2021_CBS_03951 - Omgevingsvergunning. Advies hogere overheid. Gunstig advies - OMV_2021030845. Francis Wellesplein 1, Stadspark en stadsparkvijver. District Antwerpen - Goedkeuring

Conform artikel 24 en 42 van het Omgevingsvergunningsdecreet heeft het college of de gemeentelijke omgevingsambtenaar de bevoegdheid advies uit te brengen voor de vergunningsaanvragen op haar grondgebied waarvoor de deputatie, de Vlaamse regering of de gewestelijke omgevingsambtenaar de bevoegde overheid is, tenzij:

1. de aanvraag ingediend is door het betrokken college;
2. de aanvraag louter betrekking heeft op mobiele of verplaatsbare ingedeelde inrichtingen of activiteiten.

Het college heeft op 17 november 2017 (jaarnummer 2017_CBS_08858) beslist om de adviesbevoegdheid op te nemen.

Er werd bij de deputatie een aanvraag voor een omgevingsvergunning ingediend. De aanvraag wordt behandeld volgens de gewone procedure van het Omgevingsvergunningendecreet.

De deputatie verzoekt het college of de gemeentelijke omgevingsambtenaar om:

- een openbaar onderzoek te houden;

- advies uit te brengen.

Omschrijving ingedeelde inrichtingen of activiteiten

Voorgeschiedenis

Op 17 juni 2005 verleende het college een milieuvergunning klasse 2 aan Vooruitzicht NV voor renovatie en exploitatie van een kantoorgebouw (AN2005/15). De vergunning is geldig tot 17 juni 2025. Op 7 september 2007 nam het college akte van de melding van overname van deze vergunning door ACA Project nv (AN2007/438). Onmiddellijk daarna werd een wijziging vergund (AN2007/439). Stad Antwerpen nam de vergunningen met referentie AN2005/15 en AN2007/439 over op 1 oktober 2010 (MLOV/2010-0139). Op 16 juni 2011 werd door de deputatie van de provincie Antwerpen een wijziging door uitbreiding vergund (MLAV1/2010-551). Het lozen van bedrijfsafvalwater met een debiet van méér dan 10 m³/uur, 200 m³/dag en 73.000 m³/jaar werd bij deze aanvraag geweigerd wegens lozing in de riolering.

Inhoud van de aanvraag

Voorliggende aanvraag betreft een wijziging aan de lopende milieuvergunning voor exploitatie van het kantoorgebouw “den Bell” van stad Antwerpen. De belangrijkste verandering is de verhoging van het lozingsdebiet van het bemalingswater afkomstig van de bronbemaling voor het drooghouden van de kelder evenals de lozing van het bemalingswater in de stadsparkvijver. Bijkomend worden nog enkele actualisaties doorgevoerd. De vergunning wordt gevraagd voor onbepaalde duur.

Aangevraagde rubrieken

Adviezen

Interne adviezen

Toetsing regelgeving en beleidsrichtlijnen

Plannen van aanleg, ruimtelijke uitvoeringsplannen en verkavelingen

Het eigendom is gelegen binnen de omschrijving van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan GRUP Afbakening grootstedelijk gebied Antwerpen, goedgekeurd op 19 juni 2009.

Het eigendom is gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen). Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, in een woongebied. De woongebieden zijn bestemd voor wonen, alsmede voor handel, dienstverlening, ambacht en kleinbedrijf voor zover deze taken van bedrijf om redenen van goede ruimtelijke ordening niet in een daartoe aangewezen gebied moeten worden afgezonderd, voor groene ruimten, voor sociaal-culturele inrichtingen, voor openbare nutsvoorzieningen, voor toeristische voorzieningen, voor agrarische bedrijven. Deze bedrijven, voorzieningen en inrichtingen mogen echter maar worden toegestaan voor zover ze verenigbaar zijn met de onmiddellijke omgeving. (Artikel 5 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

Het eigendom is gelegen in het gewestplan Antwerpen (Koninklijk Besluit van 3 oktober 1979 en latere wijzigingen).Het eigendom ligt, volgens dit van kracht zijnde gewestplan, in een parkgebied.De parkgebieden moeten in hun staat bewaard worden of zijn bestemd om zodanig ingericht te worden, dat ze, in de al dan niet verstedelijkte gebieden, hun sociale functie kunnen vervullen.(Artikel 14 van het Koninklijk Besluit van 28 december 1972 betreffende de inrichting en toepassing van de ontwerpgewestplannen en de gewestplannen.)

(Gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (GRUP's) kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/grup. Het gewestplan kan u raadplegen via https://omgeving.vlaanderen.be/gewestplan.)De aanvraag ligt niet in een verkaveling.

Omgevingstoets

Toetsing van aanvaardbaarheid van de ingedeelde inrichtingen en activiteiten op het vlak van hinder en risico's voor de mens en het milieu

In de basisvergunning van 2005 werd aan stad Antwerpen de exploitatie van een permanente bronbemaling vergund met een debiet van 10 m³/uur en 73.000 m³/jaar. Deze bronbemaling is noodzakelijk voor het drooghouden van de kelderverdiepingen van het gebouw. Het bemalingswater werd tot op heden na voorzuivering geloosd in de openbare DWA-riolering.

Met voorliggende aanvraag wordt het debiet van de bemaling verhoogd naar maximaal 20 m³/uur, 480 m³/dag en 180.000 m³/jaar. In theorie is dit een verdubbeling, in praktijk echter een regularisatie aangezien het debiet sinds de start van de bronbemaling rond 20 m³/uur ligt. Verder wordt gevraagd het bemalingswater niet meer te lozen in de riolering maar in de vijver van het stadspark teneinde twee belangrijke doelstellingen te realiseren:

• infiltratie van het bemalingswater in plaats van lozing in de gemengde riolering;
• een constante toevoer van water met een goede kwaliteit naar de stadsparkvijver ter ondersteuning van de waterkwaliteit en het waterpeil van deze vijver.

De vijver van het stadspark staat volledig in contact met grondwater. Het bemalingswater zal dus moeten voldoen aan de milieukwaliteitsnormen voor grondwater (artikel 2.4.1.1 van Vlarem II). Hiervoor wordt een bijkomende waterzuiveringsinstallatie geplaatst in de technische ruimte van den Bell. Momenteel wordt het bemalingswater gezuiverd door middel van een stripinstallatie bestaande uit een plaatbeluchter en een actief koolfilter op de luchtfase. Door middel van onderdruk wordt lucht aangezogen door een geperforeerde plaat. Daar het water voortdurend in aanraking is met schone lucht, vindt een overdracht plaats van verontreiniging uit water naar lucht. De luchtfase van de plaatbeluchter wordt gestuurd naar een actief koolfilter. Deze zuivering is voldoende om de overmaat aan ijzer uit het bemalingswater te halen en voor de meerderheid van de relevante verontreinigingen met VOCl’s, minerale olie, BTEX en MTBE.  De uitbreiding van de bestaande zuiveringsinstallatie gebeurt in een eerste stap door een venturi en een zandfilter voor de bestaande plaatbeluchter te plaatsen. In een tweede stap zullen stalen genomen worden op het in- en effluent van de waterzuivering. Wanneer er verontreinigingen gemeten worden in concentraties boven de milieukwaliteitsnormen voor grondwater of boven de detectielimiet volgens het WAC compendium, zal de zuivering worden uitgebreid met een actief koolfilter op de waterfase.

Stad Antwerpen stelt voor om volgende parameters ten minste driemaandelijks te monitoren:

• alle parameters bedoeld in artikel 2.4.1.1 van Vlarem II;
• minerale olie;
• BTEX;
• MTBE;
• VOCl’s en VC (1,2-dichloorethaan, dichloormethaan, tetrachloormethaan, tetrachlooretheen, trichloormethaan, trichlooretheen, 1,1,1-trichloorethaan, 1,1,2-trichloorethaan, 1,1-dichloorethaan, cis-1,2-dichlooretheen en trans-1,2-dichlooretheen, vinylchloride).

Bij de opstart van de uitgebreide waterzuiveringsinstallatie met retourneren van het bemalingswater naar de stadsparkvijver zal frequenter bemonsterd worden. Volgend schema wordt voorgesteld:

• in week 1: 2 keer per week;
• in week 2 tot en met 4: wekelijks;
• in maand 2 en 3: maandelijks;
• vanaf maand 4: driemaandelijks op voorwaarde dat de influent- en effluentconcentratie stabiel is.

Bij de bemonsteringen wordt enerzijds het bemalingswater en anderzijds het effluent van de waterzuiveringsinstallatie geanalyseerd om na te gaan of er blijvend kan voldaan worden aan de milieukwaliteitsnormen voor grondwater. Indien zou blijken dat dit niet het geval is, wordt de afvoer naar de stadsparkvijver onmiddellijk stopgezet en de waterzuiveringsinstallatie nagekeken. Indien nodig kan er een bijkomende voorzuivering in den Bell geplaatst worden. Naast de rubriek voor het lozen van het bemalingswater in de stadsparkvijver (klasse 1 rubriek 54.2) wordt ook de rubriek voor het lozen van het bemalingswater in de riolering (klasse 2 rubriek 3.6.3.2) gevraagd. De bedoeling is echter dat dit enkel gebeurt bij onderhoud of herstelling van de waterzuiveringsinstallatie.

Aangezien het bemalingsdebiet met deze aanvraag niet wijzigt ten opzichte van de huidige situatie, zal ook de invloedstraal (550 meter) dezelfde blijven. De bestaande verontreinigingen binnen deze invloedstraal zijn gekend. Het lijkt dan ook haalbaar hierop te anticiperen en een voldoende zuivering te installeren zodat de wettelijke normen worden gerealiseerd. Stad Antwerpen verbindt zich er bovendien toe om jaarlijks een screening en impactbepaling uit te voeren van de bodemdossiers binnen deze stationaire invloedstraal. Deze screening heeft als doel om bestaande verontreinigingen en de status van een eventuele sanering op te volgen en nieuwe verontreinigingen in kaart te brengen. Aan de screening zal telkens een impactbepaling gekoppeld worden.

In het verleden werd de vijver van het stadspark gevoed door de Herentalse Vaart. Deze vaart takte af van het Schijn en liep via het stadspark naar de Brouwersvliet. Tegenwoordig is de Herentalse Vaart afgekoppeld van het Schijn en voert geen water meer naar het park. Vóór de afbraak van het Switel-hotel in 2003 werd de vijver permanent gevoed door het drainagesysteem rond de ondergrondse parkeergarage van het hotel. Vandaag de dag is de hoofdvoeding van de vijver de natuurlijke regenval. Uit de studie van Arcadis van 2016 (stadspark Antwerpen: hydrologie en waterpeilbeheer) blijkt verder dat de structureel verlaagde grondwaterspiegel ter hoogte van de stadsparkvijver te wijten is aan bemalingswerken zonder retourbemaling in de omgeving. Uit de droogtestudie van 2020 blijkt eveneens dat de grondwatertafel intra-muros bijna uitsluitend gevoed wordt door regenwater en slechts een zeer beperkte ondergrondse aanvoer heeft van buiten de ringzone. Dit maakt de grondwatertafel intra-muros extra kwetsbaar. Bemalingen in de omgeving van het stadspark kunnen zo, afhankelijk van het bemalingsdebiet, aanleidingen geven tot significante grondwaterstandsdalingen.

Met voorliggende aanvraag wil de stad het bemalingswater niet langer in de openbare riolering lozen maar wel in de vijver van het stadspark langs een tracé van circa 1.400 meter. Op deze manier kan het opgepompte grondwater terug gedeeltelijk infiltreren. Om het geplande tracé te kunnen realiseren zal een gravitaire leiding aangelegd worden tussen den Bell en de Van Eycklei. Deze leiding wordt door middel van beugels opgehangen in de bestaande gemetselde gewelven in de Paleisstraat, Justitiestraat en Van Breestraat. Deze gewelven hebben een doorsnede van ongeveer 2 meter en er kan een verval van 2 mm/m gerealiseerd worden. In de Sint-Laureisstraat zal ook een korte streng in volle grond aangelegd worden. Aan de Van Eycklei zal een ondergronds pompstation gebouwd worden om het bemalingswater tot aan de vijver in het stadspark te pompen. Er wordt een persleiding aangelegd tussen het pompstation en de vijver. Deze werken kaderen echter niet binnen de voorliggende aanvraag. Ook de uitstroom in de vijver valt niet binnen deze vergunningsaanvraag. De definitieve aansluiting zal worden uitgewerkt binnen het project van de opwaardering van het stadspark. Op basis van het debiet van de bemaling en een aantal hydrologische studies werd de impact geraamd van deze permanente voeding op de gemiddelde waterpeilstijging van de stadsparkvijver. De prognose is dat met de bestaande bemaling – in theorie – een gemiddelde verhoging van het waterpeil van de vijver met 20 centimeter mogelijk is.

Voorliggend initiatief past binnen de bemalingsstrategie die door stad Antwerpen en Aquafin werd uitgewerkt in het kader van het waterplan (2019) van de stad. Het is de bedoeling om bemalingswater van de bouwwerven in de stad uit de gemengde riolering te weren en maximaal te retourneren of te laten infiltreren via hiervoor geschikte zones (“blauwgroene zones”). Voor het transport van het bemalingswater naar deze zones zal op strategische assen van de stad een ondergronds netwerk van leidingen aangelegd worden waarop bemalingen kunnen aantakken. Eén van deze geplande assen valt samen met het traject van den Bell naar het stadspark. Stad Antwerpen wil dit traject graag nog voor het einde van 2021 realiseren.

Van deze vergunningsaanvraag werd gebruik gemaakt om enkele aanpassingen aan reeds vergunde rubrieken aan te vragen. Het vermogen van koelinstallaties, compressoren, noodgeneratoren, stookinstallaties en accumulatoren werd geactualiseerd evenals de hoeveelheid opgeslagen stookolie en gassen. De rubrieken voor een afdruklokaal met diverse plotters, opslag van papier in de kelder en laboratoria zijn niet langer van toepassing. De vergunning van deze wijzigingen wordt door de exploitant gevraagd voor onbepaalde duur. Gezien de lopende milieuvergunning geldig is tot 17 juni 2025, kan deze wijziging enkel verleend worden tot deze datum.

Voor dit project werden door een aantal burgers bijkomende vragen gesteld. Uiteindelijk werden zeven bezwaarschriften ontvangen.

Advies van het college

Het waterdicht maken van de kelder van den Bell zodat geen permanente bemaling meer noodzakelijk is, zou een optimale oplossing zijn. Wanneer dit niet haalbaar is, wordt het ecologisch verantwoord aanwenden van het bemalingswater gezien als een lovenswaardig alternatief. Vanuit milieutechnisch oogpunt wordt positief advies gegeven deze wijziging te vergunnen tot einddatum van de lopende vergunning, met name 17 juni 2025.

Geadviseerde rubrieken

Het decreet van 25 april 2014 betreffende de omgevingsvergunning, het decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid, de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening en hun uitvoeringsbesluiten zijn van toepassing.

De aanvraag werd onderworpen aan 1 openbaar onderzoek.

Ingediende bezwaarschriften en petitielijsten

Bespreking van de bezwaren

Bezwaarschrift 1:
Er wordt bezwaar ingediend tegen het project met referentie OMV_2021030845.
Dit bezwaar werd niet verder gespecifieerd waardoor het ook niet beoordeelbaar is.

Bezwaarschrift 2:
Er wordt gevreesd voor een verstoring van de rust en stilte voor de bewoners van de Van Eycklei evenals voor een verstoring van het open zicht met veel zon vanop het terras. Dit project zou de waarde van alle omliggende woningen doen dalen. Dit wordt onaanvaardbaar geacht. Voor de realisatie van voorliggend project moet er aan de Van Eycklei een ondergronds pompstation aangelegd worden. Tijdens de aanlegfase zal dit inderdaad enige hinder met zich meebrengen. Er wordt echter vanuit gegaan dat dit tijdens de exploitatiefase geen permanente hinder met zich zal meebrengen. Het volledige traject van het bemalingswater zal ook ondergronds lopen, net om hinder te vermijden. De uitvoering van deze werken valt buiten voorliggende aanvraag.

Bezwaarschrift 3:
Er wordt bezwaar geuit tegen het vergunnen van een permanente bemaling wegens de nadelige gevolgen van een dergelijke bemaling (droogte, schade aan gebouwen, …). Er blijkt ook een probleem met de riolering te zijn voor de bewoners van de Diercxensstraat. Er mag geen vergunning verleend worden voor het oppompen van grondwater vooraleer dit probleem opgelost is. De permanente bemaling om de kelders van den Bell droog te houden is geen nieuwe bemaling maar bestaat reeds zolang het gebouw in gebruik is. Met voorliggende aanvraag wordt een structurele oplossing gezocht voor het verlies van kostbaar grondwater dat tot nog toe in de riolering geloosd werd. Het probleem met de riolering in de Diercxensstraat valt buiten het kader van de huidige vergunningsaanvraag.

Bezwaarschrift 4, 5, 6 en 7
Er wordt bezwaar geuit tegen de verhoging van het bemalingsdebiet. De bezwaarindiener vreest schade (verzakkingen, scheuren, …) aan gebouwen.
De bemaling om de kelders van den Bell droog te houden is geen nieuwe bemaling. De verhoging van het debiet is in theorie een verhoging maar in praktijk een regularisatie aangezien het debiet sinds het begin van de bemaling steeds rond 20 m³/uur lag. Er worden dan ook geen bijkomende effecten verwacht.

Informatievergadering

Een informatievergadering was niet vereist en werd niet gehouden.