Terug
Gepubliceerd op 21/11/2022

2022_CBS_09202 - Stedelijk patrimonium. Droogdokkensite. Droogdokkenweg 4, 2030 Antwerpen - Maritieme belevingssite. Herontwikkeling. Schetsontwerp omgevingsaanleg - Goedkeuring

college van burgemeester en schepenen
vr 18/11/2022 - 09:00 Stadhuis
Goedgekeurd

Samenstelling

Aanwezig

Bart De Wever, burgemeester; Koen Kennis, schepen; Jinnih Beels, schepen; Annick De Ridder, schepen; Nabilla Ait Daoud, schepen; Karim Bachar, schepen; Peter Wouters, schepen; Elisabeth van Doesburg, schepen; Erica Caluwaerts, schepen; Tom Meeuws, schepen; Sven Cauwelier, algemeen directeur

Secretaris

Sven Cauwelier, algemeen directeur

Voorzitter

Bart De Wever, burgemeester
2022_CBS_09202 - Stedelijk patrimonium. Droogdokkensite. Droogdokkenweg 4, 2030 Antwerpen - Maritieme belevingssite. Herontwikkeling. Schetsontwerp omgevingsaanleg - Goedkeuring 2022_CBS_09202 - Stedelijk patrimonium. Droogdokkensite. Droogdokkenweg 4, 2030 Antwerpen - Maritieme belevingssite. Herontwikkeling. Schetsontwerp omgevingsaanleg - Goedkeuring

Motivering

Aanleiding en context

In zitting van 3 april 2020 (jaarnummer 3084) keurde het college, in overeenstemming met de beheersovereenkomst, de opdracht aan AG Vespa goed voor de begeleiding van het stadsproject Droogdokkensite goed.

In zitting van 19 maart 2021 (jaarnummer 2348) keurde het college het algemeen kader, de inhoudelijke visie, het projectbudget, de begeleiding door AG Vespa voor het deel gebouwen en de opzeg van het verhuurcontract voor de loodsen van de Kogge goed.

In zitting van 26 maart 2021 (jaarnummer 18) keurde de raad van bestuur van AG Vespa de selectieleidraad voor het aanstellen van een ontwerpteam goed.

In zitting van 9 april 2021 (jaarnummer 6) keurde de directeur Stadsprojecten het extern jurylid voor de selectie- en gunningsprocedure goed.

In zitting van 11 juni 2021 (jaarnummer 4690) keurde het college de projectdefinitie goed.

In zitting van 21 juni 2021 (jaarnummer 586) keurde het directiecomité van AG Vespa het selectieverslag goed onder voorbehoud van goedkeuring van de samenwerkingsovereenkomst door Provincie Antwerpen op 24 juni 2021. Drie ontwerpteams werden uitgenodigd om deel te nemen aan de gunningsfase.

In zitting van 25 juni 2021 (jaarnummer 52) keurde de raad van bestuur van AG Vespa de gunningsleidraad, inclusief projectdefinitie en architectenovereenkomsten voor de herontwikkeling van de Droogdokkensite goed. Tevens werd de samenwerkingsovereenkomst tussen de Provincie Antwerpen en AG Vespa voor de bouw van het Havenbelevingscentrum goedgekeurd.

In zitting van 3 december 2021 (jaarnummer 9515)  keurde het college de huisvesting van de dienst Stadshaven op de Droogdokkensite principieel goed.

In zitting van 20 december 2021 (jaarnummer 1003) gunde het directiecomité van AG Vespa de ontwerpopdracht voor herontwikkeling van de Droogdokkensite tot maritieme belevingssite aan Atelier Kempe Thill BV (Atelier Kempe Thill BV, Origin Architecture en Engineering CVBA, LAND BVBA, Bollinger Grohmann Ingenierie SRL, Studie 10 BV).

In zitting van 1 juli 2022 (jaarnummer 5440) keurde het college het Masterplan voor herontwikkeling van de Droogdokkensite tot maritieme belevingssite goed.

Argumentatie

De komende jaren wordt de Droogdokkensite herontwikkeld tot maritieme belevingssite en dit onder de regie van TV/Cultuur. Het wordt een ontmoetingsplek gericht op beleving van maritiem erfgoed, havenerfgoed en de actuele en toekomstige havendynamiek met als voornaamste doelen behoud van erfgoed, kennisoverdracht en de bezoeker dichter bij de haven en het water te krijgen. Hiervoor wordt de Droogdokkensite de komende jaren getransformeerd tot een levendige en publieke plek met een sterke focus op maritiem erfgoed en havenbeleving, maar er is ook ruimte voor cultuur, onderwijs, recreatie en natuur. De site blijft een integraal onderdeel van het historisch havenlandschap en gaat tegelijkertijd een sterke relatie aan met het het nieuwe Droogdokkenpark en de sociaaleconomische activiteiten binnen het maritieme kwartier van Antwerpen. 

Het masterplan, dat op 1 juli 2022 werd goedgekeurd, legt de concrete toekomstvisie voor de gehele site vast. Het masterplan is afgestemd op de ruimtelijke ontwikkelingen in de directe omgeving van de site, zoals de Scheldekaaien, de Royerssluis, het Droogdokkenpark en de ontwikkeling van het Eilandje. Het masterplan schetst een eindbeeld voor de gefaseerde ontwikkeling van de site.  De komende jaren werken de opdrachtgevers en het ontwerpteam samen aan het ontwerp en de gefaseerde realisatie van de site van zuid naar noord. De goedkeuring van het schetsontwerp voor de omgevingsaanleg is hierin een eerste mijlpaal.

Partners op de site
De Droogdokkensite wordt ontwikkeld door twee bouwheren en diverse partners. 

AG Vespa is gedelegeerd bouwheer voor:

  • Bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving Stad Antwerpen (TV);
    • MAS collectie en site beheer (TV cultuur);
    • Behoud en beheer (TV Cultuur);
    • Sociale tewerkstelling (via TV Cultuur);
    • Partners varend erfgoed (via TV Cultuur);
    • Jeugdwerking (TV jeugd);
  • Bedrijfseenheid Maatschappelijke veiligheid (MV);
    • Stadshavendienst;
    • Werkstraf en bemiddeling;
  • Bedrijfseenheid Stadsontwikkeling;
    • Buitenaanleg.

De Provincie Antwerpen is bouwheer voor het Havenbelevingscentrum. Voor de realisatie ervan is er een nauwe samenwerking tussen twee identiteiten: het Havencentrum - een autonoom provinciebedrijf met als missie jongeren informeren, sensibiliseren en enthousiasmeren om het maatschappelijk draagvlak voor de haven (maritiem, industrie & logistiek) te versterken en hen tewerkstellingskansen te tonen- en het Havenbedrijf Antwerpen-Brugge.

Inhoud schetsontwerp

Algemeen
De Droogdokkensite is een uniek industrieel patrimonium. Op termijn zal de site onderdeel worden van het publieke weefsel. De monumentale infrastructuur van de negen droogdokken, de grote ruwe kasseivlaktes en de panoramische zichten op de grens tussen stad en haven maken het een plek als geen ander. De inrichtingsprincipes voor de publieke ruimte vertrekken vanuit deze authenticiteit. De ruige en nostalgische sfeer die de site vandaag ademt, zal geconsolideerd en uitgezuiverd worden. De bestaande 'patine' van de site wordt behouden.

De Droogdokkensite zal een belangrijke bijdrage leveren in het verbinden van het Eilandje met het Zaha Hadidplein, het Droogdokkenpark, de Kaaien en het Noordkasteel. Drie oversteekplaatsen leggen een goede verbinding met het Droogdokkenpark, de 'zachte' kant van het Droogdokkeneiland.

Invulling dokken
Dok 1 en Dok 2 worden bestemd als permanent nat dok. Dok 1 is een dynamisch nat dok waar pleziervaart kan aanmeren. Dok 2 is een statisch nat dok bestemd als ligplaats voor erfgoedschepen. Dok 3 en Dok 4 zijn werkende droogdokken voor het onderhoud en herstel aan erfgoedschepen. Dok 5 is een permanent dynamisch nat dok voor varend maritiem erfgoed van hoofdzakelijk partners. Dok 6 blijft permanent droog en wordt gefaciliteerd als evenementendok. Samen met het plein aan Pomphuis 2 en de groene vinger zal dit deel een publieke trekpleister worden als uitloper van het Droogdokkenpark. Dok 8 is bestemd als nat dok en Dok 9 is een permanent droog dok. Een exacte bestemming staat nog open. Dok 8 en Dok 9 zijn tevens inwisselbaar. Dok 10 ten slotte, is een permanent nat dok en wordt gebruikt als hub voor nooddiensten. 

Twee pleinen
De Droogdokkensite wordt georganiseerd rond twee pleinen.

Het inkomplein wordt omsloten door de twee AWN-gebouwen en levert een bijdrage aan de organisatie, de oriëntatie en zichtbaarheid van de gehele site. Een nog uit te zoeken maritiem object uit de collectie van het MAS geeft het inkomplein een herkenbaar gezicht. Dit plein sluit naar materialiteit aan op het gerealiseerd plein aan de overzijde van de weg. `Het Speelhof` onder de grote platanen vóór de dienstwoningen, wordt ingericht als speelzone bij het Havenbelevingscentrum. De rest van het plein blijft maximaal open en vrij van objecten.

In het verlengde van de `groene vinger`- een uitloper van het Droogdokkenpark tussen dok 6 en 8- wordt een tweede plein voorzien, het Droogdokkenplein. Dit plein ligt in het hart van de Droogdokkensite en zal samen met evenementendok 6 een bijdrage leveren als publiekstrekker en evenementenplein. Het schip S/S Amical, dat nu op het inkomplein ligt, verhuist naar de Groene Vinger en wordt het herkenningspunt voor dit nieuwe plein. Het ensemble van gebouwen -Pomphuis 2, de Blikken Loods en de Schoorbalkenloods- zullen worden ingepast en deels herbestemd in functie van het pleinprogramma. Het plein zelf wordt een lommerrijke plek met bomen waaronder ruimte is voor evenementen. Het niveauverschil met de kade wordt opgevangen met een trappenpartij dat ook als tribune kan gebruikt worden.

Een open beeld binnen een afsluitbare site
Enkel het inkomplein en de nieuwe publieke straat ten zuiden van AWN1 zijn permanent toegankelijk. Het overige deel van de site is enkel overdag toegankelijk voor het publiek. De zone tussen de AWN-gebouwen rond de dokken 2 en 3 vraagt extra maatregelen i.f.v. veiligheid voor spelende kinderen. De zone rond het werkend dok 4 is nooit publiektoegankelijk. Rond de droge en werkende dokken is permanente, maar wegneembare valbeveiliging essentieel. Dat maakt dat de keuze van valbeveiliging, hekwerken en poorten een zoektocht is naar een kwalitatieve balans tussen veiligheid, afsluitbaarheid en doorwaadbaarheid. Het schetsontwerp zet hierin de eerste stappen. Valbeveiliging dient te voldoen aan de norm NBN B 03-004:2017 `Borstweringen van gebouwen', waardoor de hoogte 1,1m is en opklimmen moet vermeden worden. Vanuit oogpunt beeldkwaliteit is de borstwering best zo transparant en zo licht mogelijk. Voor het hekwerk en de poorten rondom rond laat het schetsontwerp de keuze tussen een hoogte van 1,3m en 2m. De lagere variant speelt in op het meer open karakter wat de beeldkwaliteit ten goede komt, heeft eerder een signaalfunctie en duidt de grens aan tot waar de bezoeker mag komen buiten openingstijd. De hogere variant ontmoedigt meer de effectieve toegang tot de site, maar zal sterker/storender aanwezig zijn.

Verhardingen
De `kasseivlakte` maakt een wezenlijk onderdeel uit van de Droogdokkensite. Bij de transformatie van het gebied zal dit kasseivlak systematisch worden `hersteld` en deels geschikt gemaakt worden voor het toekomstig gebruik.

De noord-zuidwandeling, de pleinruimtes en de directe zones rond de gebouwen zullen vervangen worden door vlakke kasseien om de integrale toegankelijkheid te bekomen. Hiermee wordt ook een duidelijke sturing van de routing duidelijk gemaakt. 

Voor de overige delen wordt de ruwe kassei behouden. Zowel de gladde kasseivlakken als de ruwe kasseivlakken worden voorzien van een splitvoeg in functie van hemelwaterinfiltratie en herbruikbaarheid van de kasseien. Voor de ruwe kasseivlaktes wordt een aantal zones (zone rond dok 8-10, delen van het evenementenplein, en de kop van de parking Sluisstraat) voorzien met grasvoegen.

De typerende `blauwe loper` uit het BKP Eilandje zal op de Droogdokkensite onderbroken worden. Deze wordt in het noorden richting Havenhuis verdergezet vanaf de zone van het vijzelgemaal/nieuwe parking. In het zuiden is de zuidkant van de Kattendijksluis het logisch eindpunt.

Waterhuishouding
Alle verharding watert af naar de flankerende dokken of groenzones.Indien er buffertanks gewenst zijn voor parkirrigatie kunnen gebouwen (bijvoorbeeld blikken loods) hiervoor in aanmerking komen. Dit dient nog verder onderzocht te worden.

Mobiliteit en parkeren
De Droogdokkensite is een autovrije zone. De publieke parkeerbalans is neutraal: de 50 publieke parkeerplaatsen in het zuiden (Sluisstraat) die verdwijnen omdat ze toebedeeld worden aan het provinciale Havenbelevingscentrum worden voorzien  in een nieuw aan te leggen publieke parking in het noorden (Vijzelgemaal). Zo blijft het aantal publieke parkeerplaatsen behouden.

Op de site zelf zijn een aantal plaatsen voorzien voor levering en diensten en een parkeerplaats voor de Stadshavenmeester. Deze
zullen toegang krijgen via de centrale zone voor leveringen. 

Op het inkomplein is parallel aan de Droogdokkenweg een zone voorzien voor 2 touringcars, specifiek voor bezoekers van het Havenbelevingscentrum. Er wordt uitgegaan dat de touringcars er enkel stationeren om in en uit te stappen. 

De zone voor touringcars valt samen van de zone voor leveringen. Deze tijdelijke wachtzone kan gebruikt worden om pakketten te leveren, en is via parlofonie verbonden met het onthaal van de site. Daar worden de leveringen verder aangestuurd binnen een duidelijk nog op te maken afsprakenkader. 

Ter hoogte van het inkomplein wordt een zone voorzien voor fietsenstallingen, een Vélostation en een drop-off zone voor deelsteps en andere deelfietsen. Aan de entree van de Groene Vinger -buiten de perimeter van het hekwerk- komt de fietsenstalling voor het evenementenplein. Er worden ook een aantal kleinere fietsparkings voorzien, gekoppeld aan de functies op de site (horeca en entree Stormkop).

Alle dokken zijn toegankelijk voor de brandweer langs minstens één zijde. Deze zones vallen grotendeels samen met de routes voor scheepsgebonden werkverkeer. De toegankelijkheid van de brandweer/hulpdiensten binnen de perimeters van de hekwerken maakt deel uit van een nog op te maken afsprakenkader.

Groen & Natuur
De Droogdokkensite is een minerale site. Ontharding, vergroening, hemelwatermanagement, bodeminfiltratie, natuurinclusiviteit, reductie van hitte-eilandeffect zijn opgaven om onze stad op termijn leefbaar te houden. Het is een  evenwichtsoefening om de noodzakelijke klimaatadaptatie te verzoenen met het waardevolle patrimonium. 

In de nieuwe groenzone die de Droogdokkenweg flankeert worden bomen aangeplant in verschillende maten en groeiwijzen. Ze worden afgestemd op de boomsoorten van het Droogdokkenpark. De bestaande platanengroep in het speelhof vóór de dienstwoningen blijft behouden. Het evenementenplein volgt een eigen logica. De structuur is in een raster en de soorten zijn meer pioniers zoals die er vandaag ook spontaan groeien.

De ronde bunker ter hoogte van de groene vinger wordt ingericht als verblijfplaats voor vleermuizen. Samen met Natuurpunt wordt bekeken of ook de kleinere bunkers voor vleermuizen kunnen ingericht worden.

Het niveauverschil tussen de Droogdokkenweg en de zone ten noorden van de Groene Vinger kan op een aantal natuurvriendelijke manieren opgevangen worden: d.m.v. een groene talud of d.m.v. een poreuze muur, geschikt voor o.a. insecten. De afweging dient nog gemaakt te worden.

Verlichting en stroomvoorziening
Het is wenselijk om een beperkte functionele verlichting te voorzien op de noordzuidroute, op het inkomplein en rond dok 1. De armaturen die binnen de perimeter van het afsluitbare deel zijn gelegen, kunnen dynamisch geregeld worden volgens de openingsuren en bij evenementen. Het nieuwe evenementenplein wordt verlicht vanuit de Blikken loods. Verder zal elk dok en de zone voor evenementen voorzien worden van (een) marktkasten waarop tijdelijke en mobiele verlichting kan worden aangesloten. De zone tussen de gebouwen AWN 1 en AWN 2 zal functioneel verlicht worden vanuit de gebouwen zelf. 

Enkele bakens, typisch voor de site, worden sfeervol verlicht: de pomphuizen 1 en 2, het evenementendok 6, de beide parkentrees en eventueel het onthaal van de site.

Eilandmeubilair
De transformatie en herbestemming van het gebied vraagt de toevoeging van een aantal nieuwe elementen. Om de beeldkwaliteit van de site ten volle te laten floreren, is het essentieel dat de hoeveelheid nieuwe objecten goed wordt afgewogen en beperkt. De objecten zijn: de maritieme collectie van het MAS, borstweringen rond de dokken, hekwerken en poorten rondom, zitelementen, spelaanleidingen verspreid over de site, speeltoestellen in het speelhof bij het Havenbelevingscentrum, fietsbeugels en paaltjes, dokdeurschotten, brug en trappen voor dok 6 en pontons in de natte dokken.

Maritieme elementen, bijvoorbeeld kielblokken kunnen ingezet worden als zit- en speelelementen ter aanvulling van banken zoals voorgeschreven volgens de straatmeubilaris.

Dok 6 wordt ingericht als evenementendok. Om het dok permanent droog te houden, zal een stalen schot worden geplaatst ter hoogte van Kattendijkdok. Er worden trappen voorzien om het dok op permanente basis toegankelijk te maken voor het publiek. De oorspronkelijke dokdeuren worden gerestaureerd en worden zichtbaar/beleefbaar voor  de bezoeker van het evenement. De inrichting wordt nader afgestemd met de brandweer en sitebeheerder TV/Cultuur.

Faseringsplan
De hele herontwikkeling wordt gefaseerd uitgevoerd. Het schetsontwerp en voorontwerp wordt opgemaakt voor de volledige site. Vanaf het definitief ontwerp wordt telkens dat deel ontworpen waarvoor het budget beschikbaar is.

Adviezen
Er werd advies gevraagd aan brandweer, adviesgroep 'veiligheid aan de waterrand', het coördinatieoverleg openbaar domein en sitebeheerder TV/Cultuur. Het schetsontwerp kan doorgezet worden naar de volgende fase (voorontwerp) indien rekening gehouden wordt met volgende opmerkingen/aandachtspunten:

  • het inkomplein herbekeken wordt met het oog op meer vergroening, maar dit in balans met het erfgoedkarakter en het beoogde gebruik; 
  • het hekwerk rondom in hoge variant (2m) verder uitgewerkt wordt in samenspraak met COD en sitebeheerder TV/Cultuur;
  • de valbeveiliging rond dokken en waterkanten (1,1m) conform de norm NBN B 03-001:2017 ‘borstweringen van gebouwen’ in een wegneembare variant verder uitgewerkt wordt in samenspraak met COD en sitebeheerder TV/Cultuur;
  • de functionele verlichting uitgebreid wordt met de zone rond het evenementenplein;
  • er meer zitelementen voorzien worden op de twee pleinen en rond het water;
  • de inrichting van het evenementendok 6 afgestemd wordt op het beoogd gebruik in samenspraak met brandweer, sitebeheerder TV/Cultuur en Onroerend Erfgoed;
  • de  dokken 8-10 en de kopse kant van Kattendijkdok ter hoogte van de toekomstige evenementenzone aan droogdok 6 en pomphuis 2 steeds bereikbaar is voor de brandweer;
  • de site zodanig ingericht wordt dat er een trekker met oplegger kan rijden;
  • de parkeerplekken herbekeken worden met het oog op meer vergroening;
  • parkeerplekken ter hoogte AWN1 uit het voetgangersgebied gehaald worden; 
  • het aantal en de positie van de paaltjes langsheen de Droogdokkenweg herbekeken worden;
  • het fietspad langsheen de Droogdokkenweg niet onderbroken wordt (door bijvoorbeeld de kasseiweg ter hoogte van de schepenhal die kruist);
  • het raster van bomen aan de kop van het evenementenplein herbekeken wordt met het oog op maximale flexibiliteit in culturele programmatie in die zone;
  • de verenigbaarheid van de evenementenzone rond dok 6 en de inrichting van bunkers voor vleermuizen verder onderzocht wordt.

Regelgeving: bevoegdheid

Artikel 6 - 4.4 van het raadsbesluit van 25 november 2019 (jaarnummer 652)
De gemeenteraad keurt de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de Stad Antwerpen en AG Vespa goed. AG Vespa kan publiek domein (laten) realiseren. De opdracht aan AG Vespa betreft het plaatsen en uitvoeren van de overheidsopdrachten eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen. De beleidsbeslissing omtrent het realiseren van het publiek domein ligt bij de Stad Antwerpen. De stad Antwerpen legt hierbij tevens het projectbudget vast.

Algemene financiële opmerkingen

In het meerjarenplan 2020 – 2025 van de stad Antwerpen zijn volgende kredieten (incl. btw) voor de buitenruimte beschikbaar:

  • buitenruimte:  4.451.840,62 euro
    • 4.105.480,62 euro
      • SUB_NR/INTERN/2000-2600/5291610000/226/2WNS020201PA3705/2SA050610
    • 346.360,00 euro
      • AN05_SOK_MONTEVIDEO/INTERN/2500/5291610000/226/2WNS020201PA3705/2SA050610

AG Vespa voert de opdracht uit in eigen naam en voor rekening van de stad Antwerpen.

Adviezen

sitebeheerder TV/Cultuur Gunstig onder voorwaarden
Commissie Openbaar Domein Gunstig onder voorwaarden
Brandweer Gunstig onder voorwaarden
Advies 'veiligheid aan de waterrand' Gunstig onder voorwaarden

Beleidsdoelstellingen

5 - Woonstad
2WNS02 - Stadsontwikkeling
2WNS0202 - Projectwerking
2WNS020201 - Projecten opvolgen tot voltooiing
2WNS020201PA3705 - Droogdokkensite
7 - Bruisende stad
2BRS01 - Cultuur
2BRS0101 - Cultuurhoofdstad van Vlaanderen
2BRS010112 - Maritiem erfgoed
2BRS010112PA3705 - Droogdokkensite
7 - Bruisende stad
2BRS04 - Jeugd
2BRS0403 - Ruimte voor kinderen en jongeren
2BRS040302 - Investeringen en gedeeld ruimtegebruik
2BRS040302PA3705 - Droogdokkensite

Besluit

Het college van burgemeester en schepenen beslist:

Artikel 1

Het college keurt het schetsontwerp voor de omgevingsaanleg van Droogdokkensite goed rekening houdend met de adviezen zoals geformuleerd in bovenvermelde argumentatie.

Artikel 2

Dit besluit heeft in principe geen financiële gevolgen.