Op 20 mei 2022 keurde de raad van bestuur het addendum bij de strategische aanbodnota 'Een onderwijsaanbod voor de Antwerpenaar - een blik op de toekomst' goed. Met deze goedkeuring wordt de focus gelegd op het bieden van voldoende capaciteit voor de tekorttypes vanuit perspectief op doorstroom.
Op 20 mei 2022 keurde raad van bestuur eveneens de ambitienota goed voor de totaalrenovatie van de site in de Columbiastraat voor de stedelijke school voor buitengewoon onderwijs De Leerexpert, Columbiastraat 4-6-8, 2030 Antwerpen. In totaal worden er 214 extra plaatsen buitengewoon kleuter- en lager onderwijs type 2 en 9, en buitengewoon secundair onderwijs OV1 en OV2 gecreëerd in de toekomstige campus Columbiastraat. De ingebruikname wordt verwacht tegen 2029.
Door de aanhoudende en steeds toenemende capaciteitsdruk in het buitengewoon onderwijs, net in deze types en opleidingsvormen, is de urgentie voor het realiseren van deze bijkomende capaciteit groot. Het is aangewezen om deze bijkomende capaciteit zo snel mogelijk te realiseren.
Op 30 september 2022 werd het besluit van de Vlaamse Regering goedgekeurd om middelen te voorzien om deze capaciteit vervroegd te realiseren in de vorm van een noodcampus. Op 30 september 2022 keurde het college van de stad Antwerpen eveneens een besluit goed om hiervoor aanvullende middelen te voorzien.
Op 3 oktober 2022 besliste de raad van bestuur principieel om een noodcampus buitengewoon onderwijs te programmeren voor bepaalde tekorttypes (buitengewoon basisonderwijs type 2 en 9, buitengewoon secundair onderwijs OV1 type 2/9 en OV2 type 2/9) binnen deze besluiten van de Vlaamse Regering en het college van de stad Antwerpen. Hierbij gaf ze de opdracht aan het directiecomité om de noodzakelijke inspraakprocedures te doorlopen en de fasering, de capaciteit en de campusstructuur te onderzoeken in functie van de formele beslissing.
Op 3 oktober 2022 keurde de raad van bestuur eveneens het projectvoorstel voor de bouw van deze campus goed.
Voor 30 november 2022 dienen alle programmatiedossiers bij AGODI te worden ingediend.
Strategische aanbodnota en addendum
Op 14 februari 2020 keurde de raad van bestuur AGSO de aanbodsnota 'Een onderwijsaanbod voor de Antwerpenaar - een blik op de toekomst' - goed. In deze nota wordt expliciet de keuze gemaakt om te streven naar een campusmodel en werd een expliciete keuze gemaakt om te voorzien in een optimale doorstroom voor leerlingen tussen buitengewoon basisonderwijs en buitengewoon secundair onderwijs. In het addendum aan de aanbodnota, dat werd goedgekeurd op 22 mei 2022, werd dit principe verder verfijnd: we kiezen voor een capaciteitsstrategie waarbij we investeren in ‘doorstroomscenario’s’ tussen het buitengewoon basis- en buitengewoon secundair onderwijs, én bijkomende plaatsen creëren voor de tekorttypes in het buitengewoon basisonderwijs. Voor de extra plaatsen wordt doorstroom gegarandeerd. We vermijden geïsoleerde vestigingsplaatsen voor zorgtypes om tegemoet te komen aan de grote mate van comorbiditeit bij deze leerlingen.
Op basis van deze principes is de campus Columbiastraat vormgegeven, zowel in het lange termijn verhaal als in de overbrugging in de noodcampus. Binnen deze campus creëren we aanbod voor buitengewoon basisonderwijs, type 2 en buitengewoon secundair onderwijs OV1/OV2, type 2/9.
Buitengewoon basisonderwijs
Capaciteitsnoden
In onderstaande tabel zien we de nijpende tekorten voor de verschillende types binnen het buitengewoon onderwijs voor de Stad Antwerpen. Hierbij val het meest uitgesproken tekort op voor type 2. Afhankelijk van de grootte van hun onderwijs- en ondersteuningsbehoeften worden deze leerlingen opgevangen in het gewoon onderwijs, in een school die niet het juiste aanbod heeft of zijn deze leerlingen nergens ingeschreven.
| Kleuter | Lager | |||||||||||
| T2 | T3 | T4 | T6 | T7 | T9 | TBA | T2 | T3 | T4 | T6 | T7 | T9 |
Totale capaciteit op 2/9/2022 (alle netten) | 78 | 6 | 38 | 3 | 42 | 95 | 1215 | 373 | 158 | 133 | 16 | 242 | 473 |
Wachtlijst 2/9/2022 | 168 | 0 | 3 | 0 | 0 | 28 | 18 | 94 | 35 | 4 | 4 | 12 | 86 |
Wachtlijst zonder kinderen met al plek in het juiste type | 136 | 0 | 1 | 0 | 0 | 18 | 8 | 60 | 21 | 1 | 3 | 7 | 36 |
Wanneer we benchmarken, zien we dat voor type 2, structureel minder plaatsen beschikbaar zijn, zowel op het niveau van de Provincie als op niveau van de Stad Antwerpen. De wachtlijsten zijn dus o.a. het gevolg van een structureel tekort aan plaatsen type 2 in Stad Antwerpen. Wanneer de geplande uitbreiding gerealiseerd is, voorzien we capaciteit die in de lijn ligt met de percentages in Oost-Vlaanderen.
De drie scholen van AGSO die momenteel een aanbod voorzien, hebben de afgelopen schooljaren sterk uitgebreid en zitten momenteel aan hun maximumcapaciteit en kunnen op vlak van infrastructuur niet uitbreiden.
Aanbod
Om tegemoet te komen aan de urgente capaciteitsnoden besliste de raad van bestuur op 3 oktober 2022 principieel om de geplande capaciteit van campus Columbiastraat vervroegd op te starten in de vorm van een noodschool. Ze gaf hierbij de opdracht om de capaciteit per type verder te onderzoeken in functie van de formele programmatie. Uit dit onderzoek blijkt het meer aangewezen om de volledige voorziene capaciteit buitengewoon basisonderwijs (32 kleuters en 80 lager) in te richten voor type 2 in plaats van een minimaal aantal plaatsen te voorzien voor type 9:
Schoolstructuur, capaciteit en fasering
Zoals opgenomen in de ambitienota, het projectvoorstel en de principiële beslissing tot het oprichten van de noodschool zullen de vestigingsplaatsen van de Montrealstraat en Decrolystraat worden ingekanteld in de noodschool.
Het programmatiedossier dat zal ingediend worden is specifiek gericht op het voorzien van een aanbod binnen de nieuw op te richten school voor buitengewoon basisonderwijs met eigen instellingsnummer. Dit in functie van de noodzakelijke omkadering, teneinde kwalitatief onderwijs te kunnen leveren met de focus op de onderwijsloopbaan van de leerling. Na de inkanteling van de twee vestgingsplaatsen, betreffende 50 leerlingen zal er een capaciteitsuitbreiding komen naar 112 leerlingen, met andere woorden een procentuele stijging van 124%. Een cruciale voorwaarde hierbij is om hier een performante structuur tegenover te zetten. Vervolgens wordt de vraag naar een nieuw instellingsnummer gesteld in kader van noodzakelijke beheersbaarheid. Daarnaast zal deze nieuwe school gelinkt worden aan een proeftuin, hetgeen enkel kan op basis van een nieuw instellingsnummer.
In aanvang zal een instellingsnummer aangevraagd worden voor de nieuwe school met Decrolystraat en Montrealstraat als vestigingsplaatsen. In overleg met AGODI (8 november 2022) werden de voorwaarden om een nieuw instellingsnummer (en bijhorende voorlopige erkenning) aan te vragen op de noodcampus uitgeklaard. Een van deze voorwaarden is dat de school gevestigd is in gebouwen en lokalen die aan de voorwaarden inzake hygiëne, veiligheid en bewoonbaarheid voldoen. Voorlopig worden ook de twee bestaande vestigingsplaatsen, Montrealstraat en Decrolystraat, aan dit nieuwe instellingsnummer verbonden. In het geval dat het bouwproject van de noodschool nog niet is opgeleverd, kunnen deze worden geïnspecteerd voor de voorlopige erkenning. Op die manier verkleinen we het risico dat we geen nieuw instellingsnummer verkrijgen. Zodra het bouwproject is opgeleverd worden alle leerlingen overgeplaatst naar de noodschool en worden de vestigingsplaatsen Montrealstraat en Decrolystraat opgeheven.
In totaal zal de noodschool plaats bieden aan 32 kleuters en 80 leerlingen lager type 2. Deze capaciteit wordt zo snel mogelijk effectief open verklaard, rekening houdend met de bindende gevolgen van het inschrijvingsrecht.
Buitengewoon secundair onderwijs
Capaciteitsnoden en aanbod
AGSO streeft naar een campusmodel en maakt de expliciete keuze om doorstroom te voorzien in doorstroomscenario's voor leerlingen buitengewoon basisonderwijs en buitengewoon secundair onderwijs. Momenteel zijn de wachtlijsten minder prangend binnen het buitengewoon secundair onderwijs.
Opleidingsvorm 1, type 2/9
De voorbije schooljaren heeft AGSO heel sterk geïnvesteerd in het uitbreiden van type 2 in het buitengewoon basisonderwijs. Zo werd de afgelopen 5 schooljaren de capaciteit van type 2 verhoogd van 197 leerlingen naar 291 leerlingen. Daarnaast zal volgend schooljaar de capaciteit opnieuw verhoogd worden met de oprichting van de noodschool buitengewoon basisonderwijs (zie boven). Binnen type 9 vond er daarnaast een beperkte capaciteitsuitbreiding plaats voor 8 leerlingen binnen De Leerexpert August Leyweg 10. Voor deze leerlingen met advies OV1 type 9 is er momenteel geen doorstroom mogelijk binnen AGSO.
Deze capaciteitsuitbreiding zal ongetwijfeld een impact hebben op de evolutie die het buitengewoon secundair onderwijs de komende schooljaren zal kennen. Dat zien we ook terug in de prognoses van de HIVA capaciteitsmonitor, die in beide rekenmodellen tekorten voorspelt voor OV1 type 2 en type 9:
| Voorspeld tekort HIVA capaciteitsmonitor 2027-2028 | |||
| Dynamische methode | Methode van de participatiegraden | ||
| Absoluut tekort | Relatief tekort | Absoluut tekort | Relatief tekort |
OV1 type 2 | -84 | -28% | -110 | -37% |
OV1 type 9 | -17 | -23% | -23 | -31% |
Op dit moment is de capaciteit van OV1 binnen de stad verzadigd: via de cijfers van LOP Antwerpen zien we tekorten voor 16 leerlingen OV1, type 2 en voor 42 leerlingen OV1, type 9. De scholen van het AGSO met een aanbod OV1 type 2 (De Leerexpert Schotensesteenweg 252 (Deurne) en De Leerexpert Burchtse Weel (Linkeroever) zijn volzet (maximumcapaciteit 146 plaatsen) en kunnen niet uitbreiden. Zij hebben ook elk een buitengewone basisschool die de volledige capaciteit van de buitengewoon secundaire school vult. Ook scholen van andere netten zijn volzet.
Momenteel kunnen we de leerlingen van vestigingsplaatsen in de Dokter Decrolystraat en in de Montrealstraat geen plaats garanderen in het buitengewoon secundair onderwijs en komt de ononderbroken leerloopbaan van deze leerlingen in het gedrang. Om te voorkomen dat deze leerlingen, en de bijkomende leerlingen buitengewoon basisonderwijs van de noodcampus, geen plaats vinden in het buitengewoon secundair onderwijs willen we een aanbod voorzien in de noodschool buitengewoon secundair onderwijs. Op basis van bovenstaande argumenten wordt volgend aanbod ingericht in de noodschool:
| Ov 1 (Type 2/9) | ||
| Ervaring | Leefleer | Totaal |
Toekomstige capaciteit | 18 | 54 | 72 |
Aantal klassen | 3 | 6 | 9 |
Opleidingsvorm 2, type 2/9
Momenteel zijn er geen kinderen, die op de wachtlijst staan voor opleidingsvorm 2, type 2. Door de stijging in het aantal leerlingen type 2 in het buitengewoon basisonderwijs (zie boven) worden deze wel verwacht. Binnen type 2 is er bij verschillende leerlingen sprake van comorbiditeit met ASS. Gezien deze druk is het realistisch om aan te nemen dat de druk op het buitengewoon secundair onderwijs voor deze leerlingen met hoge zorgnoden de komende schooljaren enkel zal toenemen. Dat zien we ook in de HIVA-capaciteitsmonitor, die een tekort voorspeld in beide rekenmodellen:
Voorspeld tekort HIVA-capaciteitsmonitor 2027-2028 | ||||
Dynamische methode | Methode van de participatiegraden | |||
Absoluut tekort | Relatief tekort | Absoluut tekort | Relatief tekort | |
OV2 type 2 | -21 | -19% | -30 | -26% |
OV2 type 9 | -1 | -13% | -2 | -22% |
Wanneer we benchmarken met de provincies of met een vergelijkbare stad (i.c. Gent) zien we dat er binnen OV2 structureel minder plaatsen zijn, zowel op provinciaal niveau als op stedelijk niveau.
Het AGSO wil streven naar een campusmodel en maakte expliciet de keuze om te voorzien in doorstroomscenario’s voor leerlingen tussen buitengewoon basisonderwijs en buitengewoon secundair onderwijs. Wanneer er niet geïnvesteerd wordt in capaciteitsuitbreiding van het buitengewoon secundair onderwijs zal de komende schooljaren een bottleneck gecreëerd worden en zullen leerlingen niet kunnen doorstromen, wat mogelijks breuklijnen veroorzaakt in hun leerloopbaan. We wensen hier reeds proactief op in te spelen en maximale doorstroom te realiseren. We voorzien in de noodcampus plaats voor 32 leerlingen OV2, type 2/9 .
| OV2 (Type 2/9) | ||
| Fase 1 | Fase 2 | Totaal |
Toekomstige capaciteit | 16 | 16 | 32 |
Aantal klassen | 2 | 2 | 4 |
Schoolstructuur en fasering
De oprichting van OV1/ OV2 en dit binnen de types 2 en 9 is noodzakelijk om een volledige leerloopbaan te kunnen garanderen van de leerlingen in de campus. De verdeling in substromen is gebaseerd op andere campussen en gemiddelde doorstroomcijfers van type 2.
Het programmatiedossier dat zal ingediend worden is specifiek gericht op het voorzien van een aanbod binnen de nieuw op te richten school voor buitengewoon basisonderwijs met eigen instellingsnummer.
In functie van de opstart van de noodcampus wordt een programmatiedossier opgemaakt met de vraag naar een nieuw instellingsnummer. Dit wordt aangevraagd in functie van beheersbaarheid en noodzakelijke omkadering, teneinde kwalitatief onderwijs te kunnen leveren met focus op de onderwijsloopbaan van de leerling. Het risico bestaat dat we onvoldoende leerlingen inschrijven in de opstartjaren om de programmatienorm te halen (38 leerlingen in totaal, waarvan 11 OV1 en 18 OV2). Dit gegeven het feit dat hier momenteel nog minder capaciteitsdruk is. De regelgeving laat echter een genadejaar toe, waarbij de school een jaar uitstel krijgt om de normen te halen.
In totaal zal de noodschool buitengewoon secundair plaats bieden aan 72 leerlingen OV1 en 32 leerlingen OV2. Deze capaciteit wordt zo snel mogelijk effectief open verklaard.
Visie en werking gehele campus
De 3 scholen op de campus (huidige school buitengewoon basisonderwijs, nieuwe school buitengewoon basisonderwijs en nieuwe school buitengewoon secundair onderwijs) zullen hun werking, visie en onderwijskundig project samen vormgeven, zodat leerlingen ook in de praktijk continuïteit in hun schoolloopbaan ervaren. Op die manier realiseren we een aantrekkelijk scholenproject. Deze visie en werking wordt verder uitgewerkt en op punt gesteld doorheen dit schooljaar.
SO/2006/03 (BuSO): Toepassing van de regels inzake de rationalisatie en de programmatie van het buitengewoon secundair onderwijs
BaO/97/9: Programmatie en Rationalisatie in het buitengewoon basisonderwijs
De raad van bestuur is bevoegd voor de programmatie van het aanbod.
zie argumentatie
- Directies en netwerkdirecteur werden betrokken bij het bepalen van de strategische keuzes en de invulling van de campus Columbiastraat. Het formaliseren van de principiële goedkeuring van de noodschool (programmatie en fasering) werd samen met de directie en netwerkdirecteur vormgegeven.
- De programmatie van de noodcampus wordt voorgelegd op het ABC van 15/11/2022
- De programmatie van de noodschool buitengewoon basisonderwijs wordt voorgelegd op de schoolraad van 17 november 2022. De schoolraad secundair onderwijs heeft afstand gedaan van zijn adviesbevoegdheid met betrekking tot het aanbod buitengewoon secundair onderwijs.
Op 3 oktober 2022 keurde de raad van bestuur van het AGSO het projectvoorstel goed voor de bouw van een noodcampus voor de stedelijke school voor buitengewoon onderwijs De Leerexpert, op het terrein op Luchtbal, gelegen tussen de site Columbiastraat/Noorderlaan/Santiagostraat voor een projectkost van € 6.007.297,00 incl btw. De raad van bestuur keurde meteen de huurkost voor mobiele units gedurende 6 jaar goed voor een bedrag van € 7.124.769,00 incl btw.
Aan de opstart van deze tijdelijke campus zijn een aantal, ook financiële, risico’s verbonden. De voornaamste risico’s werden als randvoorwaarden benoemd in het besluit van 3 oktober 2022 :
In antwoord op het besluit van de Vlaamse regering en het college van stad Antwerpen worden volgende voorwaarden in kaart gebracht. Dit zijn randvoorwaarden om op een kwaliteitsvolle wijze de noodcampus vorm te geven in de periode 2023-2029. AGSO zal eventuele negatieve gevolgen verbonden aan deze voorwaarden verhalen op de bevoegde overheid.
Het AGSO doet er alles aan om het bouwproject tijdig op te leveren tegen 1 september 2023. Om tijdig en alert te kunnen (re)ageren is het belangrijk om gekende risico’s in het proces van het vastgoedproject te benoemen : tijdig verkrijgen van de omgevingsvergunning (enkel mogelijk zonder beroepsprocedures), aannemers die intekenen met offertes binnen budget, levertermijnen bouwmaterialen, effect van archeologisch onderzoek, … . Dit zijn risico’s waarop het AGSO zelf beperkt of geen impact op heeft.
Voor de aankoop van het los meubilair wordt een apart besluit opgemaakt en ter goedkeuring voorgelegd aan het betrokken orgaan conform de financiële goedkeuringsmatrix.
Het AGSO doet er alles aan om voldoende personeel te werven en aan te stellen om kwaliteitsvol onderwijs te kunnen organiseren voor de leerlingen die worden ingeschreven. In tijden van lerarentekort is dit echter niet evident.
Het AGSO zal de risico’s nauwgezet opvolgen, tijdig maatregelen nemen om ze zoveel mogelijk te voorkomen en desnoods flankerende acties ondernemen.
De raad van bestuur van het Autonoom Gemeentebedrijf Stedelijk Onderwijs Antwerpen
keurt de programmatie van de noodschool buitengewoon basisonderwijs type 2 met een nieuw instellingsnummer goed. Deze school zal plaats bieden aan 32 kleuters en 80 kinderen lager met een attest type 2.
De raad van bestuur van het Autonoom Gemeentebedrijf Stedelijk Onderwijs Antwerpen beslist om de bestaande vestigingsplaatsen in de Decrolystraat en Montrealstraat in te kantelen in de nieuw opgerichte school. Zodra het bouwproject is opgeleverd zullen alle leerlingen gehuisvest worden in de noodschool en worden de vestigingsplaatsen stopgezet.
De raad van bestuur van het Autonoom Gemeentebedrijf Stedelijk Onderwijs Antwerpen keurt de programmatie van de noodschool buitengewoon secundair onderwijs met een nieuw instellingsnummer goed. Deze school zal plaats bieden aan 72 leerlingen OV1 type 2 en type 9 en 32 leerlingen OV2 type 2 en 9.
De raad van bestuur van het Autonoom Gemeentebedrijf Stedelijk Onderwijs Antwerpen beslist dat de capaciteit van deze nieuwe campus in nauw overleg met het LOP Antwerpen gefaseerd zal worden open verklaard in het centraal aanmeldsysteem.
Uitvoering beslissing:
Taak | Verantwoordelijke | Timing |
Indienen documenten AGODI | OBI | voor 30 november |
Opvolgen capaciteit, Meld je Aan en LOP | OBI, netwerkdirecteur, schooldirecteur | volgens tijdlijn meld je aan en voortgang lopende processen (patrimonium, HR) |
Onderzoek bijkomende capaciteit BuBao type 9 | OBI, netwerkdirecteur, directeur onderwijsorganisatie | zsm |