2021_GR_00757 - Gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Friendship site. District Antwerpen - Definitieve vaststelling. Rooilijnplan. Grafisch plan opheffing Dinantstraat - Goedkeuring

Art. 2.2.21.§1 VCRO bepaalt dat de gemeenteraad het ontwerp-RUP definitief vaststelt.

 Art. 8 van het Gemeentewegendecreet bepaalt dat niemand een gemeenteweg kan aanleggen, wijzigen, verplaatsen of opheffen zonder voorafgaande goedkeuring van de gemeenteraad. Artikel 17, §1 Gemeentewegendecreet bepaalt dat de gemeenteraad het ontwerp van gemeentelijk rooilijnplan definitief vaststelt. Artikel 21, §1 Gemeentewegendecreet bepaalt dat de gemeenteraad het ontwerp van het grafisch plan tot opheffing van een gemeenteweg definitief vaststelt. 

Afbakening plangebied

De afbakening van het plangebied stemt overeen met drie bestemmingszones uit het RUP Eilandje: 

• B1: zone voor centrumontwikkelingen – bijzondere gebouwen (Ce4);
• B2: zone voor wonen – samengesteld bouwblok (Wo2);
• Dinantstraat: Zone voor Publiek Domein (Pu) tussen zone B1 en B2.

Het plangebied grenst in het noorden aan de Londen-Amsterdamstraat, in het oosten aan de Bataviastraat, in het zuiden aan de Sint-Laureiskaai en in het westen aan de Rijnkaai. 

Reikwijdte en detailleringsgraad

Het RUP Friendship site wijzigt de bouwmogelijkheden op de site die vandaag planologisch mogelijk zijn binnen het RUP Eilandje en houdt daardoor een partiële herziening van het vigerende RUP Eilandje in.

Het RUP zal enerzijds de Dinantstraat opheffen, waardoor er een integrale en geïntegreerde bouwblokontwikkeling mogelijk gemaakt wordt van de drie bouwvelden B1, B2 en de Dinantstraat. 

Anderzijds zal het RUP andere ruimtelijk configuraties toelaten en grotere bouwhoogte toelaten op plekken waar dit verantwoord kan worden. Vandaag is de bouwhoogte conform het RUP Eilandje voor de zone B1 (Ce4) beperkt tot 22m, indien op de bouwlijn wordt gebouwd (in de Bataviastraat zijn volgens het vigerende RUP maximaal 5 bouwlagen toegelaten) en tot 32m, indien de bebouwing 14m wordt teruggetrokken van de zonegrens. Voor zone B2 zijn er geen bouwhoogtebeperkingen.

De onsamenhangende elementen worden omgezet naar een bouwblok zoals deze typisch voorkomt op het Eilandje, waarbij de gevellijnen uitgelijnd worden met de omgeving. Hierdoor zijn nieuwe ruimtelijke configuraties mogelijk zoals het creëren van een centrale groene buitenruimte in het hart van het bouwblok. Daarnaast wordt in het nieuwe RUP de hoofdbestemming wonen, aangevuld met stedelijke functies waaronder gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen, detailhandel, kantoren, diensten en ateliers, vrijetijdsvoorzieningen, horeca, cafés en restaurants en een tankstation. De minimale publiek toegankelijke functies worden vastgelegd en dit alles ten behoeve van een levendige plint, een nieuw levendig stadsdeel, met toegangen en doorzichten vanaf het publiek domein. 

Het gemotoriseerd verkeer wordt gebundeld tot één in- en uitgang aan Rijnkaai, maximaal van het kruispunt Rijnkaai en Amsterdamstraat gelegen zodat deze minimaal belast worden. Er wordt daarnaast maximaal ondergronds parkeren voorzien.

Gelet op het potentieel van de site als vernieuwingslocatie zal er een aansluitingsverplichting op het warmtenet opgenomen worden in het RUP.

Het opzet is om de totale bovengrondse bruto-vloeroppervlakte conform het RUP Eilandje grosso modo te behouden, met een maximum van 38.000 m². 

MER screening

Omdat het plangebied een zeer klein gebied betreft ten opzichte van de oppervlakte van de stad Antwerpen en het een gemeentelijke planningsprocedure betreft, diende de milieueffecten in eerste instantie enkel te worden gescreend overeenkomstig art. 4.2.3, §3 decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid.

Het college bezorgde op 14 maart 2020 de startnota, de adviezen, de reacties en het verslag van het participatiemoment aan de bevoegde dienst voor milieueffectrapportage en veiligheidsrapportage. Alle opmerkingen en adviezen op de startnota van het RUP zijn verwerkt en opgenomen in de scopingnota. Het college heeft de scopingnota aan de bevoegde dienst voor milieueffectrapportage en veiligheidsrapportage overgemaakt en gevraagd tot de ontheffing van de MER-plicht.

Op 3 juli 2020 besliste het Team MER dat het voorgenomen plan geen aanleiding geeft tot aanzienlijke negatieve milieugevolgen en dat de opmaak van een plan-MER niet nodig is. 

Veiligheid
Het Team Externe Veiligheid (TEV) heeft voldoende kennis van de externe effecten en het externe mensrisicobeeld van deze Seveso-inrichtingen om te besluiten dat het plan geen aanzienlijke bijkomende effecten op het vlak van de externe veiligheid zal genereren, en beslist daarom dat bij het RUP ‘Friendship-site’ geen ruimtelijk veiligheidsrapport moet opgemaakt worden.  

Watertoets
In toepassing van artikel 8 van het decreet betreffende het integraal waterbeleid van 18 juli 2003 moeten alle uitvoeringsplannen worden onderworpen aan een watertoets. Op 1 maart 2012 is het aangepaste besluit, tot vaststelling van de nadere regels voor de toepassing van de watertoets, in werking getreden. Het RUP werd in de scopingnota afgetoetst aan de opgelegde regels en heeft geen negatieve effecten op de waterhuishouding.

Planbaten
De bestemmingswijziging heeft geen invloed op planbaten, planschade, kapitaalschade of compensatie.  

Procedure

Het geïntegreerde planningsproces voorziet in de opmaak van een procesnota en een startnota die door het college werden goedgekeurd op 28 juni 2019. Het college vroeg advies over de startnota. De adviesronde liep van 3 september 2019 tot en met 1 november 2019. Het college informeerde en raadpleegde de bevolking over de startnota en organiseerde op 3 september 2019 van 17.00 uur tot 19.00 uur een inspraakmoment in het Friendshipgebouw. De inhoudelijke verwerking van de reacties van dit participatiemoment zijn opgenomen in de scopingnota.

De scopingnota werd op 2 juni 2020  samen met het voorontwerp en procesnota door het college goedgekeurd. Het voorontwerp werd aan diverse instanties, waaronder District en Gecoro voorgelegd en het advies werd verwerkt tot een ontwerp RUP.

Op respectievelijk 7 en 31 mei 2021 werd het ontwerp RUP door college en gemeenteraad voorlopig vastgesteld. 

Daarop volgde het openbaar onderzoek van 14 juni 2021 tot en met 12 augustus 2021. Het openbaar onderzoek leverde in totaal 38 ingediende bezwaarschriften op, waarvan 2 petities. In totaal ondertekenden 72 mensen een bezwaar of petitie. Daarnaast bracht de Provincie Antwerpen een advies uit. De behandeling van de bezwaren en het advies zijn verwerkt in het advies van de gemeentelijke commissie voor ruimtelijke ordening (GECORO).

Opmaak rooilijnplannen

Op 1 september 2019 trad het decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen in werking. Dit decreet heft de wet van 10 april 1841 op de buurtwegen op en voorziet in een harmonisatie van de regelgeving met betrekking tot alle gemeentewegen. Het decreet heeft tot doel om de structuur, de samenhang en de toegankelijkheid van de gemeentewegen te vrijwaren en te verbeteren, in het bijzonder om aan de huidige en toekomstige behoeften aan zachte mobiliteit te voldoen.  

Het huidige plangebied bevat geen juridische rooilijnen. Overeenkomstig art. 2, 9° Gemeentewegendecreet betreft de rooilijn bij gebrek aan een rooilijnplan de huidige grens tussen de openbare weg en de aangelande eigendommen. Op grond van artikel 11 leggen de gemeenten de ligging en de breedte van de gemeentewegen op hun grondgebied vast in gemeentelijke rooilijnplannen. Gezien het planopzet, wordt de vastlegging van de rooilijnen binnen het plangebied geïntegreerd in de planningsprocedure overeenkomstig artikel 12, §1 Gemeentewegendecreet.

De Dinantstraat, een gemeenteweg, deelt vandaag het plangebied op in twee bouwvelden. Gezien het opzet van voorliggend RUP om van het plangebied één bouwblok te maken en zo aan te sluiten bij het woonweefsel van het Eilandje, wordt parallel met dit RUP een ‘grafisch plan tot opheffing’ voor de Dinantstraat opgemaakt, conform afdeling 3 van het Gemeentewegendecreet.

Daarnaast verdwijnt met de opmaak van het RUP Friendship site ook een stuk openbaar domein, op de hoek van de Rijnkaai en de Londen-Amsterdamstraat, zoals reeds voorzien in het RUP Eilandje (bouwveld B1). Voor het nieuwe bouwblok worden met andere woorden nieuwe rooilijnen vastgelegd, die grotendeels de bouwlijn volgen van het RUP Eilandje (behoudens ter hoogte van de Dinantstraat, die wordt opgeheven). Naast een ‘grafisch plan tot opheffing’ is dus tevens een globaal rooilijnplan opgemaakt dat de rooilijnen van het bouwblok vastlegt conform het decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen.  

Artikel, 12, §1 van het Gemeentewegendecreet voorziet dat een rooilijnplan, de wijziging ervan of de opheffing van een gemeenteweg, tegelijk met een RUP wordt onderworpen aan de procedureregels voor het opstellen van dat RUP. De beslissing van de gemeenteraad inzake de aanleg, wijziging, verplaatsing of opheffing van alle gemeentewegen wordt bijgevolg geïntegreerd in een ruimtelijk planningsinitiatief, namelijk de opmaak van het RUP Friendship site. 

Dat wil zeggen dat er gelijktijdig en op gelijke wijze uitvoering moet worden gegeven aan de procedure voor de vaststelling van een (gemeentelijk) RUP overeenkomstig artikelen 2.2.18 tot en met 2.2.25 VCRO en de procedure voor de opmaak van gemeentelijke rooilijnplannen overeenkomstig artikelen 16 tot en met 19 in het Gemeentewegendecreet en voor de opheffing van een gemeenteweg overeenkomstig artikel 20 tot en met 23 Gemeentewegendecreet, waarbij de opmaak van een gemeentelijk rooilijnplan en de opheffing het stramien van de RUP-procedure volgt.

Op 31 mei 2021 heeft de gemeenteraad het RUP én het gemeentelijk rooilijnplan en het grafisch plan tot opheffing van de Dinantstraat voorlopig vastgesteld met oog op het aanvatten van het openbaar onderzoek. 

Het openbaar onderzoek met betrekking tot de rooilijnen en plan opheffing Dinantstraat liep van 14 juni 2021 tot en met 12 augustus 2021. Het openbaar onderzoek leverde geen enkel bezwaarschrift op.

Data in vet cursief zijn raming.

Art. 2.2.18 en volgende VCRO die de procedure vastleggen voor de opmaak van de gemeentelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP).

Art. 11 van het decreet betreffende gemeentewegen (Gemeentewegendecreet) op grond waarvan de opmaak, wijziging of opheffing van een gemeentelijk rooilijnplan kan worden geïntegreerd in de procedure voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan. De procedureregels voor de opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan gelden dan.

In 2002 werd het Masterplan Eilandje goedgekeurd, waarbij wordt uitgegaan van de transformatie van het Eilandje naar een levendige en leefbare stadswijk op basis van een aantal strategische interventies. Daarbij wordt bijzondere aandacht besteed aan de kwalitatieve uitbouw van het publieke domein met de vele dokken en wordt er ingezet op het herbestemmen van beeldbepalende gebouwen en nieuwe invulprojecten. Dit Masterplan Eilandje werd vervolgens juridisch vertaald in het bijzonder plan van aanleg (BPA) Eilandje en in 2005 door de gemeenteraad definitief goedgekeurd. 

Ter vervanging van het BPA Eilandje, keurde de gemeenteraad op 27 juni 2011 (jaarnummer 846) het ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Eilandje definitief goed. Het RUP omvat de ontwikkeling van drie wijken: De Oude Dokken (waar de Friendship site zich bevindt) de Montevideowijk en de Cadixwijk.

Het RUP Eilandje vervangt hierdoor het BPA Eilandje, het eerder opgemaakt RUP Cadix en het gewestplan. De voorschriften en het grafisch plan werden zoveel mogelijk vereenvoudigd en qua opbouw en formulering in overeenstemming gebracht met het RUP Binnenstad.

Ten behoeve van een partiële herziening van het RUP Eilandje keurde het college op 28 juni 2019 (jaarnummer 5480) de proces- en startnota van het RUP Friendship site goed.

Op 2 juni 2020 keurde het college (jaarnummer 4911) de scopingnota, het voorontwerp en de procesnota goed. Omwille van een late aanpassing op basis van juridisch advies en kleine rechtzetting door Team-Mer is er op 2 juni 2020 een onvolledige versie van de scopingnota goedgekeurd. Deze wordt door het college op 3 juli 2020 (jaarnummer 5842) ingetrokken en de aangepaste scopingnota werd goedgekeurd.

Op 31 mei 2021 (jaarnummer 313) beslist de gemeenteraad om het ontwerp RUP, rooilijnplan en grafisch plan tot opheffing Dinantstraat voorlopig vast te stellen. Dit in navolging van de collegebeslissing van 7 mei (jaarnummer 3759). 

Noodzaak tot partiële herziening RUP Eilandje

Het doel van huidige planningsprocedure is de Friendship site, gezien de gunstige en strategische locatie, te ontwikkelen tot één samenhangend en levendig bouwblok. Het plangebied omvat vandaag twee zones gelegen tussen de Londen-Amsterdamstraat, Sint-Laureiskaai, Rijnkaai en Bataviastraat. Het noordelijk deel ligt vandaag volgens het RUP Eilandje in de zone voor centrumontwikkelingen Ce4 (B1) en het zuidelijk deel in de zone voor wonen Wo2 (B2). Deze site omvat de Friendship building (een verouderd kantoorgebouw), een servicestation van Total, een braakliggend terrein met parkeervoorziening, een tractiestation van De Lijn en openbaar domein.

De aanleiding voor de gedeeltelijke herziening van het RUP Eilandje is het mogelijk maken van een wijziging van de bouwmogelijkheden die vandaag planologisch geldig zijn. De opzet is om, door het opheffen van de Dinantstraat, deze drie bouwvelden (B1 + B2 + Dinantstraat) te ontwikkelen tot één integrale en geïntegreerde bouwblokontwikkeling. Hierdoor zijn nieuwe ruimtelijke configuraties mogelijk zoals het creëren van een centrale groene buitenruimte in het hart van het bouwblok. Binnen de huidige planningscontext is dit niet mogelijk, waardoor het potentieel van de strategische locatie onderbenut blijft.

Ook zal het mogelijk worden om de bouwhoogte, die vandaag beperkt is, te verhogen op de plek waar dit verantwoord is, namelijk langs de Rijnkaai. Gezien de strategische locatie, in de oksel van de Rijnkaai en de Londen-Amsterdamstraat, leent deze plek zich voor hogere volumes dan vandaag toegestaan zijn volgens de voorschriften van het RUP Eilandje. Daarnaast wordt de hoofdbestemming wonen, aangevuld met stedelijke functies. 

Vaststelling van de gemeentelijke rooilijnen en opheffing gemeenteweg

Op 1 september 2019 trad het decreet van 3 mei 2019 houdende de gemeentewegen (hierna: Gemeentewegendecreet) in werking. Overeenkomstig artikel 11 Gemeentewegendecreet moeten gemeenten de ligging en de breedte van de gemeentewegen op hun grondgebied vastleggen in gemeentelijke rooilijnplannen. 

Het huidige plangebied bevat geen juridische rooilijnen. Overeenkomstig art. 2, 9° Gemeentewegendecreet betreft de rooilijn bij gebrek aan een rooilijnplan de huidige grens tussen de openbare weg en de aangelande eigendommen. Gezien het planopzet, wordt de vastlegging van de rooilijnen binnen het plangebied geïntegreerd in de planningsprocedure overeenkomstig artikel 12, §1 Gemeentewegendecreet

De Dinantstraat, een gemeenteweg, deelt vandaag het plangebied op in twee bouwvelden. Gezien het opzet van voorliggend RUP om van het plangebied één bouwblok te maken en zo aan te sluiten bij het woonweefsel van het Eilandje, wordt parallel met dit RUP een ‘grafisch plan tot opheffing’ voor de Dinantstraat opgemaakt, conform afdeling 3 van het Gemeentewegendecreet. Voor het overige worden de bouwlijnen van het RUP Eilandje gevolgd.

Werkwijze voor opmaak RUP 

Op grond van artikel 6, 4.3 van de beheersovereenkomst tussen de stad Antwerpen en AG VESPA heeft AG VESPA de taak om voor de stad beleidsvoorbereidend werk te verrichten in het domein van het omgevingsrecht. De procedure tot vaststelling van de ruimtelijke ordeningsinstrumenten zelf, behoort niet tot de taak van AG VESPA.

In het collegebesluit van 13 december 2013 (jaarnummer 12755) kreeg AG VESPA de opdracht om de regierol voor de ontwikkeling van het Eilandje Fase I op te nemen. Specifieker voor de Friendship site, neemt AG Vespa beleidsvoorbereidend werk op voor de opmaak van een aangepast RUP Friendship site en bijhorend benodigd milieuonderzoek (Milieu-effectenrapport of MER-screening) in opdracht van en namens de stad Antwerpen. Deze opdracht betreft louter voorbereidend werk en doet op geen enkele wijze afbreuk aan de discretionaire beoordelingsbevoegdheid van de gemeenteraad van de stad Antwerpen met betrekking tot de vaststelling van het RUP Friendship site, overeenkomstig artikel 2.2.21 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO). Hetzelfde geldt voor de taken van het college voor burgemeester en schepenen in het kader van een planningsprocedure overeenkomstig artikel 2.2.18 en volgende VCRO. De gemeenteraad en het college van burgemeester en schepenen van de stad Antwerpen behouden hun volledige planningsbevoegdheid.