De stad Antwerpen investeert veel in de creatie van betaalbare kinderopvang (presubsidie en OKiDO-kinderdagverblijven). Deze subsidiëring is in principe echter tijdelijk en in afwachting van overname door de Vlaamse overheid (Agentschap Opgroeien - Regie).
Wanneer de Vlaamse middelen enkel aangewend zouden worden voor de creatie van nieuwe plaatsen zouden er de komende jaren echter geen plaatsen overgenomen kunnen worden. De verwachte stedelijke financiële inspanning blijft dan gelijkaardig.
Door een deel van het budget alsnog aan te passen van gericht op de creatie van nieuwe plaatsen naar de omschakeling van bestaande plaatsen wordt verwacht dat er alvast een deel van de plaatsen uit de portefeuille van de stad Antwerpen zouden verdwijnen en gaan naar de portefeuille van Agentschap Opgroeien - Regie.
De stad Antwerpen kampt met een tekort aan kinderopvang voor kinderen van 0 tot 3 jaar. In eerste instantie is de nood groot aan opvang waar ouders een tarief betalen aangepast aan hun inkomenssituatie.
De Vlaamse overheid maakt deze (Vlaamse) legislatuur iets meer dan 27 miljoen euro vrij voor de creatie van nieuwe plaatsen gesubsidieerd aan niveau trap 2A (wat resulteert in plaatsen volgens inkomenstarief, gesubsidieerd aan het hoogste niveau). 15% van dit budget (of 4.062.150,00 euro of ongeveer 375 opvangplaatsen) gaat naar de stad Antwerpen. Er wordt gewerkt met een meerjarenprogrammatie.
De Vlaamse overheid voorziet twee grote inspraakmogelijkheden aan de lokale besturen:
Aanwending budget voor omschakelingsplaatsen
De stad Antwerpen kende een historisch tekort aan kinderopvang. Pas in 2017 werd de mijlpaal van 33 kindplaatsen per 100 kinderen behaald (de Barcelonanorm). Dit mede dankzij een grote investering van stedelijke middelen in de kinderopvangsector (zowel werkingstoelages als investeringsmiddelen). Door deze investeringen zijn er de laatste jaren (tussen 2014 en 2020) heel veel trap 0/1 kindplaatsen gecreëerd. Deze trap 0/1 plaatsen staan echter onder druk. De leefbaarheid van deze kinderopvang is in veel wijken erg moeilijk, zelfs met het bestaan van de Antwerpse kinderopvangtoelage. Voor al deze organisatoren wordt het perspectief ontnomen door de Vlaamse beleidslijn om het budget aan te wenden voor de creatie van nieuwe plaatsen, niet voor de omschakeling naar trap 2A. Bovendien worden de slaagkansen van al deze organisatoren nog verkleind door de concurrentie die zal komen door de komst van nieuwe trap 2A-plaatsen. Door ook omschakeling mogelijk te maken wordt er toch perspectief gegeven aan deze deelsector.
De stad Antwerpen wenst bovendien meer dan 1/3 van het budget te voorzien om nieuwe opvangplaatsen om te zetten naar omschakelingsplaatsen. De stad Antwerpen verwacht dat er door de omschakeling plaatsen die reeds gefinancierd worden door de stad zelf overgenomen zullen worden waardoor er budget wordt vrijgemaakt. Dit budget zal dan opnieuw ingezet worden voor de creatie van nieuwe trap 2A initiatieven.
De stad Antwerpen wenst het budget voor de omschakelingsplaatsen zo vroeg mogelijk in de meerjarenplanning aan te wenden, dus in 2021 en 2022. Daardoor zal er meer budget vrijgemaakt worden en is er meer financiële ruimte om opnieuw te investeren in de creatie van betaalbare kinderopvang in de stad Antwerpen.
Adviescriteria stad Antwerpen
De stad Antwerpen diversifieert in haar adviescriteria en zal andere criteria gebruiken voor de omschakelingsplaatsen als voor de nieuwe plaatsen.
De stad Antwerpen continueert haar beleidslijn door opnieuw het clustersysteem van het Lokaal Overleg Kinderopvang (LOK) te gebruiken als criterium.
De wijken in de stad Antwerpen werden samengevoegd, of geclusterd, in clusters. Elke cluster kent ongeveer 1000 kinderen van 0-3 jaar. De tekorten aan kinderopvang 0-3 jaar ten opzichte van de 39%-norm, de gemiddelde tewerkstelling, de gemiddelde inkomens en de kansarmoedegraad zoals bepaald door Agentschap Opgroeien - Regie worden in rekening gebracht om een clustervolgorde te bepalen. Aan elke cluster werd een punt toegekend, waar een cluster met 8 punten een grotere nood aan nieuwe inkomensgerelateerde opvangplaatsen kent dan een cluster met 7 punten.
De cluster waarin het project gelegen is, bepaalt het aantal punten dat het LOK geeft: aanvragen in de 2 bovenste clusters krijgen 8 punten, aanvragen in de 2 volgende clusters krijgen 7 punten, enzovoort …
Ongeveer de helft van de beschikbare plaatsen zal toegekend worden aan een project opgenomen in het Masterplan Kinderopvang, zoals goedgekeurd door het college op 28 juni 2019 (jaarnummer 5372).
Opnieuw wordt het clustersysteem gehanteerd, maar wel in een afwijkende volgorde. Gelet op het klein aantal opvangplaatsen dat zal kunnen omschakelen wordt er voorrang gegeven aan de clusters met de laagste gemiddelde inkomens. De cluster waarin het project gelegen is, bepaalt het aantal punten dat het LOK geeft: aanvragen in de 2 bovenste clusters krijgen 8 punten, aanvragen in de 2 volgende clusters krijgen 7 punten, enzovoort …
Omschakeling zal mogelijk zijn voor zowel opvangplaatsen die werken met een vaste prijs (al dan niet met de kinderopvangtoelage), als voor opvangplaatsen waarvan de stad Antwerpen zorgt voor de financiering om een inkomensgerelateerde prijs te kunnen vragen aan de ouders. Dit doet de stad Antwerpen zowel via de presubsidiëring als voor enkele OKiDO-kinderdagverblijven.
Het Lokaal Overleg Kinderopvang heeft op woensdag 25 november 2020 een positief advies uitgebracht op zowel de beslissing om meer dan 1/3 van het budget aan te wenden voor het mogelijk maken van omschakeling als op de adviescriteria.
De gemeenteraad keurt goed dat er een aanvraag zal ingediend worden bij het Agentschap Opgroeien - Regie om meer dan 1/3 van het budget aan te wenden voor de omschakeling van bestaande plaatsen naar het inkomensgerelateerd systeem.
De gemeenteraad keurt het adviescriterium voor de nieuwe plaatsen goed.
De gemeenteraad keurt het adviescriterium voor de plaatsen die willen omschakelen goed.