Gevoelig erfgoed zijn geschiedkundige gebeurtenissen die de dag van vandaag diepe sporen nalaten. Globale feiten zoals WO II en het koloniaal verleden, maar ook heel lokaal zoals de slachtoffers van de opstand in de kaarsenfabriek Den Bougie. Vaak zijn die zaken eerder onzichtbaar in het straatbeeld, maar soms zijn ze ook heel erg verankerd, bijvoorbeeld in de vorm van straatnamen. De impact van die erfgoedsporen vandaag de dag en de menselijke verhalen die daarmee onlosmakelijk verbonden zijn, mogen niet vergeten worden. Het district Borgerhout wil haar bewoners bewust maken van dit soms ook gecontesteerd erfgoed. Want de plek waar mensen wonen of werken is één die zo inclusief mogelijk moet zijn. Samen durven kijken naar en praten over lokaal erfgoed werkt hopelijk verbindend.
In geen geval wil het district nog meer gaan polariseren dan vaak nu al gebeurt. Lokaal aan de slag gaan rond koloniaal erfgoed betekent dat er mogelijks emotionele discussies of meningen gaan volgen. Dat kan en mag ook, mits op een respectvolle manier én steeds met aandacht voor de ander. In de aanpak van dit traject wordt er ook zo participatief mogelijk gewerkt. Een externe klankbordgroep staat en stuurt bij waar nodig, en het district wil vooral heel graag weten van haar bewoners hoe ze best omgaan met dit erfgoed, zoals met de gedenkplaat voor Borgerhoutse kolonialen tegen de zijkant van het districtshuis. Of sommige straat- en pleinnamen. Uiteraard zal deze inspraak binnen een afgebakend kader gebeuren, maar toch willen ze graag zoveel mogelijk input hierrond verzamelen. Alleen zo wordt Borgerhout nog meer op maat van al haar inwoners; jong en oud, met migratieroots en zonder.
Extra verdiepend onderzoek voorjaar 2022
Mathilde Sonnet, masterstudent publieksgeschiedenis aan de universiteit Antwerpen, doet een verdiepend onderzoek naar lokale verwijzingen naar het apartheidsregime en Zuid-Afrikaanse generaals tijdens de Tweede Boerenoorlog. Het gaat over de straten en plein vernoemd naar Botha, Kruger, Cronjé en De La Rey.
Publieksprogramma voorjaar 2022:
Lippens, Vinçotte, De Bruyne, Van Goethem, Kruger, Botha… Wie zijn de mensen naar wie deze straat- en pleinnamen vernoemd zijn? En welke plek hebben ze vandaag nog in het straatbeeld? Naast informeren, willen we met het project ook dialoog stimuleren en inspraak verzamelen via de gidsbeurten en de tweede gespreksavond.
Wandeltochten met gidsen van Expeditie De Stad:
Fietstochten met gids Judith Elseviers:
Gespreksavond in Amor met een panel van experten:
Scholenprogramma voorjaar 2022
Via een werklunch met verschillende leraren van IMS Borgerhout, Xaveriuscollege Borgerhout en Koninklijk Atheneum Antwerpen, begeleidt door Stampmedia, kwamen we tot een lespakket op maat van de leerlingen. Het gaat over twee lessen van telkens 50 minuten gegeven in klas (tijdens de periode maart/april/mei), die verdiepend werken rond koloniaal erfgoed, dekolonisering, framing en polarisering. District Borgerhout biedt dit gratis aan de scholen aan om op die manier zoveel mogelijk leerlingen te bereiken.
Indien interesse van de leerlingen bieden we nog een extra sessie met Stampmedia aan in de vrije tijd, zodat zij met dit thema individueel verder aan de slag kunnen.
Na een evaluatie met de leraren kijken we of en hoe dit aanbod (of een variant daarop) beschikbaar blijft in de toekomst.
Zelf organiseren
Tot slot wil district Borgerhout zijn bewoners en verenigingen ook oproepen om zélf activiteiten binnen dit kader te organiseren. Het project moet onder andere in Borgerhout doorgaan, er moet een duidelijke link met het thema koloniaal erfgoed zijn en het moet openstaan voor iedereen. Projectaanvragen kunnen ingediend worden tegen 1 april 2022 of 1 juni 2022 via www.borgerhout.be/subsidies.
Afsluit project koloniale littekens
Tegen de zomer van 2022 wil het district Borgerhout voldoende inspraak verzameld hebben middels al deze projecten en een plan van aanpak hebben over wat de toekomst is van dit erfgoed in het straatbeeld.
Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges gecoördineerd. Artikel 2 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor lokaal cultuurbeleid.
Het bestuursakkoord 2019-2024 (goedgekeurd in de districtsraad van 23 september 2019, jaarnummer 74) benoemt de noodzaak van het erfgoedtraject Littekens van Borgerhout. De financiële gevolgen hiervan worden opgenomen via de vzw Lokaal Cultuurbeleid Borgerhout.
Het districtscollege neemt kennis van het programma rond Littekens van Borgerhout.