2019_CBS_02233 - Fondsen. Subsidiewerving - Indiening voorstellen projectsubsidie en conceptsubsidie stadsvernieuwing 2019 - Goedkeuring

De dienst Strategische Coördinatie/Fondsen zorgt voor ondersteuning en begeleiding bij de indiening van voorstellen. Op 23 januari 2019 werd de oproep aan betrokken diensten binnen de groep stad Antwerpen verspreid, met de vraag om tegen 25 februari 2019 mogelijke voorstellen voor projectsubsidie en conceptsubsidie aan te melden.

Er werden drie voorstellen voor projectsubsidie en één voorstel voor conceptsubsidie voorgelegd. Deze voorstellen worden uiteengezet in beknopte projectfiches. Op basis van de informatie in deze fiches werden de projecten door de dienst Strategische Coördinatie/Fondsen getoetst aan de oproepcriteria. Het college wordt nu gevraagd te beslissen welke voorstellen ingediend worden bij de Vlaamse overheid. De geselecteerde projectvoorstellen moeten vervolgens uitgeschreven worden in een volledig aanvraagdossier. De sjablonen zijn beschikbaar op de website van het Stedenbeleid Vlaanderen. De uiteindelijke indiening van de dossiers dient te gebeuren tegen de deadline van 26 april 2019. Voordien moeten deze dossiers namens het college van burgemeester en schepenen ondertekend worden.

1. projectsubsidie

Op basis van een toetsing aan de oproepcriteria wordt voorgesteld om volgende voorstellen al dan niet te weerhouden voor een aanvraag tot projectsubsidie:

Spoorpark - van Draakplaats tot Luitenant Naeyaertplein (AG VESPA) - aangevraagd bedrag 5.000.000,00 euro - weerhouden voor indiening

Het “spoorpark” is een langgerekte figuur die, parallel aan het verhoogde spoorweglichaam, van de Draakplaats op Zurenborg tot Park Spoor Noord loopt. Het spoorpark draagt de ambitie in zich om een aangename publieke ruimteverbinding te zijn voor langzaam verkeer die verschillende wijken en activiteiten van de stad aan elkaar rijgt en ontsluit. Delen van het spoorpark zijn ondertussen gerealiseerd of in realisatie zoals de invulling van de centers en de heraanleg van de Engelselei en het Luitenant Naeyaertplein.

Er is een momentum om een nieuw puzzelstuk in het spoorpark te realiseren. Meer bepaald gaat het om het deel tussen de Draakplaats en het Luitenant Naeyaertplein. Voor dit deel werd in 2009 reeds door het ontwerpteam “de Smet Vermeulen – Palmboom en van den Bout” een schetsontwerp neergelegd als uitloper van de conceptsubsidie Nieuw Zurenborg. Het project bestaat uit de aanleg van een publieke ruimte met fietsverbinding parallel aan het spoor, een ongelijkvloerse kruising van de Plantin Moretuslei waarbij gebruik gemaakt wordt van het in onbruik geraakt perron op de brug en een aansluiting langs het zwembad van Borgerhout op het Luitenant Naeyaertplein.

Nu Infrabel op korte termijn haar activiteiten (onderhoudsloods en buitenopslag) zal verplaatsen is er een momentum om bovenstaand project te realiseren. Omdat in 2020, wegens spoorwerken, 2 sporen buiten dienst gesteld worden kan op korte termijn ook de bestaande halve spoortunnel van station Oost vervolledigd worden. Zo kan in de toekomst een bijkomende verbinding tussen Borgerhout intra-muros en de toekomstige ontwikkelingen op Nieuw Zurenborg gerealiseerd worden.

Het voorstel beantwoordt aan de focus van de oproep stadsvernieuwing, waarbij op zoek wordt gegaan naar projecten met een brede stedelijke impact. In dit voorstel wordt er een ambitieuze modal shift nagestreefd en wordt er een ruimtelijke link gelegd tussen wijken. Lokaal zorgt het project voor (ontsluiting van) bijkomend woon- en buurtgroen. Door de realisatie van het spoorpark worden nieuwe ontwikkelingen in dit stadsdeel mogelijk gemaakt.  

Nobele Donk Ekeren (Zorgbedrijf) - aangevraagd bedrag 5.000.000,00 euro - niet weerhouden voor indiening

De pastorij van Nobele Donk in Ekeren stond geruime tijd leeg. Door de aankoop van aanpalende eigendommen door Zorgbedrijf is een ruim aaneensluitend gebied ontstaan dat nieuwe mogelijkheden biedt. Uitgangspunt voor het project is het behoud, de renovatie en de versterking van de pastorij als dorpsgezicht, waarbij een hedendaagse invulling aan de historische rol van een pastorij in de vorm van buurtgericht, publiektoegankelijk dienstencentrum kan worden gegeven. Daarbij is er aandacht voor ontsluiting van groene ruimte, behoud van de meest waardevolle bomen en het groene karakter van het gebied. De uitwerking gebeurt in dialoog met de buurt. Het verenigingsleven wordt actief betrokken bij de ontwikkeling van het project en lokale verenigingen krijgen een plaats op de site. Het project komt tegemoet aan het tekort aan serviceflats in Ekeren, zoals vastgesteld in het zorgstrategisch plan.

Het project werd ook al ingediend bij de oproep stadsvernieuwing 2018. De jury adviseerde toen om geen projectsubsidie toe te kennen; het project werd niet goedgekeurd. De jury waardeerde de inspanningen die werden gedaan om van dit zorgproject een integraal buurtgericht project te maken. Naast een aantal andere inhoudelijke opmerkingen, beoordeelde de jury de scope en impact van het project als te beperkt om voor projectsubsidie in aanmerking te komen. 

Aangezien het project vrijwel ongewijzigd opnieuw wordt voorgesteld en gelet op het vroegere oordeel van de jury stadsvernieuwing, adviseert Strategische Coördinatie/Fondsen om het projectvoorstel niet opnieuw in te dienen voor de oproep 2019.

De Oever Antwerpen (Zorgbedrijf) - aangevraagd bedrag 5.000.000,00 euro - niet weerhouden voor indiening

Site De Oever (Oever 11 en 13 en de Korte Riddersstraat 18) omvat nu een dienstencentrum, 99 serviceflats en een sociaal centrum. Binnen het zorgstrategisch plan van Zorgbedrijf Antwerpen is renovatie van het verouderde deel van deze site noodzakelijk. Zorgbedrijf en Gands NV zullen de aansluitende percelen gezamenlijk ontwikkelen. Dit biedt zowel voor Gands als voor Zorgbedrijf een absolute meerwaarde. Binnen een gezamenlijke ontwikkeling kan meer kwaliteitsvol ontwikkeld worden. Het project voorziet naast de vernieuwbouw van de huidige serviceflats en dienstencentrum, de nieuwbouw appartementen en handelszaken, ook de ontsluiting van de site voor het publiek. De publieke binnenruimte die wordt gecreëerd vormt  een verbinding tussen De Oever en de Korte Ridderstraat. Het openstellen van de site biedt de buurtbewoners de nodige verkeersvrije publieke ruimte in het historische centrum van Antwerpen.

Het project komt omwille van de publiek-private samenwerking in aanmerking voor de oproep stadsvernieuwing. De doorwaadbaarheid van het bouwblok en de creatie van bijkomende publieke ruimte zijn interessante aandachtspunten. Hoewel het project ook op het vlak van stadsvernieuwing relevante elementen bevat, is de kans zeer groot dat de jury wat betreft het publieke deel van het project de impact en het opzet te beperkt zal vinden voor een stadsvernieuwingsproject. Er wordt in het projectvoorstel gewezen op de relatie met de ontwikkeling van de buurt, maar het is niet duidelijk hoe het project daar concreet op inspeelt. De hefboomfunctie voor de buurt lijkt minder ontwikkeld dan bijvoorbeeld bij het project Nobele Donk, waardoor de kans reëel is dat het project hierop onvoldoende zal scoren. Er wordt voorgesteld om het project niet te weerhouden voor indiening. 

2. conceptsubsidie

Op basis van een toetsing aan de oproepcriteria wordt voorgesteld om volgend voorstel te weerhouden voor een aanvraag tot conceptsubsidie:

Stadsserre (AG VESPA) - aangevraagd bedrag 90.000,00 euro - weerhouden voor indiening

Tijdens het ontwerpproces “over de Ring” wordt het ontwerpteam Noord geconfronteerd met de openingen in de overkapping die, omwille van tunnelveiligheid, noodzakelijk zijn in de kap Luchtbal station.  Het ontwerpteam buigt het probleem om tot een opportuniteit met het concept van de “stadsserre”.

De serre plooit zich omheen en tussen twee van de vier tunnelopeningen en heeft daarmee een remediërende functie ten aanzien van de overlast van de snelweg en benut verloren ruimte tussen de gaten en de spoorwegberm. Tegelijkertijd draagt de serre de potentie in zich om het nieuwe park op de kap identiteit te geven, een stedelijk front te creëren in plaats van de verhoogde spoorwegberm en sociale controle te verzekeren.  Door het ontwerpteam wordt een waaier aan gebruiksmogelijkheden op een goed ontsloten stationslocatie aangehaald: een stadsboerderij, een kweekserre voor de stedelijke groendienst, een botanische tuin, een afdeling van de Zoo, een overdekte publieke ruimte … In de conceptsubsidie wordt het concept “stadsserre” verder uitgespit naar mogelijke programma’s en afnemers, het bijhorende programma van eisen, de mogelijke business modellen, en de repliceerbaarheid op andere plekken op de ring. 

De conceptsubsidie is erop gericht een gedegen voorstel voor het stadsontwikkelingsproject uit te werken dat een antwoord biedt op de complexe ruimtelijke en maatschappelijke vraagstukken die zich in dergelijke projecten stellen. Met het voorstel wordt goed ingespeeld op de uitgangspunten en beoordelingscriteria van de oproep stadsvernieuwing.

Het college bevestigt de selectie van de in te dienen projecten voor projectsubsidie en conceptsubsidie voor de oproep stadsvernieuwing 2019.

De betrokken bedrijven worden verzocht om voor de weerhouden projecten het volledige aanvraagdossier voor subsidiëring tegen ten laatste 22 april 2019 aan de dienst Strategische Coördinatie/Fondsen te bezorgen, met het oog op een finale screening en de indiening bij de Vlaamse overheid tegen de deadline van 26 april 2019. De handtekeningpagina's van de aanvraagdossiers worden vooraf ter ondertekening voorgelegd aan burgemeester en algemeen directeur.

Op 16 januari 2019 lanceerde Stedenbeleid Vlaanderen (Agentschap Binnenlands Bestuur) de oproep stadsvernieuwing 2019. Met stadsvernieuwingsprojecten wil de Vlaamse overheid de (sociale) aantrekkelijkheid, duurzaamheid en leefbaarheid van steden verhogen. Deze stadsprojecten streven allemaal een ingrijpende vernieuwing van een stadsdeel na. Ze passen in een brede stedelijke visie en ze vormen een hefboom voor een geïntegreerde stadsontwikkeling.

Net zoals bij de vorige oproepen kunnen er voorstellen worden ingediend voor projectsubsidies en conceptsubsidies. De projectsubsidie betreft een financiële bijdrage in de concrete realisatie van stadsvernieuwingsprojecten (een investeringssubsidie van maximum 5.000.000,00 euro), terwijl de conceptsubsidie (maximum 90.000,00 euro) bedoeld is voor de begeleiding bij het ontwerp van een stadsvernieuwingsproject (en dus eventueel nog niet voldoende rijp zijn voor een projectsubsidie).

Daarnaast voorziet Stedenbeleid Vlaanderen ook dit jaar een thematische oproep. Met deze oproep wordt gemikt op kleinschalige, vernieuwende stadsprojecten die inspelen op specifieke stedelijke uitdagingen en waarvan de realisatietijd beperkt is tot drie jaar. De thematische oproep wordt later dit jaar gelanceerd.

De indieningsperiode voor projectsubsidies en conceptsubsidies loopt tot en met 26 april 2019. 

Een multidisciplinaire jury adviseert bij de beoordeling van de dossiers en toetst de ingediende projecten op een aantal criteria. Voor de projectsubsidie zijn dit zowel kwaliteitscriteria (projectinzet, integrale duurzaamheid, coproductie, kwaliteitsvolle ruimtelijke planning en ontwerp, realiseerbaarheid/haalbaarheid) als het uitsluitingscriterium van een minimum investeringsvolume van 3.000.000,00 euro. Een goede PPS-constructie is geen noodzakelijke voorwaarde, maar blijft een belangrijk kwalitatief criterium. Voorstellen voor conceptsubsidie worden beoordeeld op de inzet, de onderzoeksvragen en de realiseerbaarheid.

Aangezien het hier gaat over de indiening van projectvoorstellen die in het kader van de subsidieoproep stadsvernieuwing 2019 al dan niet zullen worden goedgekeurd, zijn er op dit moment nog geen financiële gevolgen. Indien in een latere fase projectvoorstellen worden goedgekeurd, zullen de subsidieontvangsten en -uitgaven via een subsidiefiche opgenomen worden in het budget.