Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges vastgelegd.
Volgens artikel 138 van het Decreet lokaal bestuur van 22 december 2017 heeft de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district.
Het ontwerpteam 'Studio Paola Viganò - MAARCH - Sweco' maakte een voorontwerp op voor de projectcontour en een visienota voor het studiegebied.
Het Ringpark Noordkasteel bestaat uit een ecologisch landschapspark rond én op de Oosterweelknoop en een stedelijke entree aan het SAMGA-gebouw. Uitgangspunt voor het ontwerp is het behoud van de huidige informele sfeer en de artefacten/gebouwen die het gebied kenmerken zoals bijvoorbeeld de wal en vijver van het Noordkasteel en de Oosterweelkerk.
Het toekomstige SAMGA-plein maakt deel uit van het kaaienlandschap en behoud maximaal de sfeer van de haven. Aan de kant van de Royerssluis wordt het park tot aan de stad getrokken door de realisatie van een groene dijk in het verlengde van de Sigmadijk.
De historische figuur van het Noordkasteel wordt hersteld door het water over de overkapping door te trekken. Hierdoor ontstaat een waterlandschap met diverse waardevolle biotopen. Op de overkapping zelf bevindt zich eerder droge vegetatie zoals kruidenrijk grasland. Daarnaast wordt de historische figuur versterkt door de fietsbrug (die in de omgevingsvergunning Oosterweelverbinding voorzien was) te verschuiven in het verlengde van de wal van het Noordkasteel. Hierdoor ontstaat een betere relatie tussen de Oosterweelkerk en het Noordkasteel. De Oosterweelsteenweg wordt ingericht als een parkweg door aan weerszijden van de weg ruimte voor paden en groen te voorzien. Het tracé van het ringfietspad loopt doorheen het park van west naar oost. Via de nieuwe fietsbrug over de Oosterweelsteenweg wordt het verbonden met het fietspad in noordelijke richting naar de haven. De Sigmadijk zal door 'De Vlaamse Waterweg' verhoogd worden zonder impact op slikken en schorren van de Schelde en het groen rond de vijver en is vooral een recreatieve ruimte voor wandelaars en recreatieve fietsers.
Aanvaarden Voorontwerp
De bovenbouw (Ringparken) en de onderbouw (Oosterweelverbinding) zijn onderling afhankelijk. Daarom is het van belang, op het moment dat de onderbouw wordt aangelegd, reeds een goed zicht te hebben op het gewenste ontwerp van de bovenbouw, maar dit heeft ook als gevolg dat er een tijdssprong is tussen de uitwerking van het voorontwerp en het verdere ontwerpproces en de uitvoering van de bovenbouw.
Daarom wordt er een onderscheid gemaakt tussen het kader en de invulling in het ontwerp bovenbouw. Het kader wordt vastgelegd in het voorontwerp en de invulling wordt opengelaten tot definitief ontwerp na de tijdssprong. Voor wat betreft het kader is het voorontwerp driedimensionaal en gedetailleerder dan het conceptontwerp en geeft een duidelijk beeld van de geplande werken
Verder werd er ook een visienota gevraagd. In die visienota wordt het voorontwerp gekaderd binnen een ruimer studiegebied. Daar wordt, conform het bestek, onder andere ingegaan op de relatie van het voorontwerp van het 'Ringpark' met de omliggende wijken, de doorkijk naar een grootschalige overkapping zoals afgesproken in het toekomstverbond, ….
De documenten voor het voorontwerp van de projectcontour en de visienota werden opgeleverd door het ontwerpteam. Het 3D BIM model zal later aangeleverd worden, uiterlijk eind 2021.
Het co-creatief proces is complex, intensief en iteratief en vergt een proactieve houding van het ontwerpteam. In de opdracht is alle organisatie, voorbereiding, toelichting en desgevallend aanpassingen in functie van en ten gevolge van het co-creatieve proces, inbegrepen.
Het ontwerpteam werkte het voorontwerp uit als synthese van het co-creatieve proces, maar stelt tevens een aantal openstaande onderzoeksvragen vast.
Voor Ringpark Noordkasteel betreft het onder meer volgende zaken die in het verder ontwerp en de (technische) afstemming tussen onder/bovenbouw verder uitgeklaard moeten worden:
De volledige en meer gedetailleerde lijst van openstaande onderzoeksvragen, zoals geformuleerd door het ontwerpteam, is terug te vinden in de visienota.
Aanvullend kunnen overkoepelend een aantal openstaande onderzoeksvragen geformuleerd worden die voor alle of meerdere ringparken van toepassingen zijn.
De raming van het ontwerpteam valt binnen het opgegeven taakstellend budget van Ringpark Noordkasteel zoals omschreven in het bestek.
Bovenstaande wijzigingen en openstaande onderzoeksvragen vallen binnen de redelijke grenzen van wat als voorontwerp kan dienen in deze complexe context. Dit in acht genomen stelt de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling voor om het voorontwerp te aanvaarden zoals opgeleverd door het ontwerpteam als resultaat van het co-creatief proces. De uitbetaling van de laatste schijf van deze fase zal gebeuren nadat het 3D BIM model ontvangen is, andere vorderingen mogen wel uitbetaald worden.
Vastklikken Voorontwerp
Het voorontwerp wordt goedgekeurd als resultaat van het co-creatief proces en daarmee inhoudelijk vastgeklikt. Dit wil zeggen dat er in deze fase geen wijzigingen meer aan zullen gebeuren en het als een stabiel ontwerp kan gedeeld worden met alle betrokken partners en stakeholders ter controle en advies. Het definitief ontwerp wordt met dit collegebesluit nog niet opgestart.
Opstart advies en controle
In uitvoering van het collegebesluit van 29 oktober 2021 (jaarnummer 8721) zal stad Antwerpen/AG VESPA het voorontwerp ter advies voorleggen aan de districten en aan de leden van de stuurgroep 'Over de Ring' die beleidsvoorbereidende adviezen maakt.
De stuurgroep 'Over de Ring' zal vervolgens een advies formuleren omtrent:
Bovenstaand advies zal opnieuw aan het college worden voorgelegd. In navolging daarvan kan stad Antwerpen desgevallend het definitief ontwerp opstarten voor delen van de Ringparken door voorwaardelijke gedeeltes van de geplaatste deelopdrachten te lichten. Dit zal in aparte besluiten voorgelegd worden ter goedkeuring.
Het ontwerpproces wordt in het kader van De Grote Verbinding en in samenwerking met de partner overheid Lantis en het team Intendant gevoerd. Het voorontwerp is het resultaat van een co-creatief en participatief proces aan de hand van ‘werkbanken’ waarbij diverse stakeholders en actoren betrokken zijn en waar de ontwerpstappen met de diverse stakeholders worden afgestemd en naar consensus gezocht.
In de Werkbanken zijn diverse stakeholders vertegenwoordigd: opdrachtgever, ontwerpteam, team Intendant, partners overheid, diverse stadsdiensten, burgerbewegingen en belanghebbenden (onder andere Agentschap Wegen en Verkeer, Provincie, burgerbewegingen, private actoren, Aquafin, Natuurpunt, ANB, vervoerregio Antwerpen, De Lijn, Woonhaven, NMBS, district Antwerpen).
Tijdens de fase van het voorontwerp zijn er, naast de werkbanken, onder andere volgende bijkomende informatie- en participatiemomenten gehouden:
De Grote Verbinding
Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt de stad Antwerpen aan haar internationale reputatie als stad en regio waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo zorgen de stad Antwerpen en Vlaanderen voor een betere mobiliteit voor Vlaanderen en wordt de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht.
De afgelopen jaren hebben de stad Antwerpen, Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht, de burgerbewegingen, Lantis en andere Vlaamse partners, samen met de Intendant voor de Oosterweelverbinding, de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering zetten zij samen zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk.
Aanleiding
De gemeenteraad keurde op 22 november 2016 (jaarnummer 749) de overeenkomst tussen het Vlaams Gewest, BAM (Lantis), het Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht en de stad Antwerpen over de heroriëntering van de Oosterweelmiddelen naar flankerende maatregelen en stedelijke leefbaarheidsprojecten goed.
Het college bekrachtigde op 29 juni 2018 (jaarnummer 6145) de selectie van 18 projecten en vier reserveprojecten als eindresultaat van het proces “Over de Ring” onder leiding van Intendant Alexander D’Hooghe. Deze leefbaarheidsprojecten werden geclusterd in zeven Ringparken en een Scheldeoeververbinding. De Ringparken Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn zijn de noordelijke projectclusters die bovenop en naast de Oosterweelverbinding Rechteroever zullen aangelegd worden. Voor de leefbaarheidsprojecten verbonden aan de Oosterweelverbinding Rechteroever werd een taakstellend budget van 805 miljoen euro voorzien voor onder- en bovenbouw samen.
Op 17 december 2018 (jaarnummer 788) keurde de gemeenteraad de samenwerkingsovereenkomst goed die tussen de stad Antwerpen en AG VESPA wordt gesloten voor vier projectclusters in het noorden die direct gerelateerd zijn aan de Oosterweelverbinding.
Op 6 maart 2020 (jaarnummer 2227) keurde het college de afsprakennota goed tussen Lantis, de stad Antwerpen en de Intendant. Hierin worden de krijtlijnen bepaald van de samenwerking tussen deze partijen voor de noordelijke Ringparken die bovenop en naast de Oosterweelverbinding zullen aangelegd worden.
Op 20 november 2020 verleende de Vlaamse Overheid aan Lantis een omgevingsvergunning voor de werken op rechteroever (Oosterweelknoop, kanaaltunnels en verdiepte (en deels overkapte R1 tussen knooppunt Noord (R1/E19/A12) en knooppunt Oost/R1/E313). Deze vergunning is de ‘onderbouw’ waarop de Ringparken (‘bovenbouw’) zullen worden gerealiseerd.
Ringpark Noordkasteel
Ringpark Noordkasteel vormt één van de zeven ringparken en is één van de vier Ringparken in de projectzone van de Oosterweelverbinding.
Ringpark Noordkasteel werkt verder op het gekozen leefbaarheidsproject ‘Oosterweelknoop/Noordkasteel’ (projectbudget van 14 miljoen euro in 2018) en op het ontwerp zoals het in de loop van 2018 en 2019 verder is uitgetekend door de betrokken Vlaamse en stedelijke overheden, de burgerbewegingen en de haven van Antwerpen. Door optimalisatie van het infrastructuurontwerp voor de Oosterweelknoop werd het mogelijk om een groter deel te overkappen. Hierdoor komt er een aanzienlijk stuk park op de overkapping bij dat ingericht moet worden. Het gevolg hiervan is dat het oorspronkelijke budget (waarin geen bijkomende overkapping was opgenomen) onvoldoende is voor de realisatie van dit ringpark en wordt opgetrokken naar een richtbudget van 49 miljoen euro.
De realisatie van het project Ringpark Noordkasteel is gekoppeld aan de realisatie van de Oosterweelverbinding. De onderbouw (het infrastructuurproject Oosterweelverbinding met alle aanhorigheden) en de bovenbouw (het Ringpark) dienen nog optimaal afgestemd te worden wat betreft ontwerp en uitvoeringsmodaliteiten. De afstemming gebeurt door middel van ontwerpend onderhandelen tijdens de opmaak van het voorontwerp.
Het college keurde in zitting van 21 februari 2020 (jaarnummer 1754) de projectdefinitie samen met de opdrachtdocumenten voor Ringpark Noordkasteel, district Antwerpen, goed. De stad Antwerpen (met inbegrip van haar verzelfstandigde entiteiten) is contractpartij van de Inschrijver aan wie Perceel1 (Ringpark Noordkasteel) van de Opdracht wordt toegewezen en zal dit deel van de Opdracht in uitvoering aansturen en opvolgen.
Op 4 september 2020 (jaarnummer 7402) keurde het college de gunning goed voor het afsluiten van een overeenkomst voor een ontwerpopdracht (vaste en variabele delen) voor Ringpark Noordkasteel, als deelopdracht binnen de raamovereenkomst Ontwerpen Over de Ring (JD/A/015399), aan Studio Paola Viganò – Grafton Architects – TV MAARCH, Corso di Porta Ticinese 65 te 20123 Milaan in Italië, tijdelijke vereniging zonder ondernemingsnummer, tegen een bedrag van 573.990,00 EUR (inclusief btw) voor de vaste delen van de opdracht. Op 26 maart 2021 (jaarnummer 2535) keurde het college het verzoek tot wijziging teamsamenstelling naar ‘Studio Paola Viganò – MAARCH - Grafton Architects - Sweco Belgium' van het ontwerpteam Ringpark Noordkasteel goed. Op 22 oktober 2021 (jaarnummer 8533) nam het college kennis van de naamswijziging van het ontwerpteam Ringpark Noordkasteel van 'Studio Paola Viganò - MAARCH - Grafton Architect - Sweco Belgium' naar ‘Studio Paola Viganò - MAARCH - Sweco’.
Het ontwerpteam 'Studio Paola Viganò - MAARCH - Sweco' heeft de projectdefinitie vertaald in een voorontwerp.
Het college keurde op 29 oktober 2021 (jaarnummer 8721) de principes goed van de goedkeuringsflow voor de voorontwerpen en dat deze in twee trappen zal verlopen. De stad Antwerpen en AG VESPA zijn immers rechtstreeks opdrachtgever van de ontwerpopdrachten, maar ook de andere partners binnen het proces De Grote Verbinding (Team Intendant, de Vlaamse Overheid (onder andere Lantis, departement Mobiliteit en Openbare Werken, Agentschap Wegen en Verkeer Antwerpen) en de burgerbewegingen) nemen in deze ontwerpen een rol en verantwoordelijkheid op als co-financier, adviseur, kwaliteitsbewaker, procesbewaker, enzovoort. Daarom besliste het college om de besluitvorming omtrent de voorontwerpen in twee trappen op te nemen.
Het college keurde in zitting van 19 november 2021 (jaarnummer 9234) het voorontwerp voor Ringpark Noordkasteel, SWOU12261, in district Antwerpen, goed als synthese van het co-creatief proces en nam kennis van de visienota als kader voor verder onderzoek en ontwikkeling. Hiermee werden de voorontwerpen aanvaard en vastgeklikt en werd de opdracht gegeven deze ter controle en advies voor te leggen aan de betrokken partners en districten. Er zal in eerste instantie nog geen doorstart gemaakt worden naar definitief ontwerp. In een tweede trap zal, op basis van de verschillende adviezen, stad Antwerpen later verdere besluiten nemen omtrent een eventuele fasering en doorstart van delen van de ringparken.
De bedrijfseenheid Stadsontwikkeling legt nu het het voorontwerp ter advies voor.
Dit project wordt gefinancierd conform de afspraken over de financiering van het eerste pakket van leefbaarheidsprojecten ten belope van 1,25 miljard euro. Hierbij dragen stad Antwerpen en Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht samen 250 miljoen euro bij en het Vlaams Gewest 1 miljard via de Overkappingsruiter. Stad Antwerpen doet dat conform de afspraken gemaakt in de overeenkomst tussen het Vlaams Gewest, BAM (Lantis), het Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht en stad Antwerpen die werd goedgekeurd op de gemeenteraad van 22 november 2016 (jaarnummer 749) en handelt over de heroriëntering van de Oosterweelmiddelen naar flankerende maatregelen en stedelijke leefbaarheidsprojecten.
Afhankelijk van noodzaak en opportuniteiten en in functie van de voortgang van de leefbaarheidsprojecten zal stad Antwerpen tijdig middelen vrijmaken uit haar stedelijke begroting om kredietvastleggingen te doen om zo haar engagement van 107,5 miljoen euro te vervullen. Gezien de timing zal een deel van dit engagement in de volgende legislatuur (en meerjarenplanning) opgenomen worden. Stad Antwerpen heeft in 2020 reeds 2,28 miljoen euro voldaan en deze legislatuur ruim 90 miljoen euro voorzien in haar meerjarenplanning op volgende boekingsadressen:
Het vereist budget voor het afronden van het voorontwerp is voorzien op SUB_NR/INTERN/5153000000/224/2LMS010102M01787/2SA020200 (Ringpark Noordkasteel).
Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op voorwaarde dat:
Deze adviezen worden meegenomen naar de volgende fase definitief ontwerp.
De districtsraad adviseert het voorontwerp voor Ringpark Noordkasteel, SWOU12261, in district Antwerpen, als synthese van het co-creatief procesgunstig onder volgende voorwaarden:
- Het districtscollege wordt ten volle betrokken bij de verdere uitwerking. Daar waar het lokaal openbaar domein betreft behoudt het district zijn volle beslissingsbevoegdheid. Op het bovenlokale domein wordt het district zowel ambtelijk als qua besluitvorming betrokken. Bij dit laatste spelen districtscollege en districtsraad hun voorziene rol ten volle.
- Het hele gebied zijn informele karakter behoudt
- Er ruimte voor een speelbos wordt voorzien.
- Er informele zwemgelegenheid wordt voorzien.
- De integrale toegankelijkheid voor het hele projectgebied helder in beeld wordt gebracht.
- Het Samga dok een volwaardige dok kan zijn met mogelijk ecologische functie
- Er blijvend ingezet wordt op participatie en informatie voor bewoners én raadsleden.
- Er sanitair voorzien wordt.
- Invulling van culturele activiteiten wordt onderzocht
- De herbestemming voor de beschermde graansilo wordt zo breed mogelijk gevoerd; dus geen voorafname qua mogelijkheden.
- Een volwaardige mountainbikeroute uit te werken doorheen alle ringparken. In de route moet gebruik worden gemaakt van onverharde delen met diverse single track, heuvels en natuurlijke hindernissen, maar ook van verharde delen zoals fietspaden en bruggen om zo één aansluitende mountainbikeroute te maken rond Antwerpen. Afstemming tussen de ontwerpen van de diverse ringparken is dan ook cruciaal.
De districtsraad neemt kennis van de visienota als kader voor verder onderzoek en ontwikkeling.