In zitting van 3 april 2020 (jaarnummer 3084) keurde het college, in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG Vespa goed voor de begeleiding van het stadsproject Droogdokkensite goed.
In zitting van 19 maart 2021 (jaarnummer 2348) keurt het college het algemeen kader, de inhoudelijke visie, het projectbudget, de begeleiding door AG Vespa voor het deel gebouwen en de opzeg van het verhuurcontract voor de loodsen van de Kogge goed.
In zitting van 26 maart 2021 (jaarnummer 18) keurt de raad van bestuur van AG Vespa de selectieleidraad voor het aanstellen van een ontwerpteam goed.
In zitting van 9 april 2021 (jaarnummer 6) keurt de directeur Stadsprojecten het extern jurylid voor de selectie- en gunningsprocedure goed.
In zitting van 11 juni 2021 (jaarnummer 4690) keurt het college de projectdefinitie goed.
In zitting van 21 juni 2021 (jaarnummer 586) keurt het directiecomité van AG Vespa het selectieverslag goed onder voorbehoud van goedkeuring van de samenwerkingsovereenkomst door Provincie Antwerpen op 24 juni 2021. 3 ontwerpteams worden uitgenodigd om deel te nemen aan de gunningsfase.
In zitting van 25 juni 2021 (jaarnummer 52) keurt de raad van bestuur van AG Vespa de gunningsleidraad, inclusief projectdefinitie en architectenovereenkomsten voor de herontwikkeling van de Droogdokkensite goed. Tevens wordt de samenwerkingsovereenkomst tussen de Provincie Antwerpen en AG Vespa voor de bouw van het Havenbelevingscentrum goedgekeurd.
In zitting van 3 december 2021 (jaarnummer 9515) keurt het college de huisvesting van de dienst Stadshaven op de Droogdokkensite principieel goed.
In zitting van 20 december 2021 (jaarnummer 1003) gunt het directiecomité van AG Vespa de ontwerpopdracht voor herontwikkeling van de Droogdokkensite tot maritieme belevingssite aan Atelier Kempe Thill BV (Atelier Kempe Thill BV, Origin Architecture en Engineering CVBA, LAND BVBA, Bollinger Grohmann Ingenierie SRL, Studie 10 BV).
De komende jaren wordt de Droogdokkensite herontwikkeld tot maritieme belevingssite en dit onder de regie van TV/Cultuur. Het wordt een ontmoetingsplek gericht op beleving van maritiem erfgoed, havenerfgoed en de actuele en toekomstige havendynamiek met als voornaamste doelen behoud van erfgoed, kennisoverdracht en de bezoeker dichter bij de haven en het water te krijgen. Hiervoor wordt de Droogdokkensite de komende jaren getransformeerd tot een levendige en publieke plek met een sterke focus op maritiem erfgoed en havenbeleving, maar er is ook ruimte voor cultuur, onderwijs, recreatie en natuur. De site blijft een integraal onderdeel van het historisch havenlandschap en gaat tegelijkertijd een sterke relatie aan met het het nieuwe Droogdokkenpark en de sociaaleconomische activiteiten binnen het maritieme kwartier van Antwerpen.
Het masterplan is een concrete toekomstvisie voor de gehele site, waarin de ambities worden vastgelegd. Het masterplan is afgestemd op de ruimtelijke ontwikkelingen in de directe omgeving van de site, zoals de Scheldekaaien, de Royerssluis, het Droogdokkenpark en de ontwikkeling van het Eilandje. Het masterplan schetst een eindbeeld voor de gefaseerde ontwikkeling van de site. De komende jaren werken de opdrachtgevers en het ontwerpteam samen aan het ontwerp en de gefaseerde realisatie van de site van zuid naar noord.
Partners op de site
De Droogdokkensite wordt ontwikkeld door twee bouwheren en diverse partners. Een deel daarvan heeft de afgelopen jaren de site al in gebruik genomen en de bijzondere potentie van de plek aangetoond. Het masterplan houdt rekening met de bestaande en nieuwe partners op de site. Iedereen krijgt zijn eigen plek op de site, maar ook samenwerking en het delen van faciliteiten tussen de verschillende partners wordt gestimuleerd.
AG Vespa is gedelegeerd bouwheer voor:
De Provincie Antwerpen is bouwheer voor het Havenbelevingscentrum.
Voor de realisatie ervan is er een nauwe samenwerking tussen twee identiteiten: het Havencentrum -
een autonoom provinciebedrijf met als missie jongeren informeren, sensibiliseren en enthousiasmeren om het maatschappelijk draagvlak voor de haven (maritiem, industrie & logistiek) te versterken en hen tewerkstellingskansen te tonen- en het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge.
Inhoud Masterplan
1. Erfgoed
De Droogdokkensite is met haar negen droogdokken, ondergronds kanalenstelsel en twee pomphuizen bijzonder waardevol industrieel erfgoed en uniek in Europa.
Het Masterplan gaat daarom specifiek in op de erfgoedwaarden van de site. De droogdokken werden in drie verschillende fasen tussen 1860 en 1930 gebouwd, wat resulteert in een mooi overzicht van technische ontwikkelingen. Binnen de drie fasen is een verschil in afmetingen, inplanting, wijze van opbouw, materiaalgebruik, leegpompen... te zien. De negen droogdokken en pomphuis 1 werden in 2001 beschermd als monument.
Op de site vinden we verschillende gebouwen als stille getuigen van de evolutie van de site. Het tweede pomphuis bij dokken 8 tot 10, de dienstwoningen aan dok 1 en de houten opslagloods in het toekomstige park worden vermeld op de Inventaris van Onroerend Erfgoed. De twee gebouwencluster AWN1 en AWN2 vormden het zwaartepunt van de atelierwerking op de site. Verspreid over de site staan bunkers uit de Koude oorlog, loodsen om schoorbalken onder te brengen, transformatorhuisjes om het dokken van schepen te faciliteren…
Het masterplan zet in op een maximaal behoud van beschermd en niet beschermd erfgoed, waardoor het ruwe en authentieke karakter van de site behouden blijft. De 9 dokken en het pomphuis 1 worden gerestaureerd. De beide kopgevels van pomphuis 1 worden opnieuw vrijgemaakt, waardoor ze opnieuw zichtbaar worden en er optimale lichtinval is in het pomphuis dat als polyvalente ruimte zal worden ingezet. Van elk type dok zal er een nat/werkend dok én een droog dok zijn, zodat de opbouw ervan opnieuw zichtbaar wordt en getoond kan worden aan het ruime publiek. Een aantal van de niet beschermde gebouwen wordt getransformeerd ten dienste van de nieuwe publiekswerking. Het uitgangspunt bij elke transformatie is om de ruimtelijkheid en beeldkwaliteit van de bestaande gebouwen te benadrukken en te herstellen waar nodig. Een beperkt aandeel van de bestaande gebouwen wordt gedemonteerd om het publieke gebruik van de site te faciliteren.
Er zullen vijf verhaallijnen in telkens een wandeling worden uitgewerkt. Ze duiden de geschiedenis van de site en fungeren als leidraad bij een toekomstig bezoek aan de site:
2. Buitenruimte
De Droogdokkensite is uniek industrieel patrimonium. Op termijn zal de site onderdeel worden van het publieke weefsel: de Droogdokkensite maakt onderdeel uit van het Droogdokkeneiland, het meest noordelijke deel van de Scheldekaaien. De monumentale infrastructuur van de droogdokken, de grote ruwe kasseivlaktes en de panoramische zichten op de grens tussen stad en haven maken het een plek als geen ander. De inrichtingsprincipes voor de publieke ruimte vertrekken vanuit deze authenticiteit. De ruige en nostalgische sfeer die de site vandaag ademt, zal geconsolideerd en uitgezuiverd worden. De functionele onderdelen die nodig zijn om de nieuwe invulling als publieke ruimte te maken, moeten zo veel mogelijk deze authenticiteit versterken. Hierbij wordt bewust subtiel ingegrepen in de beeldkwaliteit om de bestaande patine van de site te behouden. De site evolueert van een meer opgekuiste site in het zuiden naar een meer ruwe site in het noorden.
In dit voormalige werklandschap was aanvankelijk geen ruimte voor groen. In de loop der tijd heeft de natuur zich echter op diverse plekken gevestigd. Ook de wisselwerking tussen natte en droge delen maken dat er heel wat kansen zijn voor natuur. Bij het concrete ontwerp van de site zal de evenwichtsoefening tussen het bewaren van het minerale karakter van de site en het waardevol industrieel patrimonium enerzijds en het toevoegen van keuzes ter bevordering van het klimaat (ontharding, vergroening, biodiversiteit...) verder worden onderzocht en vormgegeven.
De Droogdokkensite wordt een autovrije publieke ruimte, die maximaal inzet op de trage weggebruiker. Hierbij werd een evenwicht gezocht met het werkend verkeer op de site i.f.v. scheepsherstel en -onderhoud. Parkeren kan op de parking van de Sluisstraat of op een nieuw te realiseren parking aan de noordelijke kop. Op de site zelf worden een grote centrale fietsenstalling voorzien en verspreid kleinere zones met fietsbeugels. Er is plaats voor een nieuw Vélostation.
Er worden twee pleinen voorzien. Het voorplein is gelegen tussen de gebouwen AWN1/AWN2 en dok 1 en levert een bijdrage aan de organisatie, de oriëntatie en zichtbaarheid van de gehele site. Vanuit dit voorplein bereik je moeiteloos de nieuwe publieke straat aan de noordzijde van dok 1 van waaruit je het havenbelevingscentrum, het pomphuis 1 en de jeugdwerking kan bereiken.
In het verlengde van de `groene vinger`- een uitloper van het park tussen dok 6 en 8 wordt een tweede plein voorzien. Dit Droogdokkenplein ligt in het hart van de Droogdokkensite en zal -samen met evenementendok 6- een bijdrage leveren als publiekstrekker. Het ensemble van gebouwen -onder andere Pomphuis 2, de Blikken Loods en de Schoorbalkenloods- zullen worden ingepast en deels herbestemd in functie van de nieuwe evenementenzone.
Een opgave van het masterplan is het zoeken naar een kwalitatieve balans tussen veiligheid, afsluitbaarheid en doorwaadbaarheid. De publieke straat en het publieke plein ten noorden van dok 1 zijn steeds toegankelijk voor publiek. De overige zones worden 's nachts afgesloten omwille van de bescherming van de erfgoedcollectie en het garanderen van de sociale veiligheid. Tevens biedt de afsluiting het bijkomende voordeel dat ze toegangscontrole mogelijk maakt bij evenementen en de zone tijdelijk kan afsluiten i.f.v. (zwaarder) werfverkeer bij het dokken van een schip. Overdag is de site open: uitnodigende poorten op verschillende plaatsen maken de site toegankelijk.
De dokken krijgen elk een duidelijke bestemming:
3. Gebouwen
De Droogdokkensite is een uitgestrekt terrein met meerdere clusters van bebouwing. Daarnaast zijn er kleinere bijgebouwen verspreid over de site aanwezig. In het Masterplan definiëren we voor elk cluster de ruimtelijke en programmatische uitgangspunten, als leidraad voor de verdere ontwikkeling van de site.
Cluster AWN 1 en AWN 2
De twee werkgebouwen AWN1 en AWN2 worden getransformeerd om de maritieme belevingssite te ondersteunen. In het AWN1 gebouw ligt de focus op de maritieme collecties, met een link naar mogelijkheden met het publiek. Met name de binnenstraat en prominente zuidwestelijke kop kunnen bijdragen aan de publiekswerking. AWN2 richt zich met het Havenbelevingscentrum, pomphuis en ruimtes voor jeugd op de publiekswerking.
Het nieuwe ontwerp voegt een nieuwe evenwaardige laag toe aan de geschiedenis en bouwt verder op de industriële logica van de site. Er worden strategische ingrepen in het ensemble uitgevoerd om het publieke karakter te versterken. De sloop wordt beperkt tot een minimum. Het jaren 70 kantoor gebouw wordt afgebroken voor de bouw van het Havenbelevingscentrum en aan weerszijden van het pomphuis worden 2 zones aangepast om de kopgevels terug vrij te leggen. Het pomphuis en de ruimtes voor jeugd vereisen hiervoor een integrale aanpak.
Cluster Droogdokkenplein
Op het nieuwe Droogdokkenplein staan enkele gebouwen bij elkaar geclusterd. Het pomphuis 2 zal in dienst blijven en wordt ingezet om dok 4 werkende te houden. De blikken loods zal faciliteiten aanbieden voor de ondersteuning van evenementen in het droge evenementendok 6 of elders in deze zone. Hiervoor krijgt de loods een open en toegankelijke uitstraling. De grote berging van de schoorbalken behoudt zijn structuur, zodat een bruikbare, veilige en overzichtelijke ruimtelijke situatie ontstaat, waarbij de oorspronkelijke ensemble waarde wordt gerespecteerd. De te behouden constructie biedt mogelijkheden voor beschutting, picnick, voorstellingen, etc.
Cluster Schepenhal
De schepenhal komt in de toekomst midden in het Droogdokkenpark te liggen. De twee bestaande hallen worden grondig getransformeerd om een open en representatief paviljoen te realiseren dat aansluit op de parkachtige context. Het masterplan stelt een nieuwbouwvolume voor dat onder andere de maritieme werking van de site kan ondersteunen, maar ook plaats kan bieden aan publiek sanitair voor het park en de Belvédère.
De houten loods (geïnventariseerd erfgoed) wordt geïntegreerd in dit ensemble. Het nieuwbouwvolume valt binnen de bouwkaders van het RUP.
Cluster Noordelijke kop
De noordelijke kop van de site biedt ruimte voor het vijzelgemaal van Aquafin, een publieke parking ter vervanging van de parking aan de Sluisstraat, en een potentieel nieuwbouwvolume binnen de bouwkaders van het RUP.
Cluster Bijgebouwen
De verspreide bijgebouwen krijgen een nieuwe functie. De voormalige transformatorhuisjes kunnen gebruikt worden als opslag ten behoeve van werkzaamheden aan maritiem erfgoed en evenementen. De atoombunkers kunnen in het kader van biodiversiteit ingezet worden als onderkomen voor vleermuizen en één om het erfgoedverhaal op de site toe te lichten voor het publiek.
Faseringsplan
De hele herontwikkeling wordt gefaseerd uitgevoerd. Elke bouwfase gaat gepaard met een verhuisfase voor & na. Het faseringsplan krijgt na elke fase een update. Een eerste voortel van fasering ziet er als volgt uit:
FASE 1 Gebouwen (2024 - 2026)
In de eerste fase worden AWN2 en het zuidelijke deel van AWN 1 aan het inkomplein gerealiseerd. De publieke delen en het gezicht van de site naar de stad zijn klaar. Voor pomphuis 1 worden Vlaamse subsidies afkomstig van Relancemiddelen gebruikt, te besteden vóór 1 april 2026.
FASE 1 Dokken (2024 - april 2026)
In de buitenruimte worden de dokken 1, 2, 3 en 4 gerestaureerd en de deuren van evenementendok 6. Ook hier moeten de Vlaamse subsidies afkomstig van Relancemiddelen worden besteed vóór 1 april 2026.
FASE 1 Buitenruimte (2025-2026)
De parking van de Sluisstraat wordt heringericht en het publieke plein, de nieuwe publieke straat - die het nieuwe Havenbelevingscentrum, het dan gerestaureerde pomphuis 1 en de nieuwe locatie voor Jeugd ontsluit- en de omgeving rond dokken 2/3 worden aangelegd.
FASE 2 Gebouwen (2026-2027)
In de tweede fase worden de binnenstraat en het noordelijke deel van AWN 1 gerenoveerd.
FASE 2 Dokken + Buitenruimte (2027-2030)
In de buitenruimte worden de dokken 5 en 6 gerestaureerd. De omgeving rond de dokken 4 tot en met 6 en het evenementenplein rond pomphuis 2 en de blikken loods als kloppend hart van deze evenementenzone worden aangelegd, inclusief de verspreide bijgebouwen en constructies op het Droogdokkenplein.
FASE 3 Gebouwen (2027-2029)
De schepenhal kan samen met het Droogdokkenpark na de werken aan de Royerssluis aanvatten.
FASE 3 Dokken + Buitenruimte + gebouwen (na 2030)
De dokken 8, 9 en 10 worden gerestaureerd. De buitenruimte rond deze 3 dokken en het noordelijke bouwkader wordt ingericht. Ook het potentiële nieuwbouwvolume kan hier ontwikkeld worden.
Artikel 56§3 van het Decreet Lokaal Bestuur
Het college van burgemeester en schepenen is bevoegd voor:
1° de daden van beheer over de gemeentelijke inrichtingen en eigendommen, in voorkomend geval binnen de door de gemeenteraad vastgestelde algemene regels.
In het meerjarenplan 2020 – 2025 van de stad Antwerpen zijn volgende kredieten (incl. btw) beschikbaar:
Het college keurt het Masterplan voor herontwikkeling van de Droogdokkensite tot maritieme belevingssite goed.