Vorige week raakte bekend dat het Antwerps Havenbedrijf met steun van het Antwerps college en de Vlaamse regering, een memorandum of understanding ondertekende met het bedrijf INEOS, over de bouw van twee nieuwe fabrieken in de Antwerpse haven te Lillo: een kraker, die ethaangas omzet in ethyleen, en een propaan-dehydrogenatiefabriek (PDH) die propaangas omzet in propyleen, een basisgrondstof voor de plasticindustrie.
Enerzijds biedt dit perspectieven voor tewerkstelling, wat we goed vinden. Maar anderzijds heeft het ook negatieve milieu-effecten, wat ons zorgen baart. Het is duidelijk dat de investeringen zullen leiden tot meer uitstoot van broeikasgassen. Er moet dan ook duidelijkheid komen over hoe deze nieuwe activiteit zich inpast in de verbintenissen die België en Vlaanderen op zich namen door het goedkeuren van het klimaatakkoord van Parijs en de extra ambitie die nodig is om de doelstelling van 1,5°C maximale opwarming te halen die volgens het Internationaal Klimaatpanel IPCC nodig is.
Het gaat bovendien niet alleen over de internationale afspraken, maar ook over het nieuwe Antwerpse bestuursakkoord. Dat kiest voor een “klimaatneutrale toekomst voor de stad in 2050 en dat stelt dat “de haven de transitie moet leiden naar een klimaatneutrale en circulaire economie”,
Ook op een ander vlak moeten er vragen gesteld worden. Deze nieuwe productie-eenheden zijn gericht op meer plastic productie op basis van fossiele grondstoffen. Als deze gericht is op éénmalige toepassingen, past die niet in de keuzes van de Antwerpse haven, het Antwerps bestuur en de Vlaamse regering voor een meer circulaire en biogebaseerde economie, die eerder nood heeft aan investeringen in het sluiten van de kunststoffenproductieketens in de Antwerpse haven en in Vlaanderen.
Tenslotte is er ook nog het het businessmodel van INEOS-baas Jim Ratcliffe, dat in sterke mate gebaseerd is op de ontginning en de aanvoer van schaliegas, één van de meest vervuilende fossiele brandstoffen, en dat er door het hydraulisch fractureren of “fracken” voor het winnen van schaliegas in de VS en in het VK voor de plaatselijke bevolking ernstige milieu- en gezondheidsproblemen met zich mee brengt.
Hier liggen toch heel wat bedreigingen op de loer. Zoals het feit dat dat de Antwerpse haven en economie, door het blijven maken van conservatieve keuzes binnen de klassieke fossiele economie een belangrijk concurrentienadeel dreigt op te bouwen t.o.v. andere havens in binnen- en buitenland, en kansen op het creëren van vele honderden duurzame jobs in de toekomst dreigt mis te lopen.
De haven moet er zich echt voor hoeden dat we de toekomstgerichte, duurzame investeringen in de Antwerpse haven niet rateren, zoals investeringen in batterijentechnologie, hernieuwbare energie, waterstoffabrieken, alternatieven voor klassieke afvalverbrandingsinstallaties, circulaire en biogebaseerde productie.
Er zullen nog heel wat procedures volgen. Schepen voor milieu Tom Meeuws zei in de pers dat hij “zal proberen om ambitieuze milieuvoorwaarden te onderhandelen”.
Vragen aan de schepen: