2021_CBS_05702 - Werk - Rapport Deloitte 'Innovatiecentrum tewerkstelling kansengroepen Antwerpen'. Principebesluit - Goedkeuring

De stad Antwerpen, provincie Antwerpen en VDAB stellen vast dat ondanks de vele initiatieven en de uitgebreide expertise, de 'klassieke recepten' om mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt te activeren onvoldoende werken. Ook de Talentenhuizen, een partnerschap met de sectoren, trachten door gebundelde expertise en middelen een antwoord te bieden op de mismatch op de arbeidsmarkt in de stad Antwerpen. Maar ook dit samenwerkingsverband levert niet het verhoopte succes.

 Tegelijkertijd nemen de demografische uitdagingen voor de stad Antwerpen enkel toe, dat blijkt uit het recente rapport ‘Vlaamse gemeentelijke demografische vooruitzichten’ van Statistiek Vlaanderen, dat werd toegelicht op het college van 11 juni. De verwachte demografische evoluties in de provincie Antwerpen stellen de arbeidsmarktparadox nog scherper:

• de coronapandemie maakt wonen in de stad Antwerpen minder aantrekkelijk en heeft een versnelde welvaartsvlucht tot gevolg. Het valt te verwachten dat hierdoor de gemiddelde afstand tot de arbeidsmarkt van de Antwerpenaar toeneemt;
• daarnaast kent in tegenstelling tot Vlaanderen het aantallen grote gezinnen (+4) in de stad Antwerpen een groei. Vaak hebben deze gezinnen een zwakke socio-economische achtergrond en dreigen ze zonder een inkomen in armoede te belanden;
• de Antwerpse babyboom verplaatst zich naar de middelbare schoolleeftijd en er wordt een toename vastgesteld van de actieve bevolking in de stad Antwerpen terwijl die in de rest van Vlaanderen afneemt.

We zitten in de relancefase na corona en hoewel de economie zich lijkt te herstellen, is het moeilijk te voorspellen wat de impact op werkloosheidscijfers zal zijn. Het is onduidelijk wat de toekomst is van de tijdelijk werklozen in Antwerpen. Daarnaast blijft de vraag naar jobs in sommige sectoren nog toenemen, knelpuntvacatures blijven oningevuld en volgens de conclusies van de verwachte demografische evoluties zal de mismatch tussen vraag en aanbod enkel toenemen als we niet ingrijpen. Kortom, de stad Antwerpen staat voor ernstige bijkomende uitdagingen naar aanleiding van de coronapandemie en –maatregelen en de stad Antwerpen moet in samenwerking met partners extra actie ondernemen om hierop een antwoord te bieden. Dit betekent ook op zoek gaan naar vernieuwende werkmethodes en organisatievormen om:

• de afstand naar werk te verkleinen door de werkzoekenden te ondersteunen en versterken;
• werkgevers te stimuleren om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan te werven;
• jonge werkzoekenden maximaal te matchen met de vele (knelpunt)vacatures in de stad Antwerpen.

Het staat vast dat, in deze snel evoluerende context, de nood aan doorgedreven samenwerkingen met geëngageerde externe partners nodig blijven, maar we willen dat die samenwerking net ruimte creëert voor een wendbaar samenwerkingsmodel dat snel en creatief inspeelt op de veranderende uitdagingen. Wij hebben nood aan nieuwe samenwerkingsformules en -structuren die beter bijdragen aan onze doelstelling om meer werkzoekenden in de stad Antwerpen aan het werk te krijgen. Het is evident dat het bedrijfsleven een actieve medespeler moet zijn in dit verhaal. Samenwerking op sectorniveau heeft het voordeel om een afgebakende doelstelling te kunnen formuleren en de focus scherp te houden met het oog op een zeer resultaatsgerichte aanpak. Bedrijven aan boord trekken, biedt dan weer de mogelijkheid om de laboratoriumfunctie te versterken.

Concreet denken de stad Antwerpen, de provincie Antwerpen en VDAB Antwerpen aan een samenwerkingsmodel in de vorm van een innovatief leercentrum dat ruimte biedt voor vernieuwing, experiment en creativiteit, dat leidt tot actie, resultaat en schaalbaarheid en overdraagbaarheid naar reguliere bemiddelingspartners. In dit centrum wordt de kennis en expertise van onder andere organisaties uit het arbeidsmarktwerkveld, de sectorale partners, bedrijven, ... gebundeld en zo efficiënt mogelijk ingezet in functie van de doelen en ambitie die we willen halen. 

De stad Antwerpen, provincie Antwerpen en VDAB Antwerpen hebben Deloitte gevraagd hen te begeleiden in dit denkproces. De opdracht van Deloitte was drieledig:

• het ontwikkelen, conceptualiseren en inhoudelijk uitwerken van een innovatief leercentum dat werkt rond de tewerkstelling van kansengroepen in de provincie Antwerpen, met aandacht voor het perspectief van kansengroepen, de reeds bestaande initiatieven en het ecosysteem; 
• het identificeren en betrekken van relevante partners bij de werking, het opstellen van een duidelijke strategie, het bepalen van de meest wenselijke rechtsvorm, het uitklaren van noodzakelijke engagementen en ander operationele vereisen; 
• het voorzien een draaiboek met verder stappen voor de operationalisering van voorliggend concept.

Deloitte ronde het onderzoek af in maart 2021. Dit onderzoeksrapport vormt de basis voor verder onderzoek naar een op te richten samenwerkingsmodel. De stad Antwerpen verkiest een budgetneutrale structuur die past binnen de doelstellingen van de pijler Ondernemen en Stadsmarketing / werk. Het rapport en de uitwerking van bovenstaande opdrachten werden bij dit besluit gevoegd en worden ter kennisname aan het college voorgelegd. Het college keurt goed dat de stad Antwerpen, in samenwerking met provincie Antwerpen en VDAB, de oprichting van dit innovatiecentrum rond tewerkstelling voorbereid. 

De werkzoekendengraad in de stad Antwerpen ligt met 7,3 % (april 2021) ver boven het Vlaamse gemiddelde (5,9 %). Provincie Antwerpen, de stad Antwerpen en VDAB Antwerpen hebben duidelijke ambities en doelstellingen naar voor geschoven om het economisch weefsel in de stad Antwerpen te versterken en een impuls te geven aan de aanpak van de lokale arbeidsmarktuitdagingen.
Niettegenstaande de vele samenwerkingen en initiatieven op het terrein, slagen we er onvoldoende in om de mismatch op de arbeidsmarkt aan te pakken, bepaalde doelgroepen aan de slag te krijgen en de knelpuntberoepen in te vullen. Er is nood om met een vernieuwende blik naar dit arbeidsmarktvraagstuk te kijken. 

In dit kader werd Deloitte Belgium gevraagd om de stad Antwerpen, provincie Antwerpen en VDAB te begeleiden bij het uitwerken van een samenwerkingsmodel dat zich richt op vernieuwende initiatieven rond de tewerkstellingen van kansengroepen in de provincie Antwerpen.

Deloitte leverde het concluderende rapport af in maart 2021. Op basis hiervan zal bekeken worden welke stappen ondernomen moeten worden richting een nieuw samenwerkingsmodel.

VDAB Antwerpen financierde het onderzoek van Deloitte. Dit project heeft momenteel geen financiële gevolgen voor de stad Antwerpen.

Pas bij de opstart van het innovatiecentrum zal de stad Antwerpen ook investeren. Hiervoor zullen middelen aangewend worden die tot dan in de Talentenhuizen werden geïnvesteerd. Dit betekent dat middelen verschoven worden en er geen extra investeringen nodig zullen zijn.

De nodige middelen werden voorzien op verschillende budgetposities, o.a. 6141, onder de doelstelling ‘2LWS050302 - Engageren van Antwerpse werkgevers om tewerkstellingskansen maximaal te benutten en drempels weg te werken’. Wanneer de invulling van het innovatiecentrum concreter wordt, zullen we de precieze budgetten - met de bijbehorende budgetposities - aan het college voorleggen.