2022_VB_00256 - Vlaamse projectoproep Noodkoopfonds 3 voor OCMW's - Deelname - Goedkeuring

Op 4 maart 2016 keurde de Vlaamse Regering het Energiearmoedeprogramma goed. Dit programma heeft onder meer als doel om het energieverbruik in woningen van kwetsbare gezinnen structureel te verlagen, alsook de oprichting van een rollend fonds door de Vlaamse overheid voor de renovatie van noodkoopwoningen, om tegemoet te komen aan de behoefte aan een stabiel systeem van specifieke financiële ondersteuning voor renovatiewerken aan dergelijke woningen. In dit kader besliste de Vlaamse regering op 14 februari 2020 tot organisatie van een oproep om voorstellen in te dienen voor de toekenning van steun voor energetische renovatieprojecten van noodkoopwoningen. Noodkoopwoningen hebben structurele problemen op vlak van veiligheid en gezondheid en kampen met structurele energetische tekortkomingen. Met de ondersteuning uit het fonds kunnen deze gezinnen de renovatiegraad van hun woning doen beantwoorden aan de minimale vereisten uit de Vlaamse Wooncode en aan de energetische doelstellingen van het Vlaamse renovatiepact. Op die manier wordt de levenskwaliteit verbeterd, de energie-efficiëntie van het woonpatrimonium verhoogd en wordt de (energie)armoede teruggedrongen. De oproep was gericht aan de OCMW’s die in samenwerking met hun Energiehuis financiële ondersteuning kunnen bieden aan noodkopers. Het is de bedoeling dat de geselecteerde noodkopers maximaal worden ontzorgd en begeleid bij het bouwproces.

Op 24 juni 2020 (jaarnummer 181) keurde het Vast Bureau de indiening van een projectvoorstel in het kader van de oproep Noodkoopfonds goed voor een totaal van 36 noodkoopwoningen. Het projectvoorstel werd goedgekeurd. Dit heeft ertoe geleid dat Vlaanderen een renteloze kredietlijn ter beschikking stelt van 900.000 euro, waarmee aan de eigenaars van noodkoopwoningen renteloze leningen kunnen worden verstrekt voor investeringen op het vlak van woningkwaliteit en energetische renovatie. 

Op 29 oktober 2021 (jaarnummer 292) keurde het Vast Bureau de indiening van een projectvoorstel in het kader van de oproep Noodkoopfonds 2 goed voor een totaal van 20 noodkoopwoningen. Het projectvoorstel werd goedgekeurd, waardoor Vlaanderen een renteloze kredietlijn van 600.000 euro ter beschikking stelt.

Op 12 september 2022 lanceerde de Vlaamse Regering een derde oproep om tegen uiterlijk 15 november 2022 projectvoorstellen in te dienen. De renteloze kredietlijn bedraagt maximaal 1.800.000 euro per project. Per woning kan maximaal 50.000 euro ontleend worden. OCMW Antwerpen wenst een voorstel in te dienen voor 1.800.000 euro om minstens 36 noodkoopwoningen te renoveren en te begeleiden. De opnames op de kredietlijn kunnen gebeuren tot uiterlijk 5 jaar na goedkeuring van het project.

De oproep sluit naadloos aan bij de bestaande werking van het Energiehuis met het AG Energiebesparingsfonds, de energiescans, de kredietopvolging en het Europese LIFE-project ‘BE-REEL!’ waarin de stad een partner is. Op 26 februari 2018 (jaarnummer 149) keurde de gemeenteraad de partnerschapsovereenkomst afgesloten in kader van het project "BE-REEL!" goed.

Deze oproep van het Noodkoopfonds vormt een bijkomend instrument om kwetsbare noodkopers te ondersteunen. Deelname aan deze derde oproep zorgt voor lange termijn continuïteit en rendabiliteit van een project dat door uitvoering van de eerste twee oproepen reeds maximaal werd opgenomen in de reguliere werking en waarvan de samenwerking tussen de partners een feit is. De rolverdeling binnen deze samenwerking is als volgt uitgewerkt:

Projectcoördinatie en rapportering

• Het OCMW tekent in op de oproep als projectpromotor (verplicht door de oproep);
• Een stuurgroep/renovatiecommissie is reeds opgericht met vertegenwoordiging vanuit de samenwerkende stedelijke diensten die hier vermeld worden;
• AG Energiebesparingsfonds (Energiehuis) staat in voor de halfjaarlijkse financiële rapportage van de kredieten en opnames;
• Het Energiehuis staat in voor de coördinatie en periodieke rapportage over de voortgang van het project en de realisatie van de vastgelegde resultaatsverbintenissen;

Kredietverstrekking

• OCMW/Financiën is kredietverstrekker en hypotheeknemer (verplicht door de oproep);
• AG Energiebesparingsfonds beheert de leningen volgens de reguliere werking: het verzorgt, bij delegatie, de fysieke ondertekening van het leningscontract, uitbetalingen van de werken; in nauw overleg met het OCMW wordt toezicht gehouden op de correcte terugbetaling van de lening; 
• OCMW/SD/MH/Energieteam en AG Energiebesparingsfonds voeren de persoonlijke en financiële screenings van de voorgestelde kandidaat-noodkoper uit;

Renovatiebegeleiding/bouwverantwoordelijke

• Het Energiehuis is verantwoordelijk voor de organisatie, coördinatie, pandanalyses, praktische uitvoering, opvolging en nazorg van de renovatiewerken, opvolging van het energiegebruik en het bevorderen van energiezuinig gedrag vanuit reguliere diensten en projecten (Energiescans, BE-REEL!, renovatiebegeleiding…);
• SD/WO/Woonkantoren zorgen voor ondersteuning via hun reguliere werking, bijvoorbeeld door het vaststellen van gebreken aan de woning of indien nodig specifiek technisch advies;
• Energiescanners, Ecohuis, sociaal netwerk Antwerpen, woonkantoren zijn verantwoordelijk voor de detectie en doorverwijzing van de panden/noodeigenaars;
• MV/ST/Pandtoezicht kan de eindcontrole voor de conformiteitsattesten doen (afwijking van reguliere werking waar dit enkel voor verhuurders is).

De voorwaarden waaraan de noodkopers moeten (blijven) voldoen en waaronder de renteloze leningen worden verstrekt en terugbetaald, werden vastgelegd in het Energiebesluit van 19 november 2010. De beoogde werkzaamheden moeten tot doel hebben de woning te laten beantwoorden aan elementaire vereisten van veiligheid, gezondheid en woningkwaliteit, vermeld in artikel 31 van de Vlaamse Codex Wonen, en ze energiezuiniger te maken.

De uitgestelde lening wordt na 20 jaar, of vroeger op verzoek van de noodkoper, omgezet in een renteloze lening op afbetaling of wordt teruggeëist bij eigendomsoverdracht door verkoop van het pand of bij overlijden van de eigenaar. Een project wordt als beëindigd beschouwd als alle renteloze leningen voor alle woningen in het project zijn terugbetaald. Teneinde het financieel risico zoveel mogelijk te beperken en de terugbetaling maximaal te garanderen, voorziet het OCMW in een aantal zekerheden ten aanzien van de noodkoper, waaronder zijn recht tot het nemen van een wettelijke hypotheek. De Vlaamse overheid voorziet in deze derde oproep ook, mits aan voorwaarden wordt voldaan, in de mogelijkheid tot kwijtschelding van schulden ten aanzien van het OCMW in dit kader.

Artikel 3.1 van de Vlaamse Codex Wonen van 2021.

Artikels 7.2.21 tot en met 7.2.29 van het Energiebesluit van 19 november 2010.

Titel VII, Hoofdstuk II, Afdeling IV, Onderafdeling I van het Energiebesluit van 19 november 2010 bepaalt de voorwaarden waaraan de noodkopers moeten (blijven) voldoen, alsook de voorwaarden waaronder de renteloze leningen worden verstrekt en terugbetaald. 

Ministerieel besluit van 31 januari 2020 tot uitvoering van diverse bepalingen van afdeling IV van titel VII, hoofdstuk II van het Energiebesluit van 19 november 2010 betreffende de toekenning van steun voor energetische renovatieprojecten van noodkoopwoningen bepaalt de aard van de investeringen die in aanmerking komen voor een renteloze lening. 

Besluit van de Vlaamse Regering van 14 februari 2020 tot organisatie van een oproep om voorstellen in te dienen voor de toekenning van steun voor energetische renovatieprojecten van noodkoopwoningen. Ministerieel besluit van 12 september 2022 voor de organisatie van de derde oproep van het noodkoopfonds.

De verplichtingen als partner aangegaan in de partnerschapsovereenkomst BE-REEL!, met name het ondersteunen van investeringen voor kwetsbare doelgroepen. 

Behoudens goedkeuring van het aanvraagdossier, stelt de Vlaamse overheid via het Noodkoopfonds een renteloze kredietlijn van  1.800.000 euro ter beschikking aan het OCMW Antwerpen voor de renovatie van minstens 36 noodkoopwoningen. Per woning kan maximaal 50.000 euro geleend worden.  Het OCMW verstrekt daarmee aan de noodkoper de financiële tussenkomst (bulletkrediet conform energiebesluit, niet onderworpen aan FSMA regulering). De bancaire verwerking van deze kredieten verloopt niet via de rekeningen van OCMW maar via Participatiemaatschappij Vlaanderen, in beheer door het AG Energiebesparingsfonds (conform het energiebesluit, zoals bij de Vlaamse energielening). Naast de renteloze kredietlijn wordt per noodkoopwoning een vergoeding van 3.000 euro voorzien, ter ondersteuning in de personeels- en werkingskosten en ter dekking van een aantal vaste kosten, met name de hypotheekstelling, het opmaken van een EPC-attest en de attesten waaruit blijkt dat de noodkoopwoning voldoet aan de normen inzake woonkwaliteit. De werking wordt maximaal onderbouwd vanuit de reguliere werking en samenwerking van stadsdiensten.
Voor het opvolgen en beheren van de toegekende renteloze leningen ontvangt het AG Energiebesparingsfonds een afzonderlijke vergoeding van 326 euro per verstrekte noodkooplening.
Deze bedragen zullen bij goedkeuring van het aanvraagdossier bij de volgende aanpassing van het meerjarenplan van respectievelijk stad en AG Energiebesparingsfonds ingeschreven worden.