2020_CBS_01591 - Omgevingsvergunning. Advies hogere overheid. Voorwaardelijk gunstig advies - OMV_2019129766. Asiadok (Westkaai) Spitsenstraat. District Antwerpen - Goedkeuring

Adviezen

Externe adviezen

Interne adviezen

Toetsing regelgeving en beleidsrichtlijnen

Plannen van aanleg, ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen

Het eigendom is gelegen binnen de omschrijving van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan GRUP Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen, goedgekeurd op 19 juni 2009.

Het eigendom is gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen). Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, in een gebied voor ambachtelijke bedrijven of gebieden voor kleine en middelgrote ondernemingen. Deze gebieden zijn mede bestemd voor kleine opslagplaatsen van goederen, gebruikte voertuigen en schroot, met uitzondering van afvalproducten van schadelijke aard. (Artikel 8 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

Het eigendom is gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen).Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, in het gebied waterwegBinnen het havengebied werden sommige infrastructuurwerken aangeduid op het gewestplan en andere niet. Het is vrijwel onmogelijk al deze voorzieningen binnen een dergelijk dynamisch gebied op voorhand te plannen. De aanduidingen als industriegebied voor het havengebied moet dan ook toelaten dat steeds alle waterbouwkundige, infrastructuur- en uitrustingswerken mogelijk zijn. Het was echter juridisch onmogelijk dat voor het havengebied een bijzonder planologisch voorschrift werd ingevoerd, qua bodembestemming.

(Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP) kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘goedgekeurde BPA’s en RUP’s'. Het gewestplan kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/gewestplan.)De aanvraag ligt niet in een verkaveling.

De aanvraag is in overeenstemming met de bepalingen van het gewestplan.

Gemeentelijke stedenbouwkundige verordeningen

-          Bouwcode: de gemeentelijke stedenbouwkundige verordening (verder genoemd bouwcode), definitief vastgesteld door de gemeenteraad in zitting van 28 april 2014 en goedgekeurd bij besluit van de deputatie van de provincie Antwerpen van 9 oktober 2014.
(De bouwcode kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘regelgeving bouwen in Antwerpen’)
De aanvraag is in overeenstemming met de bepalingen van de bouwcode.
 

Sectorale regelgeving

-          Vlaamse Wooncode: het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode.
(De kwaliteitsnormen voor woningen, die in uitvoering van de Vlaamse Wooncode zijn opgemaakt, kan u raadplegen via www.wonenvlaanderen.be, zoek op ‘kwaliteitsbesluit’)
De aanvraag valt niet onder het toepassingsgebied van de Vlaamse Wooncode.
 

-          Rooilijndecreet: het decreet van 8 mei 2009 houdende vaststelling en realisatie van de rooilijnen
(Het Rooilijndecreet kan u raadplegen via www.ruimtelijkeordening.be, ga naar WETGEVING > OVERIGE REGELGEVING)
Het Rooilijndecreet is niet van toepassing op de aanvraag.
 

Beleidsrichtlijnen in het kader van goede ruimtelijke ordening (overeenkomstig artikel 4.3.1, §2, 2° van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening)

-          BGO Wonen: de beleidsmatig gewenste ontwikkeling woninggrootte, woningmix en beschermen van eengezinswoningen (verder genoemd BGO Wonen), goedgekeurd door de gemeenteraad in zitting van 24 juni 2019.
(De BGO Wonen kan u raadplegen via www.antwerpen.be, zoek op ‘regelgeving bouwen in Antwerpen’)
De BGO Wonen is niet van toepassing op de aanvraag.

Omgevingstoets

Toetsing van de verenigbaarheid van het aangevraagde met de omgeving en de goede ruimtelijke ordening

Functionele inpasbaarheid

De omgeving bestaat uit industriegebied. Het betreft hier de sloop van de Asiabrug met als doel om een toekomstige nieuwe verbinding mogelijk te maken. De huidige brug werd buiten functie gesteld sedert 2008. Het project is in overeenstemming en verenigbaar met de stedenbouwkundige voorschriften m.b.t. de bestemming en toegelaten functies.

Mobiliteitsimpact (onder andere toetsing parkeerbehoefte)

Het algemene principe is dat elke bouwaanvraag een parkeerbehoefte genereert. Om te vermijden dat de parkeerbehoefte (geheel of gedeeltelijk) wordt afgewenteld op het openbaar domein, is het de bedoeling om parkeren maximaal op eigen terrein te voorzien, het zogenaamde POET principe (Parkeren Op Eigen Terrein).

De parkeerparagraaf is niet van toepassing aangezien de inhoud van de aanvraag geen impact heeft op de parkeerbehoefte.

Het gaat over de sloop van een brug die al sinds 2008 inactief. Omdat er geen verkeersstromen wijzigen is er geen advies van mobiliteit nodig.

Archeologische aspecten

Het projectgebied bevindt zich buiten een archeologisch vastgestelde zone. Het bevindt zich ook niet volledig in “Gebieden Geen Archeologie” (GGA). Het projectgebied is gelegen buiten een woon- en recreatiefgebied (nl. industrieterrein). De aanvrager is publiekrechtelijk. Het betreft een projectgebied onder de 3000 m² (ca. 500 m²) en een ingreep onder 1000 m² (gelijk aan het projectgebied). Volgens het Onroerenderfgoeddecreet van 2 juli 2013, artikel 5.4.1 is hiervoor geen archeologienota verplicht.

Cultuurhistorische aspecten

De werken hebben betrekking op de Asiabrug, een kunstwerk opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed, vastgesteld bij besluit van de administrateur-generaal van 29 maart 2019. Opname in de vastgestelde inventaris van het bouwkundig erfgoed betekent voor elk van de erfgoedobjecten dat zij een vorm van vrijwaring voor de toekomst genieten. De wijziging van de bestaande toestand van elk gebouw en/of constructie uit deze inventaris wordt onderworpen aan de wenselijkheid van behoud. Het behoud van de elementen met historische, stedenbouwkundige, architecturale, bouwhistorische en/of esthetische waarde primeert boven de andere voorschriften. Dit geldt zowel voor het exterieur, als het interieur. Daarom werd advies gevraagd aan de stedelijke dienst Monumentenzorg.

Zij stellen dat:

“De huidige Asiabrug werd in 1918 ontworpen en vanaf 1921 in gebruik gesteld. Ze vervangt een oudere draaibrug uit 1870. De oorspronkelijke landhoofden zijn nog steeds aanwezig en getuigen van de aanleg van het Houtdok en Asiadok in 1868. Gedurende 90 jaar werd de Asiabrug regelmatig hersteld en gemoderniseerd om op die manier als functioneel havenwerktuig te kunnen blijven werken en, als intrinsieke eigenschap van een draaibrug, in beweging/actief te blijven. Sinds 2008 werd ze inactief/buiten dienst gesteld en letterlijk ‘aan de kant geschoven’. 

Ondertussen werd de Asiabrug terecht vastgesteld als bouwkundig erfgoed vanwege haar historische en industrieel-archeologische waarde. De historische waarde van de Asiabrug is vooral gericht op het feit dat ze een belangrijk onderdeel uitmaakt van historische havenactiviteiten. Ze maakt onderdeel uit van de historiek van zowel de aanleg en werking van het Houtdok en Asiadok als de werking en het ‘vervoer’ (schepen, treinen, karren, wagens en voetgangers) in de haven.

Ook de industrieel-archeologische waarde van de Asiabrug is sterk aanwezig. De landhoofden zijn relicten uit 1868, ontworpen door Theodoor Van Bever, wanneer de dokken werden gecreëerd. Op deze locatie heeft van het eerste moment een draaibrug gestaan. Ze is samen met de Willembrug, Kempische brug en Nassaubrug een van de 14 bruggen die tussen 1864 en 1924 werden gebouwd met hydraulische aandrijving aangedreven vanuit het Noorderpershuis. Ondanks de modernisering en elektrificatie van het aandrijvingssysteem is deze brug een representatief relict van de industriële ontwikkeling van de haven tijdens de 19e en 20e eeuw. 

De historische en industrieel-archeologische waarde van de Asiabrug als ook haar directe omgeving zou versterkt worden door een restauratie van de brug (net zoals de Nassaubrug). Op deze manier kan: 

1. de ensemble-waarde van de vier overgebleven bruggen geherwaardeerd worden; 

2. de waarden van de andere drie bruggen versterkt worden; 3. de brug van ‘inactief’ terug naar ‘actief’ gebracht worden en krijgt ze haar intrinsieke eigenschap en identiteit terug.

Er werd een oppervlakkige bouwhistorische studie uitgevoerd door Mar Jaen. In het rapport ontbreekt een beschrijving van de gemoderniseerde elektrisch-hydraulische aandrijving en besturing uit 1974.

De Asiabrug heeft een belangrijke historische en industrieel-archeologische waarde en is beeldbepalend in de leesbaarheid van de historische havenwijk het Eilandje.

De ‘beschrijvende nota onroerend erfgoed en archeologie’ uit het dossier houdt de mogelijkheid open om de brug in de toekomst te vervangen door een replica van de huidige brug (p.14), een scenario dat ook voor de Nassaubrug is gevolgd. Er is echter geen enkele garantie dat deze optie zal worden behouden.

Zo lang er geen keuze is gemaakt voor een nieuwe oplossing om de toegangsgeul tot het Asiadok te overbruggen is het niet noodzakelijk om de bestaande brug te slopen. Hoewel ze niet meer in gebruik is, en in bijzonder slechte conditie, draagt ze nog belangrijke erfgoedwaarden in zich. Het huidige dossier garandeert nergens het behoud van die erfgoedwaarden, die voor een groot deel ook door een replica zouden kunnen overgenomen worden.

Het ontbreken van een totaalvisie op de erfgoedwaarde van de historische havenbruggen, waarvan er verschillende zijn opgenomen in de inventaris van het bouwkundig erfgoed, en die regelmatig om onderhoud vragen of om een moderniseringen van de technieken, is zonder meer bedreigend voor dit erfgoed. De haven van Antwerpen heeft een lang palmares als koploper op vlak van technologische innovatie in de havenbouw. Als resultaat daarvan is er ook een erg rijk patrimonium aan erfgoed opgebouwd. De nood aan een totaalvisie of masterplan voor de toekomstige omgang met dit erfgoed in een moderne haven, dringt zich op. De verdeling van dit patrimonium over stad en haven na de overdracht van de stadshaven aan de stad, en de opsplitsing van verantwoordelijkheden en knowhow is en bijkomende bedreiging.

Op basis van bovenstaande argumentatie adviseert de stedelijke dienst monumentenzorg dan ook ongunstig.”

Zij voegen aan hun advies nog toe dat “mocht toch besloten worden om de brug te slopen het wenselijk is om de brug vooraf grondig te documenteren, zowel in opmeting, beschrijving als in beeld, zowel voor wat betreft de structuur als de technische installaties”. Dit zou in voorwaarde moeten worden opgelegd, indien een vergunning verleend wordt.

Op basis van dit ongunstig advies werd een advies gevraagd aan AG VESPA. Zij stellen het volgende:

De Asiabrug is reeds een 15-tal jaar inactief en ligt op de kop van het Kempeneiland. Zij maakte vroeger de verbinding naar het meer noordelijk gelegen Mexico-eiland.

Het Kempeneiland en de omliggende watervlakken zijn momenteel eigendom van het Havenbedrijf maar worden op korte termijn overgedragen naar de stad Antwerpen, dit in het kader van de gebiedsontwikkeling tot Innovatieve Stadshaven en stadshavengebied. Deze eigendomsoverdracht zou in de loop van 2020 een feit moeten zijn.

In het kader van de opmaak van de beleidsvisie Innovatieve Stadshaven onderzocht AGVESPA de mogelijkheden tot behoud en renovatie van de Kempische brug. De Kempische brug is de ‘tweelingbrug’ van de Asiabrug; zij werden rond 1870 gelijktijdig ontworpen en gebouwd, initieel als 2 identieke draaibruggen (naderhand zijn kleine verschillende opgetreden tussen beide door verschillende vervanging van onderdelen).

Uit de inspectie en bouwhistorisch onderzoek naar de Kempische brug – die bij uitbreiding ook kan geëxtrapoleerd worden naar de Asiabrug -  kwam naar voor dat renovatie en behoud van de bestaande brug, met het oog op hergebruik voor nieuwe verbinding tussen de eilanden, geen optie is. De staalstructuur is dermate gedegradeerd door overmatige corrosie dat herstel niet mogelijk is. Het gebruikte staal vertoont bovendien vermoeiing, bros breukgedrag en is quasi niet lasbaar. Ook het bewegingsmechanisme is zo goed als volledig verdwenen.

Ook zou de brug, in geval van behoud, niet kunnen voldoen aan een aantal gevraagde functionaliteiten in het kader van de ontwikkeling van het Eilandje en dynamisch gebruik van de watervlakken, o.a. onmogelijkheid van implementatie van huidige Machinerichtlijn i.k.v. veiligheid, onvoldoende vrije doorvaarthoogte, lange draaitijd.

Bovendien vraagt het beheer en onderhoud van dergelijke brug, alsook bediening van de brug, een hoge inzet van mensen en middelen.

De synthese was aldus dat de bestaande bruggen niet kunnen en zullen worden herbruikt in functie van de toekomstige ontwikkeling in het gebied.

De Kempische brug is volledig ingemeten zodat alle beschikbare info van dit type bruggen beschikbaar blijft.

Het behoud van de huidige Asiabrug op zijn huidige locatie in niet-functionele staat, hindert tevens de realisatie van een toekomstige nieuwe brugverbinding tussen Kempeneiland en Mexico-eiland.

Bij het realiseren van nieuwe brugverbindingen is het de intentie om zoveel mogelijk het historisch kader te respecteren, dit door behoud en herstel van de landhoofden en draaiplateau, de vormkarakteristieke van de omgeving, en keuze voor eenzelfde type brug nl. draaibrug. Dit blijft met voorliggende sloopaanvraag mogelijk aangezien de landhoofden, trap naar het water en kasseien niet behoren tot de aangevraagde sloopwerkzaamheden.

Vanuit bovenstaande motivering kan AGVESPA akkoord gaan met de door het Havenbedrijf aangevraagde sloop van de Asiabrug

Gezien de onoverbrugbare beperkingen die de huidige constructie blijkt te hebben, om binnen de actuele eisen die aan dergelijke constructie worden gekoppeld, in de toekomst opnieuw in werking te kunnen treden, kan ingestemd worden met een sloop.

Echter worden er in het algemeen geen vergunningen verleend voor louter het slopen van constructies, zonder kennis te hebben van de nieuwe constructie die zal worden gerealiseerd na sloop. De door AG VESPA aangegeven intentie om bij het realiseren van de nieuw brugverbindingen zo veel mogelijk het historische karakter te respecteren, wordt niet verzekerd in de aanvraag. Daarom dient dit als voorwaarde opgenomen te worden, indien een vergunning verleend wordt.

Advies van het college

Gunstig advies te verlenen voor de aanvraag tot omgevingsvergunning onder voorwaarden.

Geadviseerde stedenbouwkundige voorwaarden

1.      de Asiabrug dient voorafgaandelijk de sloop grondig gedocumenteerd te worden, zowel in opmeting, beschrijving als in beeld, zowel voor wat betreft de structuur als de technische installaties.