2021_CBS_05204 - Stedelijk patrimonium. Stadsontwikkeling. Park Brialmont, Binnensingel, 2600 Berchem - Nieuwbouw Natuurhuis Brialmont (001374) - Samenwerkingsovereenkomst AG Vespa-stad Antwerpen-Vlaamse overheid. Projectdefinitie en projectbudget. Opdracht aan AG Vespa. Principebeslissing - Goedkeuring

Artikel 56 §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG Vespa goed. Specifiek met betrekking tot realisatie van bouw- en onderhoudsprojecten van het stedelijk patrimonium zijn onder andere volgende artikels van toepassing:

• in artikel 6 §3 wordt de opdracht aan AG Vespa voor het patrimoniumbeheer van het stedelijk patrimonium omschreven. De beleidsbeslissing tot het realiseren van bouw- en onderhoudsprojecten ligt bij de stad Antwerpen. De stad legt tevens het projectbudget vast.
• artikel 6 §3.4 bepaalt dat AG Vespa instaat voor de realisatie van bouw- en onderhoudsprojecten van het stedelijk patrimonium en dat deze opdracht de beslissingsbevoegdheid inzake het plaatsen en uitvoeren van overheidsopdrachten omvat, in eigen naam en voor rekening van de stad. De stad dient hiervoor de beleidsbeslissing tot realisatie van het project te nemen en het projectbudget vast te leggen.
• in artikel 7, Lastgeving stedelijk patrimonium, verleent de stad een volmacht aan AG Vespa om in de realisatie van bouw-, onderhouds- en publieke domein projecten alle daden van beschikking en beheer te stellen in eigen naam en voor rekening van de stad voor wat betreft het stedelijk patrimonium. Onder deze lastgeving valt expliciet ook de bevoegdheid tot het nemen van alle beslissingen in het kader van overheidsopdrachten met betrekking tot het stedelijk patrimonium;
• in artikel 11 §2 staat dat in uitvoering van de beheersovereenkomst, de stad alle kosten die AG Vespa opneemt, ten laste neemt.

Het voorwerp van de opdracht betreft de realisatie van een natuur inclusief informatiepaviljoen genaamd ‘Natuurhuis Brialmont’ in park Brialmont. 

Het Natuurhuis Brialmont zal de ankerplaats worden van de lokale (Antwerpen) en bovenlokale (Vlaamse) werking rond stedelijke natuur voor steden, gemeenten,  de betrokken overheden,  scholen, bedrijven, verenigingen en iedere Antwerpenaar met de geschiedenis van de Brialmontomwalling als historische fond.

De directe omgeving van het Natuurhuis vormt het leerlandschap: de grotere stedelijke natuur- en parkcluster Ringpark Groene Vesten, met één van haar deelgebieden, Park Brialmont, met onder andere het natuurreservaat Wolvenberg en het natuurpark Wolvenberg waarin het Natuurhuis zal worden gerealiseerd.

Iedereen met interesse in stedelijke natuur en in de manier waarop die bijdraagt aan de leefbaarheid, aantrekkelijkheid en weerbaarheid tegen de gevolgen van de klimaatopwarming, zal in het Natuurhuis zijn/haar gading vinden en er onder meer kunnen genieten van permanente en tijdelijke tentoonstellingen over stedelijke natuur.

Agentschap Natuur en Bos en departement Omgeving, beiden departementen van de Vlaamse Overheid, investeren samen met de stad Antwerpen in het gebouw. Hiervoor wordt een samenwerkingsovereenkomst opgemaakt en ter goedkeuring aan het college voorgelegd. 

De gronden waarop het gebouw zal worden opgericht zijn momenteel in eigendom van de Belgische Staat. De stad Antwerpen beschikt over een precair gebruiksrecht.

Het betreft een grond  die vandaag reeds tot het publiek toegankelijk domein behoort en in de toekomstvisie ook blijft behoren. De grond wordt vandaag ook reeds beheerd door de stad. Met het Federaal Aankoopcomité dat optreedt voor de Belgische staat worden gesprekken gevoerd over een eventuele aankoop door de stad. Dit zal juridisch de vorm van een onteigening door de stad moeten aannemen, een procedure die de nodige tijd in beslag zal nemen en te gepasten tijde ter goedkeuring aan de gemeenteraad wordt voorgelegd.

In afwachting hiervan is de Belgische Staat  bereid een bouwtoelating te geven met als voorwaarde dat indien het precair gebruik stopgezet wordt, of de onteigening niet doorgaat, de gebouwen dienen afgebroken te worden en het perceel dient hersteld te worden in de oorspronkelijke staat. 

In de samenwerkingsovereenkomst werd daarom volgende opschortende voorwaarde opgenomen (art 8 pg 9): Onderhavige overeenkomst wordt gesloten onder de uitdrukkelijke opschortende voorwaarde van de eigendomsoverdracht van de grond waarop gebouwd zal worden naar de stad Antwerpen uiterlijk tegen aanstelling van het bouwteam (architect) cfr. artikel 4 van deze overeenkomst ofwel 31/12/2021. Met dien verstande dat de bepalingen die betrekking hebben op het traject tot het uiterlijke tijdstip voor de vervulling van de voorwaarde reeds onmiddellijk vanaf de ondertekening van de overeenkomst van toepassing zijn. Indien de opschortende voorwaarde zich niet realiseert, wordt deze overeenkomst van rechtswege als onbestaand beschouwd en herneemt elke partij haar rechten zonder ten aanzien van elkaar tot enige vorm van vergoeding of betaling gehouden te zijn. Deze opschortende voorwaarde is opgenomen in het belang van alle partijen, die hieraan steeds voor het verstrijken van de termijn van de opschortende voorwaarde samen kunnen verzaken.

De realisatie van de opdracht wordt uitgevoerd door AG Vespa.

In nauw overleg met Vlaanderen werd er reeds een ontwerp projectdefinitie architectuuropdracht opgemaakt, welke nog zal goedgekeurd worden op Directiecomité AG Vespa. Dit om de voortgang van het dossier vlot te laten verlopen (zie bijlage Projectdefinitie_architectuuropdracht, ontwerptekst opgemaakt voor dossier architect - ter indicatieve titel)

Artikel 30, §1 van de wet van 17 juni 2016 inzake overheidsopdrachten bepaalt met betrekking tot in-housetoezicht volgende voorwaarden:

1° de aanbestedende overheid oefent op die rechtspersoon toezicht uit zoals op haar eigen diensten;

2° meer dan 80 % van de activiteiten van de gecontroleerde rechtspersoon behelst de uitvoering van taken die hem zijn toegewezen door de controlerende aanbestedende overheid of door andere, door diezelfde aanbestedende overheid gecontroleerde rechtspersonen; en

Op 10 maart 2017 (jaarnummer 1716) keurde het college het Masterplan Park Brialmont goed. De groengebieden De Villegaspark, Wolvenberg en Brilschans versmelten tot een groots Park Brialmont. De stad Antwerpen en het district Berchem willen er één grote 'groene long' van maken. Zo wordt het mogelijk om binnen- en buitenstad (Berchem binnen en buiten de Ring) die nu doorsneden worden door infrastructuur, met elkaar te verbinden tot één Park Brialmont van 42 hectare. De aanpak past in de strategie om verschillende stukken groen met elkaar te verbinden tot één groot ecologisch landschap. Centraal thema in de toekomstplannen is de combinatie van natuur en erfgoed als sterke identiteit. Door de aanwezigheid van het
 natuurgebied Wolvenberg - het enige natuurreservaat intra muros - kan er een waardevol natuurpark ontwikkeld worden. De restanten van de Brialmont-omwalling maken het mogelijk die bijna vergeten omwalling beleefbaar te maken.

Op 8 december 2017 (jaarnummer 10622) keurde het college het definitief ontwerp voor de deelzone 'Entree Grotesteenweg' goed.

Op 23 februari 2018 (jaarnummer 1594 ) keurde het college het definitief ontwerp voor de deelzone 'Wolvenberg Bis' goed.
Deze werken werden opgeleverd in het voorjaar van 2020.
Het ontwerp van Wolvenberg Bis heeft tussen voorontwerp en definitief ontwerp een verdere evolutie ondergaan met aandacht voor de drie grote pijlers binnen het parkconcept:

•  het ontwikkelen van een recreatief natuurpark, waarbij een zo groot als mogelijke doelgroep wordt aangesproken, en waar erfgoedwaarde wordt ondergebracht;
•  het behoud en het creëren van een beheerbare natuur met de aanwezigheid van erkend natuurgebied;
•  het leveren van een betekenisvolle bijdrage tot het (hemel-)waterplan en winsten voor geluidsreductie.

Naast de twee grote bufferbekkens is er dichter tegen de Singel aan ook een langgerekte wadi (een rivierdal in grote gebieden) aanwezig, deze natte zone wordt ingeleid door een avontuurlijk broekbos (een permanent nat en af en toe plaatselijk overstroomd bos). Voor kinderen zijn er speelbomen en stapstenen aan te treffen, het is tevens een ecologisch interessante zone waar een eigen fauna en flora zal ontstaan.

Het is een eerste zone waar aan natuureducatie kan worden gedaan.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 00652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad en het autonoom gemeentebedrijf voor Vastgoed en Stadsprojecten Antwerpen (AG Vespa) goed.

Hierin werden afspraken gemaakt over de opdracht door de stad Antwerpen aan AG Vespa voor het beheer van het stedelijk patrimonium, onder meer de realisatie van bouw- en onderhoudsprojecten. De beleidsbeslissing tot het realiseren van deze bouw- en onderhoudsprojecten ligt bij de stad Antwerpen.

Op 3 april 2020 (jaarnummer 3084) keurde het college de opdracht en het budget voor de realisatie van Park Brialmont fase 2 goed, daarbij werd een startbudget voorzien voor de realisatie en exploitatie van een natuur- en erfgoedhuis in Park Brialmont.

Op 4 september 2020 (jaarnummer 7300) keurde het college het plan van aanpak goed voor de realisatie van het Brialmonthuis, de voorlopige werknaam van het natuur- en erfgoedhuis, in Park Brialmont in Berchem. 

In het voorjaar van 2020 startte het programma onderzoek voor het Brialmonthuis. Het onderzoek liep verder op twee sporen. Er werd onderzocht welk project mogelijk is met eigen middelen.
Daarnaast werd onderzocht of er een doorgroei mogelijk is naar een ambitieuzer project, mits het ondersteund werd door externe partijen en of overheden.
Eind september is er vanuit het Agentschap voor Natuur en Bos een voorstel gekomen om samen te werken rond een kenniscentrum voor stedelijke natuurontwikkeling en beheer. Het voorstel is gekomen uit de cocreatieve samenwerking in de werkbanken Ringpark Groene Vesten. Als regisseur stedelijke natuur op Vlaams niveau geeft het Agentschap Natuur en Bos vorm aan die rol via het innovatietraject stedelijke natuur, ‘Cities and Villages Thinking Like a Forest’(2020-2025). Het Agentschap Natuur en Bos gaf aan opportuniteiten te zien om deze bovenlokale rol ambitie te laten samen sporen met lokale ambities van de stad Antwerpen, met natuur als kern. Dit alles is preliminair onderzocht via verkennende gesprekken in het najaar 2020 (AG Vespa, Natuurpunt en het Agentschap Natuur en Bos).

Vanuit de verkennende gesprekken is gebleken dat er door het bundelen van de lokale en de bovenlokale ambities rond stedelijke natuurontwikkeling, beheer, educatie en beleving, een positieve opschaling kan gerealiseerd worden ten opzichte van het initiële project. Dit zowel maatschappelijk als financieel.

Het college gaf de opdracht aan AG Vespa om de  samenwerkingsovereenkomst op te maken tussen stad Antwerpen en Agentschap Natuur en Bos.
Daarnaast gaf het college de opdracht aan AG Vespa om de projectdefinitie op te maken in nauwe samenwerking met het Agentschap Natuur en Bos en in afstemming met Natuurpunt en ter goedkeuring voor te leggen aan het college.

Stadsontwikkeling/Klimaat en leefmilieu heeft op 26 maart 2021 van het college de opdracht gekregen om een toelageovereenkomst op te maken voor de toewijzing van de werkingstoelage aan Natuurpunt ter ondersteuning van de lokale publiekswerking.

Het beschikbare budget is 710.000€ (inclusief sonderingen, netto bouwkost, extra’s binnen/buiten aanbesteding, erelonen, ABR verzekering, herzieningen i.f.v uitvoeringsperiode, 10% marge en 21% BTW). Dit wordt als taakstellende budget aan de architect voorgesteld

Stad Antwerpen investeert 300.000EUR inclusief btw , Agentschap Natuur en Bos investeert 300.000EUR inclusief btw, departement  Omgeving investeert 110.000EUR inclusief btw .

1. In het meerjarenplan 2020-2025 van de stad Antwerpen is 300.000,00EUR inclusief btw beschikbaar voor het project Natuurhuis Brialmont op volgend boekingsadres: SUB_NR/INTERN/2100/2200/2300/5291630000/221/2LMS020301PA3854/2SA020350.

2. De bijdrage van Agentschap Natuur en Bos voor dit project (300.000,00EUR inclusief btw) werd reeds gebudgetteerd als ontvangst en uitgave op het volgende boekingsadres
SUB_NR/INTERN/2300/2400/5291630000/150300 en 221/2SBS070203PA3854/2SA080119 maar zal worden geschrapt op de eerstvolgende aanpassing van het meerjarenplan gezien er geopteerd wordt om maandelijks rechtstreeks te factureren vanuit AG Vespa aan Agentschap Natuur en Bos. Hiervoor worden de nodige ontvangsten en uitgaven ingeschreven in het meerjarenplan van AG Vespa.

3. Daarnaast werd de bevestiging ontvangen van het Departement Omgeving van de Vlaamse Overheid voor een subsidie van 110.000,00EUR  inclusief btw welke wordt ingeschreven bij de eerstvolgende aanpassing van het meerjarenplan op het boekingsadres SUB_NR/INTERN/2300/2400/5291630000/150300 en 221/2SBS070203PA3854/2SA080119.

AG Vespa zal na de project voorbereidende werken het bouwproject verder in opdracht opnemen voor een  maximum bedrag van 710.000 EUR inclusief btw en 10% voor onvoorziene omstandigheden. 

Ag Vespa voert de opdracht uit in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen en de Vlaamse overheid. Het project zal maar  door AG Vespa worden opgenomen voor zover er door de stad Antwerpen en Vlaanderen tijdig voldoende middelen worden voorzien.

Projectnummer van Planon waar project in opdrachthouderschap op loopt: 001374, SP - Park Brialmont_Natuurhuis Brialmont

Toekomstige vastleggingen zullen later voorgelegd worden aan het college.

Er wordt onderzocht of het project in aanmerking komt voor Europese subsidies.

De grond waar het Natuurhuis Brialmont op staat is eigendom van de Belgische Staat. Met het Federaal Aankoopcomité dat optreedt voor de Belgische staat worden gesprekken gevoerd over een eventuele aankoop door de stad. De daad van beschikking zal voorwerp zijn van verdere besluitvorming voor college en gemeenteraad.