De bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbesteding/ Jeugd neemt deel aan de actiegroep preventie van het collectief Mind the Gap. Dit is een A Way Home coalitie, een netwerk van organisaties die bottom-up acties opzetten om dak- en thuisloosheid bij jongeren in Antwerpen te voorkomen. Aan de actiegroep preventie nemen ook drie CLB's, een jeugdwerkorganisatie, het JAC en Vlaams agentschap Opgroeien/afdeling continuïteit en toegang deel. In samenwerking met de actiegroepen preventie van de A Way Home coalities Kempen en Mechelen, werkte de actiegroep het projectvoorstel 'Upstream' uit. Upstream beoogt vroegdetectie en -interventie van jongeren met een verhoogd risico op dak- en thuisloosheid via scholen.
Op donderdag 13 oktober 2022 kreeg de bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbesteding/ Jeugd via een digitaal overleg bericht van het agentschap Opgroeien dat de Vlaamse overheid middelen vrijmaakt voor een pilootproject in drie regio's voor vroegdetectie en -interventie via scholen van jongeren met een verhoogd risico op dak- en thuisloosheid. De Vlaamse overheid maakt hiervoor eenmalig 900.000,00 euro vrij. Daarvoor kunnen de drie regio's (Antwerpen, Mechelen en Kempen) uiterlijk 4 november 2022 een projectvoorstel indienen bij het agentschap Opgroeien. De kernpartner van het betrokken 1 Gezin 1 Plan samenwerkingsverband kan een projectvoorstel indienen. Voor 1 Gezin 1 Plan Groot-Antwerpen is de stad Antwerpen de kernpartner. Het wetenschappelijke luik van het project (ontwikkelen vragenlijst, monitoring en evaluatie) zal uitgevoerd worden door KULeuven.
Als gevolg van de projectoproep keurde de stuurgroep van 1 Gezin 1 Plan Groot-Antwerpen op 14 oktober 2022 de deelname van het samenwerkingsverband aan Upstream goed en nam het vast bureau van de Onderwijsraad Antwerpen op 18 oktober 2022 kennis van Upstream.
Het project Upstream past in het lokaal sociaal beleid waarin er extra aandacht is voor gezinnen, kinderen en jongeren, het dak- en thuislozenbeleid dat inzet op preventie, en in het programma A'REA UP dat inzet op het verhogen van gekwalificeerde uitstroom uit onderwijs.
Uit dak- en thuislozentellingen van 2020 en 2021 in negen Belgische steden en regio's blijkt dat één op vijf tussen 18 en 25 jaar is. In recent kwalitatief onderzoek van de Koning Boudewijnstichting (UGent, KULeuven, UCLouvain, 2022) dat peilt naar de ervaringen van dak- en thuisloze jongvolwassenen, komt naar voor dat hun schoolloopbaan moeizaam verlopen is en dat er in de schoolcontext had kunnen ingespeeld worden op hun thuissituatie.
Het project Upstream is gebaseerd op gelijkaardige buitenlandse projecten in onder andere Wales en Australië, waar er een daling van 40% in thuisloosheid en 20% in schooluitval bereikt werd door in een vroeg stadium jongeren en hun families die een risico lopen te identificeren en een gepaste begeleiding zo snel als mogelijk te starten. Het opzet in Vlaanderen is het identificeren van kwetsbare jongeren door middel van een screening tijdens het systematisch contact van het CLB in het derde middelbaar, met vragen over de jongere, school, huisvesting, mentaal welzijn en veerkracht. Via een vlaggensysteem achter de vragenlijst komen deze jongeren in beeld en kan via een netwerk rond CLB en de school een gepast ondersteuningsaanbod opgestart worden. Er kan individueel met de jongere aan de slag worden gegaan en/of met het gezin. Ook kunnen op vraag van de school acties opgezet worden in de school (niveau klas, graad of school).
Per pilootregio zal de screening uitgerold worden in drie tot vijf scholen. De scholen worden in overleg met de betrokken CLB's geselecteerd.
Het project verloopt in drie fasen:
De Vlaamse middelen worden als volgt ingezet:
De lokale projectcoördinatie voor Antwerpen zal ingevuld worden door de stad Antwerpen. Talentonwikkeling en Vrije Tijd zal het project coördineren. Er zal een projectgroep opgericht worden waarin de betrokken stedelijke bedrijfseenheden (Talentontwikkeling en Vrije Tijd en Sociale Dienstverlening) en externe partners (CLB's, CAW, relevante jeugdhulporganisaties, scholen) samen het project vormgeven en opvolgen.
Gezien de timing zal het uitgewerkte projectvoorstel ter bekrachtiging voorgelegd worden aan het college van burgemeester en schepenen na indiening ervan bij het agentschap Opgroeien.
Als de Vlaamse overheid het projectvoorstel goedkeurt, ontvangt de stad Antwerpen als kernpartner van het samenwerkingsverband 1 Gezin 1 Plan Groot-Antwerpen een projectsubsidie van 250.000,00 euro.
Het college keurt, onder voorbehoud van Vlaamse financiering, principieel het indienen van het projectvoorstel Upstream, dat inzet op vroegdetectie en -interventie via scholen van jongeren met een verhoogd risico op dak- en thuisloosheid, bij de Vlaamse overheid goed.