Het stadsbestuur grijpt de dijkophoging aan om langs de Scheldeoever tegenover de Antwerpse rede een groene promenade te maken.
De opdracht bestaat uit twee luiken:
De analyse beschrijft de site op twee schaalniveaus: in de grotere context en op schaal van de stad. De thema’s die aan bod komen zijn landschap, mobiliteit en het gebruik van de site.
Voor de visie beschrijft de nota drie ambities:
1. Een divers oeverlandschap
De dijk verdeelt het gebied in een binnen- en buitendijks landschap. Het binnendijkse landschap wordt gekenmerkt door een vlak gebied met een wisselend open en gesloten karakter. Door herprofilering van het gebied wordt de diversiteit van het landschap verrijkt. Dat zorgt ook voor een verhoging van de infiltratiecapaciteit en versterking van het blauwgroene netwerk. Bestaande bomen worden zoveel mogelijk behouden. Buitendijks wordt het slikken- en schorrenlandschap zo veel mogelijk behouden en versterkt. Waar mogelijk worden de slikken en schorren uitgebreid.
2. Een continue boord
De ophoging van de Sigmadijk resulteert in een onafgebroken Scheldewandeling van 6 km. Deze wordt aangevuld met een meanderend padensysteem dat het landschap verder organiseert. Samen vormen ze logische verbindingen en laten ze een verscheidenheid aan wandelingen toe doorheen de diverse biotopen. Dankzij de slingerende vorm van het dijkpad kan het water op verschillende manieren worden beleefd.
Een ingenieus mobiliteitsconcept zorgt voor een tweeledig systeem, waarbij het gemotoriseerd verkeer de site vanaf de backstage bereikt en zo de Scheldeboorden aan de zachte weggebruiker geeft. Deze ingrepen dragen bij tot een doorwaadbaar en verbonden landschap.
3. Een levendig park
Leesbare poorten, uitzichtpunten en monumenten langs het water geven oriëntatie aan de plek. De nieuwe landschappelijke structuur introduceert enerzijds meer biodiversiteit en laat anderzijds een meer divers gebruik toe. Dit resulteert in een levendig park waar ook ruimte is voor rust. De interactie tussen de publieke en private ruimte vormt een aandachtspunt.
De sterke identiteit van de groene oever zal, als tegenpool van de versteende kaaien, beide oevers aan weerszijde van de Schelde dichter bij elkaar brengen.
De Vlaamse Waterweg werkt in het kader van het Sigmaplan aan de ophoging van de dijken te Linkeroever. Deze dijkverhoging vormt een opportuniteit om de Scheldeboorden op te waarderen tot een groene promenade. Die zal lopen van de geplande fiets- en wandelbrug ten zuiden van de stad langs beide oevers tot aan de Oosterweelfietstunnel.
Op 24 april 2020 (jaarnummer 3723) keurde het college de uit te schrijven opdracht, de ambitielijnen en de organisatiestructuur goed voor het project Scheldeboorden Linkeroever.
Op 30 april 2020 (jaarnummer 3861) keurde het college de selectieleidraad goed voor het masterplan en ontwerp publieke ruimte Scheldeboorden Linkeroever.
Voor de opdracht ‘Scheldeboorden Linkeroever. Opmaak masterplan en ontwerp- en uitvoeringsdossier publieke ruimte’ werd mededingingsprocedure met onderhandeling GAC_2019_01097 uitgeschreven.
Op 14 augustus 2020 (jaarnummer 6484) keurde het college de selectie van de kandidaten goed, op basis van selectieleidraad GAC_2019_01097.
Op 19 februari 2021 (jaarnummer 1429) werd de opdracht gegund aan Bureau Bas Smets bvba, Madouplein 8 te 1210 sint-Joost-Ten-Node, met ondernemingsnummer 0808.532.315.
Op 21 januari 2022 (jaarnummer 553) keurde het college de fase ‘analyse en visie’ van het masterplan Scheldeboorden Linkeroever goed, maar de historische paragraaf in de bijlage diende herwerkt te worden.
Op 28 januari 2022 (jaarnummer 773) trok het college de beslissing van 21 januari 2022 (jaarnummer 553) in en keurde het de nota analyse- en visie van het masterplan Scheldeboorden Linkeroever goed.
Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op de analyse- en visienota op voorwaarden dat:
De kwaliteitskamer apprecieert het concept van het landschapsontwerp, een aantal onderzoeksvragen komen aan bod.
De kwaliteitskamer vindt de getijdenwerking en de ruimte die vrijkomt bij eb zeer interessant en vraagt de mogelijkheden te onderzoeken om het slikken en schorrengebied meer te betrekken in het ontwerp en meer toegankelijk te maken. Dit dient uiteraard ook afgestemd te worden met de waterbeheerder.
Concreet vraagt de kwaliteitskamer om in eerste instantie de eb- en vloedcontour mee te verwerken in de plannen zodat de ruimtelijke toedracht hiervan kan ingeschat worden. Met het oogpunt op het mogelijks toegankelijk maken van bepaalde zones aan de waterzijde dient zowel het aspect mbt veiligheid als het aspect van de natuurbeschermingszones mee opgenomen te worden.
Het vraagstuk aangaande mobiliteit en parkeren is nog niet uitgeklaard. Om de mogelijkheden op het Van Eedenplein te kunnen inschatten dienen de exacte parkeerbehoeftes in kaart gebracht te worden. De benodigde parkeerruimte zal hierin een bepalende rol spelen. Eveneens kan er nagedacht worden over alternatieve parkeermogelijkheden zoals bijvoorbeeld bij plotse pieken in de parkeerdruk ten gevolge van evenementen in en rond de Scheldeboord. De kwaliteitskamer adviseert in deze optiek om de groene tussengebieden (middenbermen) te benutten en de parkeerplaatsen van de brede, groene lanen in de mate van het mogelijke weg te halen.
De Charles De Costerlaan zal in de toekomst geknipt worden waarbij de oude Scheldetunnel (Konijnenpijp) zal fungeren als een lokale verbinding en zo het sluikverkeer doorheen de stad tegen te gaan. De ontwerper heeft dit reeds meegenomen in een eigen mobiliteitsvoorstel waarbij men zou werken met een soort ‘kamstructuur’. Men hanteert hier verschillende gradiënten van bovenlokaal tot lokaal verkeer. De kwaliteitskamer onderschrijft de hoofdopzet van dit idee, al vraagt dit nog verder onderzoek.
Aangaande de uitwerking van de noordelijke fase wenst de kwaliteitskamer te benadrukken dat het belangrijk is om de Thonetlaan te versmallen. Zeker ter hoogte van de jachthaven dient men meer ruimte te voorzien zodat er voor de parkstructuur voldoende continuïteit gegarandeerd wordt.
De huidige infrastructuur is uitgevoerd volgens het plan van Van Averbeke en kent een zekere overmaat.
De ontwerper dient te onderzoeken of, in functie van de continuïteit van het park (voldoende massa), aanpassingen aan de aanwezige infrastructuur vereist zijn (bv. bundelen).
De Thonetlaan vormt een cruciaal onderdeel van het projectgebied, evenals de bestaande logistieke en infrastructurele gebouwen thv Sint Anna strand. De eigenaars van de huidige horecazaken dienen betrokken te worden in het verdere proces.
Aangaande de jachthaven geeft de ontwerper mee dat uit de besprekingen met de jachthaven (clubs) over het al dan niet aanpassen van de locatie van het nieuwe hotel, weinig bereidheid tot gronderuil blijkt. Teneinde een continu park aan de Scheldeboord te kunnen bewerkstelligen, benadrukt de kwaliteitskamer dat de jachthaven een zeer belangrijke schakel is binnen het noordelijk deel. In functie van de continuïteit bestaat er een mogelijkheid tot het ontwikkelen van nieuwe bebouwing zoals het hotel ter hoogte van het huidige miniatuurdok. Bebouwing op de dijk, of aanpalend aan de Schelde is hierbij echter niet wenselijk gezien dit zowel een visuele als fysieke barrière zou vormen. De draagkracht voor deze bebouwing en dit soort grootschalige functies dient hierbij steeds vanuit het landschap aangereikt te worden en niet omgekeerd. De kwaliteitskamer vraagt het ontwerpteam om de gesprekken met de verschillende partners in de jachthaven op een constructieve manier verder te zetten. De kwaliteitskamer stelt voor om het wedstrijdidee, met de inplanting van het hotel ter hoogte van het miniatuurdok, aan te houden en dit uitgangspunt (vorm van ontwerpend onderzoek) mee te nemen in de onderhandelingen.
Wat betreft het Frederik van Eedenplein adviseert de kwaliteitskamer in te zetten op een ‘centrumpark’ aan de Schelde, eerder dan te zoeken naar een front bebouwing als “ontvangstplek”. Er dient gezocht te worden op welke wijze de randen rondom het plein dienen afgebouwd te worden om tot een intiemere plek/plein te komen. De complexiteit op het Van Eedenplein is groot aangezien op deze plek alles samenkomt, gaande van het mobiliteitsverhaal (hub) tot het historische verhaal (Vlaams hoofd). De kwaliteitskamer vraagt om voldoende aandacht te hebben voor al de “lagen” van deze plek. Hierbij kunnen tal van onderzoeksvragen vooropgesteld worden zoals:
- Wat zijn de mogelijkheden om de erfgoedgedachte te integreren? Mogelijke (her)integratie van een constructie in het water (refererend aan het Vlaams hoofd en het voormalige casino tussen de 2 Wereldoorlogen),…
- Wat is de contour van het plein en hoe moet dit morfologisch ingekaderd worden (in functie van intimiteit van de plek)?
- Landschappelijke entree voor Linkeroever? Onderzoek met betrekking tot maatvoering: is het plein langwerpig langsheen de Schelde of neemt dit een andere vorm aan?
- Kan de hele zone tussen de Charles De Costerlaan en de Blancefloerlaan in zijn geheel aanzien worden als een soort toegangspoort tot Linkeroever?
Binnen de ruimere context is de Vlaamse overheid gestart met het connecteren van de achtergelegen groengebieden zoals Middenvijver, Het Rot, Blokkerdijk en Burchtse weel. De kwaliteitskamer vraagt om hier aandacht voor te hebben binnen het masterplan van de Scheldeboorden. Men dient te streven naar een maximale connectie tussen het park Scheldeboorden en de aanpalende groengebieden zoals de Burchtse weel in het Zuiden en het Sint - Annabos in het Noorden.
Conclusie:
- De inventarisatiefase werd door de integrale kwaliteitskamer gunstig onthaald. Naarmate het masterplan en voorontwerp Scheldeboorden Noord opgestart worden, dienen bovenstaande aanbevelingen verder onderzocht te worden. De kwaliteitskamer roept hierbij op tot een open dialoog voor het vervolgtraject.
BESLUIT: GUNSTIG en aanbevelingen verder de onderzoeken.
De districtsraad adviseert de nota ‘analyse en visie’ van het masterplan Scheldeboorden Linkeroever gunstig, onder volgende voorwaarden: