2022_CBS_07814 - District Antwerpen. Station Zuid. SWOU12418 - Overeenkomst vernieuwing stationsomgeving Antwerpen-Zuid. Ondertekening - Goedkeuring

Stad Antwerpen en NMBS doorliepen samen in de periode 2019-2020 een intensief traject om tot een gedragen ontwerp voor de vernieuwing van de stationsomgeving Antwerpen-Zuid te komen. Eind 2020 verkreeg de NMBS een omgevingsvergunning voor de vernieuwing van de stationsomgeving Antwerpen-Zuid.

In 2021 doorliep NMBS een aanbestedingsprocedure voor de vernieuwing van de stationsomgeving Antwerpen-Zuid, bestaande uit een een nieuwe toegangszone met luifel, maar gunde de werken niet omwille van te hoge inschrijvingsprijzen.

In voorjaar 2022 besliste de NMBS om de aanbestedingsprocedure opnieuw te starten en om de geplande werken op te splitsen in twee fases:

• fase 1: nieuwe toegangszone door middel van een brugverbreding (nieuwe brug) in de Kolonel Silvertopstraat met nieuwe toegangstrappen en liften naar de lager gelegen perrons die ook opnieuw worden ingericht;
• fase 2: luifel boven de nieuwe toegangszone. 

Bovendien komen in de stationsomgeving Antwerpen-Zuid twee projecten samen:

• vernieuwing voet- en fietspad in de Kolonel Silvertopstraat-Montignystraat, in opdracht van stad Antwerpen, aanleg vanaf voorjaar 2022;
• vernieuwing stationstoegang en perrons, in opdracht van de NMBS, aanleg in de periode 2022-2025.

Stad Antwerpen en NMBS wensen dan ook volgende zaken te regelen en vast te leggen in voorliggende overeenkomst:

• financiële ondersteuning van stad Antwerpen aan NMBS voor de vernieuwing van het station Antwerpen-Zuid;
• eerste afspraken met betrekking tot vastgoedaspecten;
• ontwerpmatige afstemming tussen de bovenvermelde projecten;
• afstemming van werforganisatie en -planning van deze  projecten; 
• beheer en onderhoud;
• communicatie.

In de stationsomgeving komen twee projecten van twee verschillende bouwheren en met verschillende timing en fasering samen. Afstemming van enerzijds de ontwerpen, anderzijds de werfplanning en organisatie zijn nodig om een mooi afgewerkte stationsomgeving te bekomen die verder kan ontwikkelen tot een multimodaal overstappunt voor alle modi. De vernieuwing van het station moet niet alleen de leesbaarheid, de integrale toegankelijkheid, de sociale veiligheid en het comfort van de reiziger verbeteren, maar ook de uitstraling van het station Antwerpen-Zuid verhogen. De toevoeging van een luifel, mede onder impuls van stad Antwerpen, is hiertoe een krachtig instrument, maar deze werd omwille van te hoge prijsoffertes in de aanbestedingsprocedure uitgesteld.

De impuls van stad Antwerpen bestond er onder meer in om een financiële ondersteuning van 1 miljoen euro te voorzien voor de NMBS voor enerzijds de realisatie van een kwalitatieve toegangszone die zich naadloos integreert in het openbaar domein en uitgerust is als Slimme Schakel en voor anderzijds een luifel met uitstraling. Door de splitsing van de werken, zal ook de ondersteuning de fasering volgen. In voorliggende overeenkomst wordt een ondersteuning voor een  vast bedrag van 200.000,00 euro (inclusief btw) vanwege stad Antwerpen aan de NMBS voorzien. Deze overeenkomst legt de voorwaarden en modaliteiten van uitbetalen van de ondersteuning vast. 

Voor de luifel worden in de periode september 2022-juni 2023 twee scenario's verder onderzocht:

• scenario 1: optimalisatie van de vergunde luifel door NMBS, in samenspraak met stad Antwerpen;
• scenario 2: ontwerp van een nieuwe luifel in het kader van het lopende ontwerpproces waarbij stad Antwerpen luifelconstructies wenst te voorzien bij de slimme schakels die in uitrol zijn. De aanstelling van een ontwerper luifels is lopende. In Januari 2023 zal een ontwerper worden aangesteld. Station Antwerpen-Zuid is als case  opgenomen, zodat het ontwerpconcept al in de aanbestedingsfase een eerste haalbaarheidstoets op een concrete situatie kan doorlopen. 

Indien scenario 2 niet haalbaar mocht blijken om welke reden dan ook, zal NMBS zich alsnog engageren om scenario 1 te realiseren, met ondersteuning van stad Antwerpen ter waarde van 800.000,00 euro (inclusief btw). Dit zal later via een aparte overeenkomst of addendum aan deze overeenkomst worden geregeld. In scenario 1 is NMBS bouwheer en eigenaar van de luifel. NMBS zal dan ook instaan voor het beheer en onderhoud. 

Indien de keuze op scenario 2 valt, zal stad Antwerpen zelf als bouwheer optreden en voor eigen rekening de luifelconstructie realiseren. In dit geval staat stad Antwerpen in voor het onderhoud en het beheer. Dit kadert dan in het geheel van de slimme schakels.  

De maximale richtprijs voor de luifel - in beide scenario's - is geraamd op 2,5 miljoen euro (exclusief btw). 

Daarnaast regelt voorliggende overeenkomst volgende vastgoedaspecten:

• de brugverbreding met nieuwe toegangszone landt in de zijberm van de Desguinlei, dewelke stadseigendom is. Hiervoor zal stad Antwerpen onderzoeken om een deel van de stadsgrond langdurig ter beschikking te  stellen aan de NMB, bijvoorbeeld in de vorm van een recht van opstal. Dit zal verder uitgewerkt worden in een aparte vastgoedovereenkomst. Aangezien het een zakelijk recht betreft, zal dit gebeuren in de vorm van een notariële akte;
• om de werken aan het station te kunnen uitvoeren, heeft de NMBS ruimte nodig in de zijberm van de Desguinlei voor de werf, maar ook om tijdelijk bijkomende fietsenstallingen te plaatsen en een tijdelijke passerelle die toegang geeft tot de perrons om het station tijdens te werken te kunnen open houden. Stad Antwerpen onderzoekt om een deel van de stadsgrond tijdelijk ter beschikking te stellen aan de NMBS. Dit zal uitgewerkt worden in een tweede aparte vastgoedovereenkomst. Dit kan gebeuren in de vorm van een onderhandse overeenkomst.

Voor het stationsproject legt voorliggende overeenkomst de algemene beheerprincipes vast. Zo zal stad Antwerpen instaan voor het dagelijks beheer en onderhoud van het voetpad op openbaar domein en het aanliggende maaiveldniveau van de brugverbreding, met uitzondering van de zone met de fietsenstalling. Stad Antwerpen zal ook instaan voor de vernieuwing van de bestrating met inbegrip van de bedding tot op de waterdichte rok, maar exclusief mogelijke wachtbuizen of technieken. Stad Antwerpen staat ook in voor het onderhoud en het reinigen van de slimme schakelvoorzieningen in haar beheer.  

De NMBS staat in voor het dagelijks beheer en onderhoud van de overige delen van de nieuwe toegangszone, met inbegrip van de borstwering, de toegangen tot de perrons (liften, trappen en bordessen). De NMBS staat ook in voor het onderhoud en het reinigen van de slimme schakelvoorzieningen in haar beheer.

De concrete uitwerking van de beheerafspraken gebeurt in een aparte overeenkomst tussen stad en NMBS, na de uitvoering van de werken.

Verder stemmen stad Antwerpen en de NMBS alle communicatieacties onderling af. 

Momenteel is er een nominatieve ondersteuning van 1.000.000,00 euro voorzien in 2023. Bij aanpassing 6 van het meerjarenplan zal er 200.000,00 euro  worden doorgeschoven naar 2024.