Het gebied dat we vandaag kennen als “de Innovatieve Stadshaven”, is sinds de invoering van het gewestplan bestemd als ‘Gebieden voor ambachtelijke bedrijven en de gebieden voor kleine en middelgrote ondernemingen’.
Het noordelijk deel van Mexico-eiland en Steenborgerweert werd in 2015 opgenomen binnen het gewestelijk RUP 'Oosterweelverbinding wijziging' met daarin volgende overdrukzones: zone voor landschappelijke en functionele inpassing van wegeninfrastructuur (artikel 0); gebied voor wegeninfrastructuur (artikel 1) en gebied voor ongelijkvloerse wegeninfrastructuur (artikel 2). Binnen de laatste overdrukzone legde het GRUP een verbod op (artikel 2.2) om gebouwen en constructies op te richten andere dan noodzakelijk voor de ongelijkvloerse wegeninfrastructuur, in functie van de ruimtelijke inpassing, ecologische verbindingen, kruisende infrastructuren en leidingen.
In de zitting van 2 december 2016 (jaarnummer 9962) werd, met de goedkeuring van het college van de ontwikkelingsstrategie ‘Innovatieve Stadshaven’, voor de omgeving Eilandje fase 2 en Steenborgerweert de doelstelling naar voor geschoven om ruimte te vrijwaren voor economie op de grens tussen stad en haven.
De ontwikkelingsvisie voor de Innovatieve Stadshaven, goedgekeurd door het college in de zitting van 6 juli 2018 (jaarnummer 6286), legde een eerste ambitieus toekomstperspectief op tafel, die de richting van de verdere transitie van het gebied aanzette. Om zulk toekomstgericht bedrijventerrein vorm te geven werd voor de noordelijke kade van Mexico-eiland, in functie van de toekomstmogelijkheden van watergebonden overslag, een versterkte draagkracht als klanteis opgenomen in het kader van de Oosterweelwerken. Deze klanteis werd opgenomen ter uitvoering van de opdracht voor AG Vespa in samenwerking met SW/MOB zoals opgenomen in bovenstaand besluit: “Afstemmen met project Oosterweelverbinding in verband met draagkracht kade en ontsluiting Mexico-Eiland".
In de zitting van 28 juni 2021 besliste de gemeenteraad (jaarnummer 415) over de intentie tot opmaak van een ruimtelijk uitvoeringsplan (RUP) Innovatieve Stadshaven omdat de bestemmingsmogelijkheden van het gewestplan onvoldoende ruimte laten om de transitie naar een toekomstgericht bedrijventerrein afdoende te begeleiden. Het plangebied van het gemeentelijk RUP Innovatieve Stadshaven omvat het Kempeneiland, Mexico-eiland, Asiadok-Oostkaai en het gedeelte Steenborgerweert tussen Noorderlaan en de spoorweg. Binnen de opmaak van de startnota van dit RUP, werd duidelijk dat artikel 2.2 uit GRUP Oosterweel wijzigingen onvoldoende rechtszekerheid geeft over de mogelijkheid tot het voorzien van overslaginfrastructuur in functie van het gebruik van de kade, waardoor het toekomstig gebruik van de overslagkade ten Noorden van Mexico-eiland onzeker is.
Planningsdelegatie met instemming overeenkomstig artikel 2.2.2 §2 in samenhang gelezen met artikel 2.2.18, § 1 VCRO
Aangezien het vooropgestelde plangebied gericht is op bedrijvigheid en nieuwe economie, er watergebonden bedrijvigheid aanwezig is, het plangebied gelegen is binnen het grootstedelijk gebied Antwerpen en grenst aan het Economisch Netwerk Albertkanaal, kan het bedrijventerrein als regionaal beschouwd worden, waarvoor het Vlaamse niveau in principe exclusief bevoegd is cf. de taakstelling opgenomen in het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Het college van burgemeester en schepenen van de stad Antwerpen vraagt daarom aan de Minister om in uitvoering van artikel 2.2.2, §2 VCRO een plandelegatie te verlenen voor de opmaak van het RUP Innovatieve Stadshaven.
Planningsdelegatie in combinatie met instemming overeenkomstig artikel 2.2.18, §1 VCRO
In functie van het optimaliseren van de watergebonden toegankelijkheid van het plangebied van de Innovatieve Stadshaven, komt het Straatsburgdok Zuidkade naar voor als een overslagkade met veel potentieel. De draagkracht van deze kade zal naar aanleiding van de Oosterweeltunnels verhoogd worden om zo de gebruiksmogelijkheden voor watergebonden overslag te maximaliseren. Om het effectief gebruik van deze kade te faciliteren, moeten evenwel de nodige constructies, zoals kranen en transportbanden, etc. hiervoor mogelijk worden gemaakt binnen het RUP Innovatieve Stadshaven. Momenteel laten de stedenbouwkundige voorschriften van het gewestelijk RUP ‘Oosterweel – wijziging’ dit evenwel niet eenduidig toe. Binnen het gewestelijk RUP ‘Oosterweel – wijziging’ verbiedt artikel 2.2 van de stedenbouwkundige voorschriften namelijk om in deze zone gebouwen en constructies op te richten andere dan noodzakelijk voor de ongelijkvloerse wegeninfrastructuur, in functie van de ruimtelijke inpassing, ecologische verbindingen, kruisende infrastructuren en leidingen. De stad Antwerpen wenst daarom met de voorschriften van het gemeentelijk RUP ‘Innovatieve Stadshaven’ af te wijken van artikel 2.2 van het gewestelijk RUP ‘Oosterweelverbinding – wijziging’. Meer specifiek wenst de stad Antwerpen om ter hoogte van Mexico-eiland het bouwverbod op te heffen voor constructies noodzakelijk voor de overslag van goederen via het water met de bijkomende beperking dat deze constructies de stabiliteit van de Oosterweeltunnels niet in het gedrang mogen brengen. Omwille van bovenstaande redenen verzoekt het college van burgemeester en schepenen van de stad Antwerpen de Minister om een planningsdelegatie in combinatie met een instemming te verlenen om af te wijken van de vermelde stedenbouwkundige voorschriften van het gewestelijk RUP 'Oosterweel - wijziging' in het kader van de opmaak van het gemeentelijk RUP Innovatieve Stadshaven.
Sectorale regelgeving inzake vrije stroken rond autosnelwegen (besluit 25 januari 2019)
Naast het gewestelijk RUP ‘Oosterweelverbinding – wijziging’ heeft ook de sectorale regelgeving inzake de vrije stroken langs autosnelwegen een impact op de bouwmogelijkheden in de omgeving van de Oosterweelverbinding. Deze regelgeving staat echter los van de vooropgestelde RUP-procedure. Hierover wordt in overleg gegaan met de minister van mobiliteit en de wegbeheerders.
Art. 2.2.2, §2 van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening, waarin wordt bepaald dat een planningsniveau een planningsbevoegdheid kan delegeren aan een ander planningsniveau.
De delegatie wordt verleend door de Vlaamse regering, de deputatie, respectievelijk het college. Ze wordt schriftelijk gegeven, uiterlijk op of naar aanleiding van de plenaire vergadering over het plan waarvoor de delegatie vereist is. Het delegatiebesluit bevat een omschrijving van het te plannen onderwerp en van het gebied waarop het plan of planonderdeel betrekking heeft.
Het college keurt de collegiale brief goed, gericht aan de Vlaams minister van Omgeving, met het verzoek tot planningsdelegatie met instemming voor de opmaak van het gemeentelijk RUP ‘Innovatieve Stadshaven'.