd voorgesteld. Geïnteresseerden konden zich nadien kandidaat stellen. In totaal stelden 20 kinderdagverblijven zich kandidaat;
4. De klankbordgroep selecteerde op basis van de criteria in het reglement vier kinderdagverblijven: Brabbel, 't Egeltje, Sprookjesland en Het Vlindertje 2;
5. Vanaf mei 2017 tot en met juni 2018 ontvingen de kinderdagverblijven ondersteuning. Zij kregen een aanbod tot coaching, waarop vooral de grote kinderdagverblijven op intekenden. Ze kregen allemaal een praatplan, dat na overleg met team en ouders werd omgezet in een definitief ontwerp met meetstaat. Daarna kregen ze hulp bij de aanleg. De aanleg gebeurde in enkele werkdagen samen met de begeleider, vrijwilligers uit het team en de ouders;
6. De eerste resultaten werden zeer positief onthaald. De begeleiders gaan nu meer en liever naar buiten met de kinderen. De kinderen zijn laaiend enthousiast. Ze spelen gevarieerder en er zijn minder conflicten. Ook de baby's hebben nu een veilige en rustige plek om het buitenleven te ervaren. De babygroepen zijn daarom van plan om in de toekomst vaker gebruik te maken van de buitenruimte;
7. Er wordt een slotdag voor het proefproject gehouden op 27 juni 2018. Op deze slotdag krijgen professionals binnen de kinderopvang via workshops inspiratie om zelf aan de slag te zijn. Ze krijgen ook de kans om de vier kinderdagverblijven uit het proefproject te bezoeken;
8. Op de slotdag wordt een volgende editie van het project aangekondigd, waarbij opnieuw vier kinderdagverblijven ondersteuning kunnen ontvangen. Zij gaan van start in het najaar van het kalenderjaar 2018;
9. De ervaringen en de voorbeelden van het proefproject zullen vertaald worden in een (digitale) publicatie. Er zullen eveneens vormingen en/of een netwerk voor groene crèches worden opgericht;
10. De tweede editie wordt geëvalueerd en er wordt bekeken of ondersteuning bij de vergroening van de kinderopvang kan worden opgenomen in de reguliere werking van het EcoHuis.