2021_CBS_04228 - Stedelijk patrimonium. Sociale Dienstverlening. Sint-Jacobskerk, Sint-Jacobstraat 9, 2000 Antwerpen - Architect. Wijziging opdracht. Publieksontsluiting restauratie 2020 en 2021. Procedure en gunning - Goedkeuring

Artikel 56 §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur van 22 december 2017 stelt dat het college van burgemeester en schepenen bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.

De Sint-Jacobskerk werd in 1938 beschermd als monument (OA000274) om haar artistieke en oudheidkundige waarde en komt, voor wat de restauratiewerken - zowel exterieur als interieur -  betreft, in aanmerking voor subsidiëring door de Vlaamse overheid. De kerk is eigendom van de stad Antwerpen. De stad Antwerpen heeft de bouwheerschap opgenomen voor zowel de restauratiewerken exterieur als voor de restauratiewerken interieur. 

De ontsluiting van het erfgoed is enerzijds een voorwaarde die deel uitmaakt van de meerjarenpremieovereenkomst;

• het project draagt bij tot de publieke toegankelijkheid van een (representatief deel van een) beschermd goed of erflandschap of verbetert de toegankelijkheid;
• in de mate van het mogelijke wordt tijdens de uitvoering van de werkzaamheden toegang verleend aan het publiek, bijvoorbeeld via een openwervendag.

Anderzijds zet het bestuur van de stad ook in op een grotere betrokkenheid bij en bewustwording van de waarde en zorg voor erfgoed.

Voor elke groep van bezoekers of gemeenschap heeft de Sint-Jacobskerk een eigen rol en betekenis. Tijdens de restauratie zal de kerk daarom (gedeeltelijk) geopend blijven en wordt de continuïteit van de activiteiten gegarandeerd. Deze openstelling kon in de afgelopen twee jaar van de restauratiewerkzaamheden reeds op grote bijval rekenen bij de vele bezoekers. De toelichting bij de werkzaamheden, het restauratieverloop, de gekozen technieken en strategieën,…. werden positief onthaald door zowel de gelegenheidsbezoekers als de regelmatige kerkbezoekers gezien de betrokkenheid van deze laatste bij ‘hun’ kerk. In een eerste doorlichting van de publiekswerking in de periode 2018-2019 werd deze ook positief beoordeeld (Studie Derde Verdieping). 

Door in te zetten op een ruime publieksontsluiting wordt de Sint-Jacobskerk meer kenbaar gemaakt bij het grote publiek en draagt dit bij aan de algemene verbreding van het draagvlak voor onroerend erfgoed en erfgoedzorg. Verschillende elementen die opgenomen worden in de publieksontsluiting tijdens de restauratie zullen meegenomen worden naar een duurzame en geoptimaliseerde publieksontsluiting na afronding van de restauratie. Daarnaast is MKA vzw (Monumentale Kerken Antwerpen vzw) van bij aanvang in 2018 sterk betrokken bij de publieksontsluiting van de Sint-Jacobskerk. De ervaringen en initiatieven die opgedaan/genomen worden binnen de publieksontsluiting van de Sint-Jacobskerk worden gedeeld naar de andere monumentale kerken van Antwerpen. Deze elementen dragen niet alleen bij tot een duurzame en waar mogelijk geoptimaliseerde publieksontsluiting van de Sint-Jacobskerk tijdens en na de restauratie maar ook van deze van de andere monumentale kerken van Antwerpen (en omgekeerd).

Op 5 juni 2020 (2020_CBS_04458) keurde het college van burgemeester en schepenen de gunning van de aanvullende opdracht aan Steenmeijer architecten bvba inzake publieksontsluiting goed.

In deze aanvullende opdracht werden de voorbereiding en coördinatie van de stuurgroep en de opvolging van het beleids- en ontsluitingsplan niet opgenomen.

In functie van de continuïteit van de voorbereiding van de publieksontsluiting na afronding van de restauratie dient de coördinerende rol en overschouwende rol van de hiervoor voor de periode 2018-2019 aangestelde projectleider te worden voortgezet. De inhoudelijke stoffering van het plan en het traject, het toezicht op een kwalitatieve uitvoering van de projectdoelstellingen en het ontsluitingsplan worden opgenomen in nauwe samenwerking met de interne projectleider van AG Vespa/Bouwprojecten stad. 

Een interne permanente evaluatie maakt de basis uit van de opvolgende ontsluitingsplannen tijdens de restauratie. Op 16 september 2019 werd het beleids- en ontsluitingsplan ingediend bij het Agentschap Onroerend Erfgoed. Op 25 oktober werd het beleids- en ontsluitingsplan goedgekeurd door het Agentschap Onroerend Erfgoed mits per fase een tussentijds rapport wordt aangeleverd waarin, aangezien de ontsluiting een dynamisch proces is, telkens de concrete invulling van de doelstellingen en een evaluatie van de doelstellingen van het ontsluitingsplan worden opgenomen. De verdere opvolging van deze tussentijdse evaluatie tot en met goedkeuringen van de Kerkraad Sint-Jacobskerk, het college van burgemeester en schepenen en het Agentschap Onroerend Erfgoed maakt deel uit van deze uitbreiding van de aanvullende opdracht.

Omdat Steenmeijer architecten bvba uit hoofde van de opdracht die haar door de stad Antwerpen werd gegeven voor de totaalrestauratie binnen de voorwaarden van de meerjarenpremieovereenkomst en voor de aanvullende opdracht voor de publieksontsluiting in de periode 2018-2019 deze opdracht reeds opnam en voor de periode 2020-2021 reeds gedeeltelijk opnam, is zij de aangewezen entiteit om deze opdracht verder op te nemen, uit te werken en vorm te geven voor de periode 2020-2021. Deze opdracht kan, in het verlengde van de bestaande hoofd-, en aanvullende opdracht, als een wijziging van opdracht besteld worden. 

In dit kader werd aan Steenmeijer architecten bvba een offerte opgevraagd voor de publieksontsluiting 2020-2021 die onder meer het volgende omvat:

• coördinatie stuurgroep;
• opvolging  / tussentijdse herwerking van het beleids- en ontsluitingsplan periode 2020-2021.

Hierbij worden de verworven inzichten uit de ontsluiting in de periode 2018-2019-2020 meegenomen en meerdere elementen zullen bruikbaar zijn/blijven voor het uitwerken en opvolgen van de publieksontsluiting doorheen en na de restauratie van de Sint-Jacobskerk. De ingediende offerte voor een bedrag van 28.640,00 euro + 6.014,40 euro (21% btw) = 34.654,40 euro wordt door de dienst AG Vespa/Bouwprojecten stad gunstig geadviseerd.

In toepassing van artikel 38/1 van het Koninklijk Besluit van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten, gewijzigd bij Koninklijk Besluit van 22 juni 2017, is de aanbesteder gerechtigd de oorspronkelijke opdracht te wijzigen voor aanvullende opdrachten die noodzakelijk zijn geworden en die niet in de oorspronkelijke opdracht waren opgenomen wanneer de verandering van opdrachtnemer niet mogelijk is om economische of technische redenen en tot aanzienlijk ongemak of een aanzienlijke kostenstijging zou leiden voor de aanbesteder. De wijziging van de opdracht mag het voorwerp van de opdracht niet wezenlijk wijzigen en blijft beperkt tot 50% van het oorspronkelijke opdrachtbedrag.

De Sint-Jacobskerk ondergaat tussen 2019 en 2027 een totaalrestauratie, zowel exterieur als interieur. Hiervoor werd een meerjarenpremieovereenkomst gesloten tussen de Vlaamse overheid en de stad Antwerpen. De uitvoering van de eerste fase startte in januari 2019.

Op 19 januari 1988 keurde de gemeenteraad (jaarnummer 22) de overeenkomst goed met architect Rutger Steenmeijer voor de restauratiewerken aan de Sint-Jacobskerk. Een uitbreiding van dit contract met de studie van technische uitrustingen en de restauratie van verschillende delen interieur werd door respectievelijk de gemeenteraad op 23 november 1998  (jaarnummer 1848) en het college op 21 oktober 2005 (jaarnummer 12027) goedgekeurd. Op 20 juli 2016 (jaarnummer 6541) keurde het college de gunning van een aanvullende opdracht en de opmaak van een beheersplan goed. In haar brief van 3 oktober 2017 keurde het Agentschap Onroerend Erfgoed dit beheersplan goed.

Op 18 november 2016 (jaarnummer 9670) besliste het college om een aanvraag tot het sluiten van een meerjarenpremieovereenkomst voor de volledige restauratie en ontsluiting van de Sint-Jacobskerk in te dienen bij de Vlaamse overheid. 
In maart 2018 ondertekende de minister-president van de Vlaamse Regering, onder meer bevoegd voor het Agentschap Onroerend Erfgoed, de meerjarenpremieovereenkomst voor de restauratie en de ontsluiting van de Sint-Jacobskerk te Antwerpen.
Op 25 mei 2018 (jaarnummer 4789) keurde het college de meerjarenpremieovereenkomst goed. 

De uitgave van 34.654,40 euro, inclusief 21% btw zal verrekend worden op het exploitatiekrediet 2021. Er is voldoende krediet beschikbaar.