2022_DRBO_00064 - Complex project De Nieuwe Rand (voorheen Oostelijke Verbinding) - Alternatievenonderzoeksnota. Advies - Goedkeuring

De districtsraad neemt kennis van de  alternatievenonderzoeksnota ' Complex Project: De Nieuwe Rand, Antwerpen, Samen op weg naar morgen' en keurt volgend advies op deze nota goed:

De districtsraad apprecieert de manier van werken en de procedure complexe projecten. Het project wordt vanuit een brede scope bekeken en het proces zet in op inspraak van stakeholders. Het districtsbestuur betreurt het wel dat er enkel in Ekeren een infomarkt voor bewoners is geweest, terwijl de impact van het project voor Borgerhout en Deurne minstens even groot zal zijn. Het district dringt er op aan om in de toekomst zeer nauw betrokken te blijven.

Voor het districtsbestuur van Borgerhout is de eerste prioriteit investeren in meer openbaar vervoer en meer vrachtvervoer over spoor en over water om zo te komen tot de noodzakelijke modal shift. Voor de A 102, de nieuwe autosnelweg tussen Ekeren en Wommelgem zou opnieuw waardevolle natuur moeten verdwijnen voor meer auto-infrastructuur. Als er meer infrastructuur komt, geef dan prioriteit aan een ondergronds goederenspoor (de 2^e spoorontsluiting naar de haven) op het tracé van de A102 en aan een vlotte verbinding van openbaar vervoer tussen Ekeren, Schoten, Deurne, Wijnegem en Wommelgem vlot met elkaar en met de stad te verbinden.

De districtsraad vraagt daarom dat scenario’s met minder nieuwe wegeninfrastructuur maar met een beperkt aantal ingrepen op de bestaande infrastructuur volwaardig onderzocht worden t.o.v. het referentiescenario. Onderzoek zowel een nul-scenario met in het geheel geen nieuwe wegeninfrastructuur, scenario’s zonder A 102 (Haventracé Light), een scenario zonder verbindingsweg N_X en een scenario zonder verbreding van de E 313.

In de nota wordt aangegeven dat alle sensitiviteitsanalyses worden gedaan op het maximale scenario (met A102 als verzamelweg + de N_X) – dit is niet logisch : sensitiviteitsanalyses zijn ook nodig voor het Haventracé Light of andere nul-scenario’s, waarbij ten gronde nagegaan wordt welke effecten bekomen worden in het geval :

• gekozen wordt voor de realisatie van een echt ambitieuze modal shift
• een sturende verkeersfiscaliteit wordt ingevoerd
• het ENA – project langs de E 313 niet verder wordt uitgevoerd en er dus geen nieuwe bedrijventerreinen komen in Wommelgem/Ranst. De ontwikkeling van deze nieuwe bedrijvenzone strookt allicht niet met de klimaatdoelstellingen die ook beleden worden in het kader van ‘De Nieuwe Rand’ (o.m. de zoekzone voor een klimaatbos)

De districtsraad vraagt dat expliciet onderzocht wordt hoe in een scenario waarin de A102 niet wordt aangelegd :

• De levenskwaliteit van de inwoners van Borgerhout, Deurne, Antwerpen-Noord en Merksem-Noord op het vlak van geluid en luchtkwaliteit maximaal kan worden verbeterd en dat de maatregelen die daarvoor nodig zijn op korte termijn worden genomen;
• Merksem en Deurne in de Kanaalzone en op de Bisschoppenhoflaan ontlast kunnen worden van zwaar verkeer door het nog meer stimuleren vrachtvervoer over water en over het spoor (2^de spoortoegang Antwerpse haven);
• de Bisschoppenhoflaan van personenvervoer ontlast kan worden door de aanleg van een tram op de Bisschoppenhoflaan tot in Wijnegem of Schilde;
• Oud-Borgerhout, Merksem, Deurne, Antwerpen-Noord ontlast kunnen worden van het Sportpaleisverkeer en Merksem, Deurne en Antwerpen-Noord van het verkeer naar de bedrijvenzone langs het Albertkanaal, door te voorzien in een performant openbaar vervoer,  betere fietsverbindingen en een hub voor duurzaam vervoer met een uitgebreid en aanbod voor trein, tram en fiets aan Schijnpoort en het voorbehouden van de parkings van het Sportpaleis aan bezoekers met een fysieke beperking;

Als het gaat om het onderzoek naar het effect van sturende verkeersfiscaliteit, kan men zich niet beperken tot een geoptimaliseerde sturing via verschillende tolscenario’s voor de Scheldetunnels. Ook het effect van de invoering van een slimme kilometerheffing op het Vlaamse of minstens het Antwerpse (snel)wegennet dient bestudeerd te worden.

Indien gekozen wordt voor nieuwe infrastructuur, dient vooral veel aandacht besteed te worden aan de uitvoeringsvarianten.

• Voor de A 102 wordt gelukkig een open sleuf als een niet-redelijke oplossing beschouwd. Blijft de keuze tussen een geboorde tunnel of een cut- en cover-oplossing. Het is positief dat dit intensief onderzocht zal worden voor de diverse deelgebieden, gezien het draagvlak in de omliggende woonbuurten voor een cut- en cover – oplossing zo goed als onbestaande is. De vraag is zelfs of de keuze voor een cut en cover – oplossing überhaupt te rijmen valt met de ambities inzake het realiseren van een groene gordel of klimaatgordel in de rand.
• Ook als voor een geboorde tunnel gekozen wordt, zou in aanloop tot deze tunnel omwille van de noodzakelijk diepte en de nodige hellingsgraad toch voor een open sleuf moeten gekozen worden, met negatieve effecten op de omgeving.
• De effecten op de omgeving en op de verkeersstromen van het al dan niet voorzien van op – en afritten van de A 102 te Wommelgem moeten in extenso uitgezocht worden.
• Ook een ondertunneling van het westelijk deel van de E313 op het huidige tracé, tussen de Antwerpse ring en Wommelgem, zoals gevraagd door de districtsraden van Borgerhout en Deurne, dient onderzocht te worden. Extra rijstroken op de E313 zijn voor ons in elk geval onaanvaardbaar, gezien de nu al grote negatieve impact van de snelweg voor de bewoners van Borgerhout en Deurne.
• Het ontwerp van de E313 ter hoogte van de aansluiting met de Antwerpse ring moet goed worden afgestemd op het nieuwe ontwerp dat die Ring zal krijgen in het Oosterweelproject (en dat is ondergronds)

 Het concept van een klimaatgordel in de rand en het hele idee van een ‘nieuwe (groene) rand’ verdient alle steun. De districtsraad stelt zich wel vragen bij de voorstelling van de realisatie van extra natuurwaarden om rechtstreeks de extra emissie te compenseren door de aanleg van nieuwe infrastructuur.  Het alternatievenonderzoek dient een duidelijk beeld op te leveren van de winst en/of het verlies aan natuurwaarden. 

Ten slotte moet niet enkel voor de Oosterweel, maar zeker ook voor de nieuwe wegeninfrastructuur die overwogen wordt (A 102, N_X, verbreding E 313) bekeken worden in welke mate ook nieuw verkeer geïnduceerd wordt. Nieuwe wegen hebben immers een aanzuigeffect, zodat de nieuwe wegcapaciteit binnen afzienbare tijd terug dichtslibt.