2021_CBS_04838 - Sneeuw- en ijzelbestrijding - evaluatie winter 2020 - 2021 - Kennisneming

Sinds 2009 wordt de aanpak van sneeuw- en ijzelbestrijding jaarlijks geëvalueerd en bijgestuurd. Het plan wordt tegen volgende winter (2021 – 2022) hoofdzakelijk bijgestuurd op het vlak van:

• Jaarlijks herbekijken van de routes in samenspraak met andere betrokkenen zoals het Havenbedrijf, fietsersbond (via de fietsambtenaar van de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling) en Vlaams Gewest. Tijdens de zomerperiode worden de routes aangepast, de vernieuwde routes worden in het najaar aan het college voorgelegd. Zo zullen bijvoorbeeld de fietsstraten in Borgerhout mee opgenomen worden in de strooiroutes;
• uitbreiding operationele inzet op fietspaden: aankoop nieuw materiaal om slagkracht op fietspaden te verhogen;
• afstemming met Haven en Agentschap Wegen en Verkeer over het al dan niet opstarten van interventies;
• materiaalkennis en -deling binnen afdelingen en bedrijfseenheden van de stad Antwerpen;
• maturiteitsniveau verhogen (leiding en chauffeurs);
• brede samenwerking, over afdelingen en bedrijfseenheden van de stad Antwerpen heen;
• update draaiboeken, routes en procedures in het najaar 2021.

Voor de start van het sneeuw- en ijzelseizoen 2021 – 2022 worden de aanpassingen aan het sneeuw- en ijzelplan aan het college voorgelegd.

Cijfers, evolutie en klantenmanagement

Tabel 1: overzicht besteld zout, pekel, totaal strooidagen, strooidagen waarop code rood algemeen werd gereden en het aantal oproepen via politie en brandweer.

Negen van de elf dagen rood algemeen zijn voorbije winter gereden tijdens de winterprik begin februari 2021 (zaterdag 6 tot zondag 14 februari 2021). Tijdens deze periode waren er zes opeenvolgende ijsdagen (de temperatuur ging op deze dagen geen enkel moment boven 0°). Van de 146 oproepen via politie en brandweer vonden er 132 plaats tijdens deze winterprik begin februari.

Meldingen bij Stad Antwerpen (klantenmanagement)

Via het klantenmanagement van de stad Antwerpen werden er 246 vragen en/of klachten over sneeuw en ijzel geregistreerd. Van deze 246 zijn er 242 die te maken hadden met de winterprik begin februari. 92 meldingen gingen over fietspaden, 91 over rijwegen, 6 over marktplaatsen.

 De overige meldingen zijn zeer divers, ze gaan bijvoorbeeld over bewoners of bedrijven die hun voetpad niet sneeuwvrij hadden gemaakt en vragen van senioren om hun voetpad sneeuwvrij te maken.

Winterprik februari 

De winterprik begin februari was een enorme uitdaging. Gezien de uitzonderlijke toestand werden op een aantal plaatsen de doelstellingen die voor ogen waren, niet bereikt. 

De dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging merkte dat op de fietspaden de vooropgestelde doelstellingen niet gehaald werden ondanks de grote inzet; die periode werd er nochtans 24u/24u code rood algemeen gereden. De dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging merkten op dat de borstels en sneeuwschuiven het gevormde ijs op de fietspaden onvoldoende konden verwijderen.

De winterprik in februari was erg uitzonderlijk. Het was geleden van 2012 dat we een dergelijke harde en langdurige kou hebben beleefd in onze regio.

Om in de toekomst zulke situaties beter te kunnen flankeren wordt er in een strategisch aankoopplan meer aandacht besteed aan materiaal om fietspaden aan te pakken. 

Weertool Meteogroup

De afgelopen winter heeft de dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging een aantal keer moeten vaststellen dat de tool ‘slechter’ weer voorspelde dan het in werkelijkheid was. Hierdoor heeft de dienst vaker uitgereden om preventief te strooien dan uiteindelijk nodig bleek. 

De tool wordt vooral gebruikt door de coördinator van sneeuw- en ijzelbestrijding en de calamiteitenwacht van de stad Antwerpen. Beiden krijgen op basis van de app en via de website onmiddellijk een uitgebreid beeld van de verwachte toestand op het wegdek en de bruggen.

Om accurater actie te ondernemen is er tijdens de afgelopen winter afstemming opgestart met Agentschap Wegen en Verkeer en de Haven van Antwerpen. Agentschap Wegen en Verkeer gebruikt het KMI; de Haven baseert zich op dezelfde app als de onze, maar vult die info aan met wegsensoren. Deze samenwerking wordt positief geëvalueerd en zal komende winter worden verdergezet. 

Samenwerking brandweer Antwerpen

Tot op heden was er de afspraak dat de tunnels op de leien ijsvrij worden gehouden door de brandweer. In de toekomst zal deze taak opgenomen worden door de dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging, zodat sneeuw- en ijzelbestrijding op grondgebied Antwerpen operationeel gecentraliseerd is.

Als wederdienst kan de bedrijfseenheid Stadsbeheer voortaan bij komende sneeuw- en ijzelacties beroep doen op de strategische reserve chauffeurs van Brandweer Antwerpen. Concreet kan de brandweer indien nodig ondersteunen met zes chauffeurs met rijbewijs C.

Samenwerking rampenambtenaar en crisiscoördinatie

Om in de toekomst performanter te kunnen reageren op extreme uitschieters zoals de winterprik in februari wordt er samen met de rampenambtenaar ingezet op crisiscoördinatie in functie van sneeuw- en ijzelbestrijding. In de toekomst zal er bij meerdaagse sneeuwval een coördinatieoverleg opgestart worden om de situatie via verschillende disciplines te bestrijden. 

Bruggentoer fietspaden

Tijdens de voorbije winterperiode is er een nieuwe route gereden. Bij code geel werden behalve de bruggen op rijwegen ook de fietsbruggen gestrooid. Voordien was er enkel inzet van één rijwegstrooier bij deze code. Vorige winter werd er naast deze rijwegstrooier dus ook een fietspadstrooier ingezet. Dit werd positief geëvalueerd, deze route zal in de toekomst verder gereden worden bij code geel.

Materiaal: Slagkracht fietspaden verhogen

Om de slagkracht van de dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging op de fietspaden te verhogen, worden er nieuwe pekelstrooiers voor fietspaden aangekocht. Het college keurde op 26 maart 2021 (jaarnummer 2494) de gunning goed voor het afsluiten van een raamovereenkomst voor het leveren en in gebruik stellen van strooimachines met een 12-jarig herstellings- en wisselstukkencontract en een onderhoudscontract, op basis van bestek GAC_2020_01262, aan Aebi Schmidt, Middelmolenlaan 175, 2100 Antwerpen met ondernemingsnummer 0831.740.158. Dit aankoopbeleid is geborgen in het masterplan sneeuw en ijzel . Dit jaar worden er reeds zeven strooimachines geleverd, vanaf 2022 wordt nog eens elk jaar een pekelstrooier aangekocht of 11 in totaal tot aan het einde van deze legislatuur.

Dat brengt het totaal op 25 pekelstrooiers in 2025, meer dan een verdubbeling tegenover de 12 die de dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging ter beschikking had in de periode voor 2018 (in 2019 werden er twee pekelstrooiers extra aangekocht).

De inzet werd dus al vergroot en wordt nog verder uitgebreid zoals gepland. 

De personeelsinzet op fietspaden overschrijdt nu al fors de inzet op rijwegen (zeker als alle manuele inzet wordt meegerekend), dat zal de komende jaren deze legislatuur enkel in stijgende lijn gaan.

Het aantal fietsstraten neemt toe binnen de stad Antwerpen. In overleg met de fietsambtenaar van de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling zal bekeken worden hoe en welke van deze straten mee opgenomen worden in de routes die in het najaar aan het college worden voorgelegd. 

Naast de aankoop van de pekelstrooiers voor fietspaden worden er twee extra tractoren aangekocht en zal het 4X4-voertuig van de dienst Stadsbeheer/Bijzondere Opdrachten en Feestmateriaal mee ingezet worden voor sneeuw en ijzelbestrijding. 

Er wordt een pekelmenginstallatie aangekocht zodat de stad Antwerpen in de toekomst zelfvoorzienend is in pekel. Het college keurde op 24 juli 2020 (jaarnummer 6351) de gunning goed voor de éénmalige aankoop van een pekelmenginstallatie inclusief onderhouds-, herstel-, en wisselstukkencontract van 12 jaar  op basis van bestek GAC_2019_01063 aan Aebi Schmidt Nederland B.V., Middelmolenlaan 175, 2100 Antwerpen, met ondernemingsnummer 0831740.158. Op deze manier is de stad Antwerpen niet afhankelijk van leveranciers. De pekelmenginstallatie zal operationeel zijn in de winterperiode 2021 - 2022.

In het masterplan sneeuw en ijzel is een optimalisatie-traject opgenomen om de meest efficiënte routes te bepalen voor fietspaden en rijwegen (bijvoorbeeld op basis van de instellingen voor de strooibreedte en het bijtanken van dooimiddelen).

Strooien rond stedelijke gebouwen en gebouwen van dochters van de stad Antwerpen

Voor de start van het winterseizoen ontvangen de gebouwbeheerders en patrimoniumverantwoordelijken van stedelijke gebouwen een e-mail met een herinnering aan de afspraken (en wettelijke verplichtingen) omtrent het ijzel- en sneeuwvrij maken van de voetpaden rond hun gebouwen.

Daarnaast maakt de stad Antwerpen gebruik van een SMS-systeem waarbij alle gebouwbeheerders en patrimoniumverantwoordelijken van stedelijke gebouwen worden geactiveerd in geval van een winterprik. Deze SMS wordt momenteel niet verstuurd naar dochters van de stad Antwerpen. De stad Antwerpen zal met de stedelijke dochters contact nemen om hen mee op te nemen in het cascadesysteem om de gebouwbeheerders te activeren.

De dienst Stadsbeheer/Stadsreiniging is tijdens de winterperiode verantwoordelijk voor sneeuw- en ijzelbestrijding. Het doel is het vrijhouden van de openbare weg – inclusief fietspaden – zodat het verkeer zo weinig mogelijk hinder ondervindt van winterse toestanden.

De periode voor de sneeuw- en ijzelbestrijding in 2020-2021 ging in op 1 november 2020 en werd beëindigd op 12 april 2021.

De stad Antwerpen werkt op basis van kleurcodes om de wintertoestand in te schatten. De kleurcodes zijn Europees erkend en worden als algemeen aanvaard beschouwd. Op basis van de weersvoorspellingen op maat van de stad Antwerpen via specifieke weerstations wordt beslist door de algemene coördinatie welk wintertype van toepassing is. Hierbij wordt onder andere rekening gehouden met de grondtemperatuur, luchtvochtigheid en het aanwezige zout op de grond.

Er zijn verschillende wintertypes:

• wintertype GROEN: geen wintertoestand. Bij 101-oproepen is de wachtdienst ter beschikking;
• Wintertype GEEL: kans op lichte wintertoestanden, kans op sporadische vorming van enkele rijmplekken en vorming van enkele geïsoleerde, aanvriezende mistbanken. Preventief strooien op bruggen van rijwegen en fietspaden en grote fietsassen;
• wintertype ORANJE: lichte wintertoestand, kans op aanvriezende mist, rijm- en ijzelplekken. Preventief rijden op bruggen, op- en afritten, grote invalswegen, grote wijkwegen, routes openbaar vervoer en fietspaden;
• wintertype ROOD: volledige capaciteit voor sneeuwvrij houden van bruggen, op- en afritten, grote invalswegen, grote wijkwegen, routes openbaar vervoer, kleinere wijkwegen en fietspaden. Bij verwachte sneeuwval kan de coördinator beslissen een preventieve code te rijden (code rood preventief).