Alhoewel het ontstaan van de stad Antwerpen al enkele eeuwen daarvoor is gesitueerd, vormen de charters uit 1221, bewaard in het Stadsarchief, de aanleiding om in 2021 terug te blikken op 800 jaar stad en stedelijkheid. Deze herdenking beoogt geen grootschalig evenement te worden, maar wil met een beperkt programma de aandacht voor het verleden van Antwerpen, voor de rijke stadsgeschiedenis en het zeer gevarieerde erfgoed van de stad bevorderen. Dit initiatief draagt bij tot de betrokkenheid van de burgers bij hun stad.
In overleg met verschillende afdelingen en diensten binnen de stad werd een programma opgesteld om dit katalysatormoment uit de Antwerpse stadsgeschiedenis te herdenken. De algemene coördinatie zal daarbij door Stadsontwikkeling/onroerend erfgoed opgenomen worden. Het herdenkingsprogramma zal onder de titel '800 jaar 't Stad' lopen.
Programma
Op 21 februari 2021 wordt door ATV een minidocumentaire uitgezonden naar aanleiding van de herdenking van 800 jaar stadsrechten die het startschot voor het herdenkingsprogramma vormt. In de loop van het jaar worden volgende initiatieven voorzien:
Een beperkte tentoonstelling rond de vrijheidsbrieven is een voor de hand liggend initiatief. Naar analogie met de kleine tentoonstellingen die het Stadsarchief op de zesde verdieping van het Felixarchief organiseert, kan een vergelijkbaar initiatief rond de charters van 1221 uitgewerkt worden. Gelet op de impact van de coronapandemie dient wellicht het format aangepast te worden opdat toch een breed publiek bereikt wordt.
Aan de hand van een (naargelang de mogelijkheden fysieke dan wel digitale) lezingenreeks kan vanuit een grote verscheidenheid aan invalshoeken gereflecteerd worden op 800 jaar stad en stedelijkheid. Dat kan vanuit een historische insteek, maar eveneens vanuit ruimtelijk, sociologisch, … perspectief. Het concrete programma van deze lezingenreeks dient nog uitgewerkt te worden.
Voor de jaarlijkse Open monumentendag, die in 2021 doorgaat op zondag 12 september, wordt een programma samengesteld dat op het thema van 800 jaar stad en stedelijkheid inspeelt. Het concrete programma wordt uitgewerkt samen met de stuurgroep Open monumentendag.
Vanuit Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving/Erfgoedlab Antwerpen wordt de komende jaren ingezet op het thema ‘Stadskronieken’, waarbij men van onderuit de burger wil betrekken bij het schrijven van de geschiedenis van zijn/haar omgeving. Dergelijk initiatief draagt bij tot een meer gedragen burgerschap bij de betrokken groep Antwerpenaren.
Dit initiatief bestaat uit een digitale multikanalen aanpak op sociale media waarbij op regelmatige basis berichten worden gepubliceerd over de geschiedenis van de stad. Op die manier wordt de aandacht voor de achthonderdste verjaardag van de stadsrechten levend gehouden bij een breed publiek.
In 2021 wordt op het kadeplateau ten noorden van het Steen archeologisch vooronderzoek uitgevoerd in functie van de heraanleg van de Scheldekaaien. We tonen de resultaten van dit onderzoek op verschillende manieren en via verschillende kanalen aan het publiek (sitebezoek, infopanelen, nieuwsberichten, …), bij voorkeur op de site zelf.
Alle initiatieven zullen bij de uitwerking vanzelfsprekend rekening houden met de gezondheids- en veiligheidsmaatregelen die op het moment waarop deze doorgaan van toepassing zijn. Indien er zich in de loop van 2021 nog opportuniteiten voordoen kunnen mogelijk nog andere initiatieven onder de noemer 800 jaar stadsrechten aansluiten bij het herdenkingsprogramma.
In 1221 verleende de hertog van Brabant aan de stad Antwerpen een aantal stadsrechten, die de stedelijke autonomie erkenden. Alhoewel Antwerpen reeds eerder rechtspersoonlijkheid bezat, wordt dit moment als een symbolische datum voor het zelfbestuur van de stad beschouwd. Onder meer deze erkenning fungeerde als katalysator voor de stedelijke ontwikkeling in de daarop volgende eeuwen. De achthonderdste verjaardag van deze gebeurtenis wordt in 2021 aangegrepen om terug te blikken op 800 jaar stad en stedelijkheid.
Dit principebesluit heeft geen rechtstreekse financiële gevolgen maar in de meerjarenplanning werd voor de verdere uitwerking van dit initiatief in 2021 45.000,00 euro voorzien binnen de doelstelling 2BRS02 - Erfgoed, actie 2BRS020202 - Geschiedenis zichtbaar in de stad / mondelinge geschiedenis / tradities, boekingsadres SUB_NR/ INTERN/ 2100/5154000000/ 6141/ 2BRS020202A00000/ 2SA070729.
Het college keurt het voorgestelde programma in het kader van de herdenking van 800 jaar stadsrechten onder de titel '800 jaar 't Stad' principieel goed.
Het college geeft opdracht aan:
| SW/Onroerend Erfgoed | Algemene coördinatie van het herdenkingsprogramma naar aanleiding van de herdenking van 800 jaar stadsrechten. Uitwerking van het programma van de Open Monumentendag 2021 binnen dit kader. |
| SW/Onroerend Erfgoed en BZ/Stadsarchief | Uitwerking van een lezingencyclus. Uitwerking van het digitaal multikanalen initiatief rond 800 jaar stadsgeschiedenis in beeld. |
| BZ/Stadsarchief | Uitwerking van een minitentoonstelling. |
| TV/Erfgoedlab Antwerpen | Uitwerking van het initiatief 'Stadskronieken'. |
| OS en SW/Communicatie en Participatie | Ondersteuning communicatie van het programma in het kader van de herdenking 800 jaar stadsrechten. |