2021_CBS_04841 - District Ekeren. Rozemaaipark (fase 2). SWOU12430 - Procesnota - Goedkeuring

Ontwikkelingen nieuw openbaar domein is een bevoegdheid van het college.

Voorgeschiedenis

Tot in de jaren vijftig stroomde de voormalige Donkse beek doorheen Rozemaai en bracht water vanuit Ekeren en de Oude Landen tot in het Groot Schijn. Door een ophoging van het terrein is de beek echter grotendeels verdwenen. Nadien is men stelselmatig begonnen met de bouw van een sociale woonwijk. De open ruimte bleef als braakland achter en kon zich zo beginnen ontwikkelen tot een bos.
 In een eerste fase werd al een deel van die beek terug opengelegd, als onderdeel van een landschapspark voor de buurt. De werken voor Fase 1 werden aangevat in april 2018 en opgeleverd in april 2019. 

Doelstelling

Met de realisatie van de tweede fase van het landschapspark wil de stad Antwerpen een nieuwe, belangrijke stap zetten in de transitie van de woonwijk Rozemaai. Het aanleggen van een park met beekvallei zorgt voor een belangrijke beeldbepalende structuur voor de hele wijk.

De loop van de Donkse beek wordt in deze tweede fase verder doorgetrokken tot aan de Ekerse steenweg en loopt als een ader door het parklandschap. Een centraal plein fungeert als schakelpunt tussen de twee delen van de wijk.
 Tevens wordt onderzocht of het oppervlaktewater van de noordelijk gelegen Ferdinand Verbieststraat kan aangesloten worden op de beekvallei waardoor het beeld en de stijl van het park tot tegen de straat kan doorgetrokken worden.

Uitdagingen

• Vertaling masterplan

De verschillende principes uit het masterplan dienen vertaald te worden in het ontwerp, naar analogie met fase 1. Dezelfde stijl en lijnvoering, die het ruimtelijk raamwerk bepalen. 

• Hemelwaternetwerk

De Donkse beek wordt verder opgewaardeerd en vormt een belangrijk onderdeel van de publieke ruimte. Ook in deze fase wordt er voorzien in een oppervlaktenetwerk van nieuwe greppels, poelen en wadi’s die het hemelwater van daken en verharding verzamelen, infiltreren en vertraagd afvoeren. Hierdoor kunnen andere hemelwatervoorzieningen, ten behoeve van infiltratie op private percelen, achterwege blijven en kan hier afgeweken worden van de gewestelijke waterverordening inzake waterbeheer. Het projectgebied wordt uitgebreid zodat deze grachten mee opgenomen kunnen worden binnen deze opdracht.
Deze ingrepen worden in samenspraak met woonhaven/VMSW (Vlaamse maatschappij voor sociaal wonen) en Aquafin uitgewerkt. 

Naar de toekomst toe worden alle voorbereidingen getroffen om de aansluiting met de ‘oude’ Donkse beek te maken en de verbinding onder de Ekersesteenweg te kunnen realiseren. 

• Waterafvoer

Het rioleringssysteem van de wijk en de aanwezige grachten dienen in samenspraak met Aquafin en Woonhaven/VMSW uitgewerkt te worden, voornamelijk in functie van de hemelwaterafvoer en de latere ontkoppeling van afgebroken gebouwen. 

• Groen

De wijk Rozemaai heeft veel groen en wordt zoveel mogelijk gespaard en beleefbaar gemaakt. Nieuw groen dat aangeplant wordt bestaat uit inheemse soorten. De vorm en soortkeuze van het groen hangt af van de locatie. Deze zijn mee bepaald in het masterplan. Het onderhoud moet zoveel mogelijk beperkt worden. 

• Spelen en recreatie

In de wijk bevinden zich verschillende speelzones en speelplekken, op verschillende niveau’s en voor verschillende leeftijden. Het is een mengeling van grote en kleine zones en van formele en informele elementen. 

• Centrale plein

De centrale zone vormt het hart van de wijk. Het verbindt twee buurten en fungeert als een soort ruimtelijk scharnierpunt.
In deze zone worden ontmoetingen gestimuleerd en kunnen wijkactiviteiten plaatsvinden. Het is een aantrekkelijke plek, waar mensen bij elkaar willen komen, met voldoende activiteit en verblijfsmogelijkheden.

De beek kan hier een ander karakter hebben, met oevers die iets intensiever gebruikt kunnen worden, met voldoende en grote oversteekmogelijkheden en watergebonden speelaanleidingen.

In het masterplan worden hier twee paviljoenen voorzien, elk met een eigen functie. Momenteel is hiervoor geen marktonderzoek gebeurd en zijn deze niet opgenomen in de raming voor de realisatie van het park. 

Voor de bestaande speeltuin zijn momenteel geen plannen en de toestellen dienen dan ook behouden te blijven. Indien wenselijk voor het ontwerp van deze zone kunnen er wel aanpassingen aan de contouren en bepaalde materialisatie gebeuren.

Gezien het belang van deze plek wordt er een traject opgezet om te bekijken wat de beste invulling hiervoor kan zijn. Via een focusgroep zal er bekeken worden hoe hier niet alleen op landschappelijk, maar ook op sociaal vlak de beste keuzes kunnen maken. Daarnaast wordt er onderzocht of en hoe de paviljoenen zullen realiseren en of er alternatieven zijn. Zowel de gebruikers, de ontwerper, andere belanghebbenden en de financierders zullen hier onderdeel van uitmaken.
 Het uitzetten van dit traject zal opgenomen worden door de stedelijke communicatiedienst. 

• Ferdinand Verbieststraat 

Ten noorden van het projectgebied loopt de Ferdinand Verbieststraat. Deze straat zal in het kader van een betere fietsverbinding, ontharding, vergroening en verblauwen opnieuw worden aangelegd. Er is beslist dat het oppervlaktewater van deze straat in de toekomst integraal zal afgevoerd worden naar de Donkse beek via de wijk Rozemaai. Er dient onderzocht te worden hoe dit water gravitair naar de beek wordt afgevoerd en dat het water de juiste kwaliteit heeft voor het de beek bereikt. De voorkeur wordt gegeven aan maximaal natuurlijke ingrepen. 

• Masterplan water Oude Landen

Gelijklopend aan de realisatie van fase 2 loopt een studieopdracht voor de opmaak van een masterplan water. Een onderdeel van dit masterplan zal zijn om te bekijken hoe deze beek terug een werkend systeem kan worden en hoe het water in de toekomst door het Rozemaaipark kan stromen. Hiervoor dient een oplossing gevonden te worden om het water van de Oude Landen onder de Ekersesteenweg naar het Rozemaaipark te laten vloeien. 

In samenwerking met het projectteam voor het Masterplan water Oude Landen zal in de loop van het ontwerptraject een gemeenschappelijke oplossing gezocht worden om deze verbinding optimaal te kunnen realiseren. De studie rond dit knooppunt zal opgenomen worden door de opmakers van het masterplan water.

Het ontwerp wordt intern opgemaakt door de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling/publieke ruimte en bijgestaan door een extern bureau voor technische ondersteuning.
Het masterplan en het ontwerpproces van fase 1 dienen hiervoor als leidraad.

De communicatie zal gevoerd worden door de stad Antwerpen, met eventueel extra ondersteuning. Woonhaven heeft reeds ervaring op dit vlak en zal mee betrokken worden in het communicatietraject om de gevoeligheden en bekommernissen aan te geven.
Naast het communicatietraject wordt er nagegaan welk participatief traject er kan worden opgezet en welke planning, strategie en invulling van de inspraak dient gevolgd te worden.

Het project wordt grotendeels in 1 fase uitgevoerd. Enkel indien er vertraging zou zitten op de terreinen van Woonhaven/VMSW en deze niet op tijd kunnen vrijgegeven worden, zal een deel van de heraanleg gebeuren op het moment dat de terreinen beschikbaar zijn. Hiervoor zullen er afspraken gemaakt worden met Woonhaven/VMSW zodat dit geen invloed heeft op de timing en uitvoering van het project.

Voor het ontwerp en de uitvoering van dit project, de afhandeling van de huidige gebouwen van woonhaven en het bekomen van subsidie via de VMSW zal met de partners de nodige overeenkomsten worden opgemaakt.

Op 24 juni 2016 keurde het college het ‘Masterplan publiek domein Rozemaai’ goed.
Het Masterplan schetst een toekomstbeeld voor een groene en recreatieve omgeving en schept een stedenbouwkundig kader voor bestaande en nieuwe bebouwing. Het hart van de wijk wordt de Donkse Beek, die centraal door het gebied loopt. 

Het voor deze opdracht vereist budget is voorzien op:

SUB_NR/INTERN/5153000000/220/2LMS040101M01521/2SA020680 in 2022, 2023 en 2024

SUB_NR/INTERN/5153000000/220/2LMS030102M01521/2SA020200 in 2022, 2023, 2024 en 2025.