2021_DRAN_00067 - Scheldekaaien Nieuw Zuid - Voorontwerp. District Antwerpen. Advies - Goedkeuring

In de stedelijke meerjarenplanning 2020-2025 is een projectbudget voor Scheldekaaien Nieuw Zuid voorzien van 10.300.000,00 euro inclusief btw op het boekingsadres: SUB_NR/INTERN/5291610000/226/2WNS020201/PA3706

De opdracht wordt door AG Vespa in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen uitgevoerd.

Artikel 138 Decreet Lokaal Bestuur: naast de beslissingsbevoegdheden waarover de districtsraad beschikt op grond van dit decreet, heeft de districtsraad een algemene adviesbevoegdheid voor alle aangelegenheden die betrekking hebben op het district.

De goedkeuring van het voorontwerp voor het bovenlokaal stadsontwikkelingproject ‘heraanleg Scheldekaaien’ is een bevoegdheid van het college volgens het besluit van de gemeenteraad van 29 mei 2017 (jaarnummer 305) waarmee de bovenlokale locaties werden vastgelegd. De Scheldekaaien zijn daarin opgenomen als bovenlokale locatie.

Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG Vespa goed. Artikel 6 - 4.4 bepaalt dat AG Vespa publiek domein kan (laten) realiseren. De opdracht aan AG Vespa betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

Na de goedkeuring van het schetsontwerp werden de bewoners van de wijken Nieuw Zuid en Het Zuid op 14 oktober 2020 geïnformeerd met een bewonersbrief en een participatiemoment.

Het participatiemoment ging dieper in op de inrichting van het park en de verschillende functies die hierin een plek krijgen. Gelijktijdig liep er een enquête waarin het ontwerp werd uitgelegd aan de hand van een presentatie waarover de bewoners hun mening konden geven.

Hieruit bleek dat 70% tevreden tot zeer tevreden was over het schetsontwerp en meer dan 80% van de deelnemers het park met 'bos' karakter een goed voorstel vindt. Er namen 264 bewoners deel aan de enquête.

Na goedkeuring van het voorontwerp wordt een tweede participatiemoment georganiseerd.

Het college keurde op 9 juli 2010 (jaarnummer 8556) het “Masterplan Scheldekaaien” goed, als ruimtelijk kader voor de heraanleg van de Scheldekaaien.

Op 20 september 2010 (jaarnummer 1134) keurde de gemeenteraad de principeovereenkomst Scheldekaaien goed. De principeovereenkomst regelt de samenwerking tussen de stad Antwerpen en Waterwegen en Zeekanaal nv met het oog op de inrichting van de Scheldekaaien conform het Masterplan Scheldekaaien.

Op 5 oktober 2012 (jaarnummer 10436) keurde het college de finale versie van het masterplan Nieuw Zuid goed. In het masterplan worden de krijtlijnen vastgelegd die de basis vormen voor de inrichting van het openbaar domein in de nieuwe woonwijk. Het masterplan legt de mobiliteitsprincipes vast en beschrijft het vocabularium van de woonerven, de woonstraten, de paden, de binnenstraat en de groengebieden.

Op 26 mei 2014 (jaarnummer 447) stelde de gemeenteraad het gemeentelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Nieuw Zuid, district Antwerpen, definitief vast.

Op 4 december 2015 (jaarnummer 10051) keurde het college het definitief ontwerp van de Scheldekaaien Sint Andries en Zuid goed.

Op 23 juni 2017 (jaarnummer 5701) keurde het college het definitief ontwerp voor de heraanleg van de Ledeganckkaai en de D'Herbouvillekaai, Kaaiweg Zuid, goed.

Op 20 december 2019 (jaarnummer10584) keurde het college de projectdefinitie voor de Scheldekaaien Nieuw Zuid goed.

Op 24 juli 2020 (jaarnummer 6310) keurde het college het schetsontwerp voor de Scheldekaaien Nieuw Zuid goed.

Op 21 september 2020 (jaarnummer 126) gaf de districtsraad van Antwerpen een gunstig advies onder voorwaarden voor het schetsontwerp.

De stad Antwerpen is bezig met een grootschalige heraanleg van de Scheldekaaien. De Scheldekaaien zijn een strook van 6,7 km van het Droogdokkeneiland in het noorden tot Blue Gate Antwerp in het zuiden. De volgende jaren veranderen ze grondig van uitzicht.

De aanleg van de Scheldekaaien ter hoogte van Nieuw Zuid is een volgende stap in de realisatie van het masterplan. 

De uitgangspunten van de projectdefinitie werden geïntegreerd in het schetsontwerp waarbij  het park verder werd uitgewerkt om het een eigen identiteit te geven, een karakter dat het uniek en samenhangend maakt. Het programma bij uitstek is de parkfunctie. De andere programma's (sporten, spelen, picknicken, kleine evenementen, enzovoort) worden maximaal geclusterd rond een drietal plekken zodat de rest van het park maximaal vergroend kan worden. 

Het park krijgt een wisselend karakter. Zo is het de ambitie om bepaalde delen te laten ervaren als een echt bos, terwijl in andere zones er meer openheid kan ontstaan. Ook de relatie met de Schelde zal hierdoor steeds wisselend zijn. Soms loopt het pad door de bomen, soms op de rand van de waterkering met een open zicht.

Het dijkpad op Sint-Andries en Zuid loopt nog een honderdtal meter door in het nieuwe park waarna het over gaat in meer informele en meanderende paden. De overgang tussen het park op de verhoogde waterkering en de kaaivlakte (blauwe steen) wordt uitgewerkt met taluds met verschillende hellingsgraden, soms verhard en soms vergroend. Zo ontstaan er heel wisselende plekken met een prachtig zicht over het water.
 In het centrale gedeelte wordt de belangrijkste verbinding met Nieuw Zuid gecreëerd als een polyvalente open plek om te spelen, sporten, picknicken, enzovoort

In het zuidelijke gebied, als overgang naar de toekomstige Scheldebrug, werd onderzocht of het regenwater van de ring lokaal hergebruikt kan worden voor het beheer van het park. De waterkering zal hier ook dicht tegen de rijweg liggen zodat de bomen hier soms met hun voeten in het water staan en er een bijzondere plek ontstaat. Het is een bijzondere plek die twee verschillende publieke ruimtes met elkaar koppelt: het park Scheldekaaien Nieuw Zuid en het mobiliteits- en stedelijk knooppunt rond de aanlanding van de Scheldebrug.

In het voorontwerp werden deze verschillende uitgangspunten verder gedetailleerd.

Groenaanleg

Het nieuwe park wordt een stadsbos, een plek met veel bomen met een wisselende invulling. Zo ontstaan er drie deelzones. Het meest noordelijk gedeelte krijgt een meer natuurlijke en educatieve invulling met onder meer veel bomen, een vijver, planten en struiken met eetbare vruchten, specifieke geuren, enzovoort. Het centrale gedeelte is ingericht om de verschillende parkfuncties een plek te geven zoals spelen, sporten, picknicken, enzovoort, met aansluitend hieraan een zone die refereert naar een boomgaard met onder meer fruitbomen aangeplant in een raster. In het meest zuidelijk gedeelte wordt het groen aangepast aan bijzondere omstandigheden, namelijk dat het groen aan de natte zijde van de waterkering ligt en af en toe zal overstromen.  

De Scheldekaaien zijn een plek onderhevig aan veel wind, zouten en onbeschut voor zon en regen. Deze omstandigheden worden in het ontwerp meegenomen om de kwaliteit van het groen te maximaliseren. De bomen die dichter langs het water staan, dienen mede als buffer voor de bomen en planten verder in het park. De keuze van de boomsoorten werd hierop aangepast. 

In het voorontwerp werd de  inplanting van de bomen verder uitgewerkt. Hierdoor zal je zowel als gebruiker van het park als bewoner van Nieuw Zuid het park en de Schelde op verschillende manieren ervaren. Soms met de nadruk op de openheid richting het water soms met de nadruk op het groene, boskarakter van het park. 

Programma

In het voorontwerp werden de verschillende programma’s verder uitgewerkt en aangevuld. Zo werd er bijkomend een hondenloopzone, een speeltuin en speelaanleidingen voorzien en zichtbaar water toegevoegd aan het ontwerp. Deze functies worden maximaal geclusterd. 

Paviljoenen

Het is op deze plekken dat in de toekomst paviljoenen mogelijk zijn en de verschillende programma's hierbij versterken, ze zullen de identiteit van het park respecteren en zich integreren in het park en zo een bijzondere plek creëren. In het voorontwerp worden deze drie plekken als volgt uitgewerkt: 

• Centraal in het park wordt één van deze paviljoenen reeds gerealiseerd voor het warmtenet van Nieuw Zuid. Er wordt onderzocht of hier ook een stedelijke functie aan gekoppeld kan worden;
• Iets ten zuiden hiervan komt een paviljoen met een verhoogd uitkijkpunt over de Schelde, een echte verblijfsplek met de mogelijkheid tot technische voorzieningen (bijvoorbeeld sanitair, kleedruimte, enzovoort);
• In het zuidelijk gedeelte kan een paviljoen komen gekoppeld aan een waterbassin voor de watervoorziening van het park.

De paviljoenen vormen een ‘familie’, van architecturaal verwante paviljoenen, die verder bouwen op de reeds ontworpen buitenplekken in het park.
Er zal worden ingezet op lichtinval, op bijzondere uitzichten en op een huiselijk karakter midden in het park. Deze plekken worden zo vaste ankerpunten in het park. 

In het voorontwerp worden de locaties alsook de te bouwen volumes en de beeldtaal van de paviljoenen vastgelegd. Een verdere verfijning en uitwerking is afhankelijk van het uiteindelijke parkondersteunende programma. 

Water

Dwars onder de Scheldekaaien loopt een collector van regen- en grondwater afkomstig van de Ring en de Kennedytunnel. In het voorontwerp werd onderzocht hoe dit water aangewend kan worden in het park. Het voorontwerp voorziet een bassin waar het water wordt verzameld waarna het in het park op verschillende manieren gebruikt kan worden: irrigatie, infiltratie en zichtbare beleving. Hierdoor wordt de relatie met het water versterkt en kan er ingespeeld worden op het wijzigende klimaat. In de volgende stap zullen deze pistes verder technisch onderzocht en onderbouwd worden. Zo wordt gekeken hoeveel water er beschikbaar is en wat de kwaliteit hiervan is, gekaderd in het ruimer verhaal van Over De Ring.

Verdere uitwerking

In de volgende fase wordt het ontwerp verder afgestemd op de verschillende scenario’s van de fiets- en wandelbrug over de Schelde. 

Het ontwerp van het park en de kaaivlakte wordt steeds afgestemd met de analyse en richtlijnen rond de sociale en ruimtelijke veiligheid. Hierbij wordt dan gekeken naar zichtlijnen, openbare verlichting, zit- en verblijfsplekken, de veiligheid langs de waterrand en het gecombineerd gebruik van de kaaivlakte door de scheepvaart.