2021_MOT_00071 - Voorstel tot motie van raadslid Arnold Peeters: Maak van de Saffierstraat een 'Fietsstraat op proef'.

Enkele maanden geleden kwam het dossier 'Fietsostrade F11', traject Saffierstraat, hier op de agenda. Met amper één stem werden onze bezwaren tegen dit traject van een 'Fietsostrade in de groene spoorwegberm' meerderheid tegen oppositie weggestemd. Dit blijft erg ontgoochelend want de bezwaren tegen dit project zijn niet min.

Daarom wil ik er hier vandaag opnieuw op terugkomen. En ... ik zal dit desnoods ook àl de volgende maanden opnieuw doen. Het belang van deze groenstrook in de Saffierstraat wordt immers door de diverse overheden schromelijk onderschat .  Dit dossier, deze groene berm van meer dan twee hectare groot,  is niet alleen van belang voor de rechtstreeks getroffen buurtbewoners, maar ook voor onze ganse wijk Groenenhoek en in het algemeen voor de klimaatambities van Berchem, Antwerpen en Vlaanderen. De aanpak hiervan is een toonbeeld van hoe het vooral op vlak van een toekomstgericht klimaatbeleid, maar ook op vlak van een toekomstgericht mobiliteitsbeleid,  helemaal NIET moet.

Ik wil hier nogmaals met klem benadrukken: niemand van onze fractie stelt het nut van een Fietsostrade in vraag. Dit zijn nuttige verbindingen in het woon-werkverkeer om inderdaad grote steden met elkaar te verbinden.

En ja. Wij zijn voor de fiets. Ja, goede fietsinfrastructuur is belangrijk. Erg belangrijk. Maar dit mag niet ten koste gaan van alles. Vandaag de schaarse groenzones opofferen in een wijk en stad die méér en meer lijdt onder lawaai (treinverkeer, vliegverkeer, autoverkeer), luchtverontreiniging, droogte en hittestress valt écht niet te verdedigen.

Dagelijks geven de recente klimaatrapporten ons op dit vlak gelijk.

Ik herhaal ons pleidooi omdat, nog maar enkele weken geleden, ook een soortgelijk dossier in de media-aandacht kwam, namelijk over een groenstrook in de buurt van het Sint-Pietersstation in Gent dat men wil rooien voor het optrekken van studentenverblijven.

Het bosje dat daar zou moeten verdwijnen en zoveel media-aandacht kreeg, is zo’n 4000 vierkante meter groot. Kleiner dan een voetbalveld. De groenstrook in de Saffierstraat is méér dan 4 keer zo groot!

Pieter Vangansbeke, doctor in de bio-ingenieurswetenschappen aan het Labo Bos en Natuur van de UGent zegt hierover het volgende: "Het bosje dat gekapt zou worden is zo'n 50 jaar oud, dus dat betekent dat daar al verschillende grote, dikke bomen staan. Als je dat gaat compenseren, zal dat nieuwe bos pas na 50 jaar dezelfde waarde hebben als het oude bos dat nu gekapt wordt. Maar als dat oude bos zou blijven staan, zou dat binnen 50 jaar natuurlijk een bos zijn van 100 jaar oud, dus ook die waarde zou toenemen", zei hij. "Met compenseren kan je eigenlijk nooit dezelfde waarde bereiken als de waarde die verloren gaat."

De spoorwegberm van de Saffierstraat en vele bomen die er staan (en dan heb ik het niet over de kastanjebomen) zijn al bijna 100 jaar oud. Dus hebben nog een veel grotere waarde.

Ik haalde dit argument trouwens ook reeds aan in mijn tussenkomst in maart. En ik herhaal ook nog even de uitspraak van Bart Muys, professor bosbeheer en ecologie van KU-Leuven in De Standaard (27 februari 2021) die duidelijk van toepassing is op dit project omdat het gaat over het ‘compenseren’ van groen: “met dit ‘compenseren’ scoor je zeker geen goede klimaatpunten, zeker niet op de korte termijn. Het duurt 30 tot 60 jaar voordat de koolstof die bij het rooien is vrijgekomen uit hout en bodem weer is hersteld.” Het effectiefste en goedkoopste is al deze ontbossing en ontgroening te stoppen. Dat is beter dan alles te ‘compenseren’..

In de communicatie van de overheid wordt de kaalslag in deze groene spoorwegberm natuurlijk mooi verzwegen en met veel 'windowdressing' en 'greenwashing' weggemoffeld. Zelfs de ambitie van de buurtbewoners voor het behoud van hun Saffierpark wordt in de overheidscommunicatie schaamteloos misbruikt.

Ik roep vandaag daarom nogmaals de districtsraad op om dit dossier opnieuw naar de tekentafel te verwijzen. Op basis van actuele klimaatinformatie van vele experten moet de groene spoorwegberm in de Saffierstraat worden behouden. De groenstrook is één van de meest verwilderde en structuurrijkste groenzones in onze onmiddellijke omgeving met een grote diversiteit aan planten, dieren, (broed)vogels en insecten. De waarde van deze groenstrook, deze groene long die de enige groene verbinding is tussen 'Het Gebermte van Mortsel, Klein-Zwitserland en de Wolvenberg, is véél groter dan het belang van dit foutief gekozen traject voor de 'Fietsostrade F11'. Daarom is het dringend nodig de alternatieven voor dit traject opnieuw te bekijken.

En laat nu net deze week ook op dit vlak zich een mooi voorbeeld voordoen in Mortsel. Waar de overheid duidelijk kiest om meer ruimte van het bestaande wegdek, meer ruimte van de bestaande verharding dus, voor te behouden voor de fietsers. De rijweg in de Amadeus Stockmanslei wordt een Fietsstraat. Auto's mogen er niet inhalen en zijn er 'te gast'.

Het voorstel van een 'fietsstraat in de Saffierstraat' was één van de voorstellen die door de actiegroep BAF11 naar voren werd geschoven als alternatief voor de Fietsostrade in de groene berm.

Dit actuele voorbeeld van Mortsel lijkt me een geschikte aanleiding om ook in Berchem een soortgelijk proefproject op te starten en zo snel mogelijk van de Saffierstraat een fietsstraat te maken. Op die manier kunnen we in Berchem opnieuw over dit dossier grondig nadenken, de nodige regelmatige metingen doen en de voor- en nadelen van dit project onderzoeken. Op die manier kunnen we met voortschrijdend inzicht misschien andere conclusies trekken en op die manier bekijken hoe we maximaal de huidige waardevolle en verruigde groene berm kunnen behouden. Op die manier kan opnieuw grondig worden bekeken en nagedacht over de impact van deze kaalslag op de wijk, de impact van deze ingreep op het klimaat en de impact op het historische beeld van deze wijk. Tevens kan er met meer inzicht een meer toekomstgericht antwoord worden gezocht om beter tegemoet te komen aan zowel de noden van de lokale fietsers als deze van het woon-werk-verkeer. Een nuttige schakel hierin zou alvast zijn om de oversteek van de Fietsostrade naar de Saffierstraat met een rode strook over de Vosstraat aan te geven wat alvast vandaag tijdelijk de veiligheid van de huidige fietsers op het afgewerkte stuk F11 duidelijk ten goede zou komen. Want vandaag is dit een levensgevaarlijke oversteek die helemaal niet duidelijk wordt aangegeven.

Ik citeer tot slot nog even uit een artikel in de Standaard van 4 juli 2020 over de Fietsostrade Herentals-Turnhout: "‘Tussen Herentals en Turnhout zouden we bovendien een natuurgebied en een militair domein doorkruisen’, zegt gedeputeerde Luk Lemmens (N-VA). ‘Het is niet evident om dat op een aanvaardbare tijd te realiseren. Daarom gaan we voor een alternatief. Een quick-win, waarin de fietser wel af en toe met autoverkeer wordt geconfronteerd, maar op een veilige manier. Het voordeel van deze aanpak is de snelheid van uitvoering." 

Ook hier in Berchem kan er een "quick-win" worden gerealiseerd: Het volledig vrijwaren van meer dan twee hectares groen én een snelle en goedkopere oplossing voor het lokale fietsverkeer, een meer fijnmazig net waar bewoners uit de wijk kunnen aansluiten. Waar wachten we op? Baat het niet, het schaadt zeker ook niet.

Besluit

Artikel 1

De districtsraad vraagt aan het college van burgemeester en schepenen:

Om op basis van bovenstaande informatie, vaststellingen en diverse voorbeelden:

in de Saffierstraat in Berchem een proefproject als 'Fietsstraat' te realiseren. Een proefproject van 6 maanden dat ons de gelegenheid geeft om opnieuw grondiger na te denken over de mogelijke alternatieven voor een ‘Fietsostrade in de berm’. Op die manier slagen we er misschien in om, door voortschrijdend inzicht, meer dan twee hectare waardevol en historisch groen van onze wijk, het district en deze stad volledig te behouden.