2023_DCAN_00311 - Huidevettersstraat, Sint-Katelijnevest, Israelietenstraat, Groenkerkhofstraat, Kammenstraat (noord), Nationalestraat (noord). Wegeniswerken. SWOU10766 - Voorontwerp - Goedkeuring

Het districtscollege keurde in zitting van 4 mei 2020 de ontwikkelingsvisie van de Via Sinjoor goed. Het college keurde op 15 juli 2022 (jaarnummer 6015) het voorontwerp voor de Groenplaats, Schoenmarkt, Eiermarkt en Beddenstraat, district Antwerpen, goed.

Het college beslist in zitting van 23 juni 2023 (jaarnummer 3750) over het definitief ontwerp voor de boven- en onderbouw van de Groenstraat en de volgende omliggende straten: Schoenmarkt, Meirbrug, Zwaluwstraat, Eiermarkt en Beddenstraat.

Het studiebureau Witteveen+Bos Belgium nv stelde een voorontwerp op en legt het ter goedkeuring voor.

Met de collegebeslissing van 12 mei 2017 (jaarnummer 4463) werden de bevoegdheden van de districtscolleges vastgelegd. Artikel 11 bepaalt dat het districtscollege bevoegd is voor lokale straten en pleinen.

In het gemeenteraadsbesluit van 31 mei 2021 (jaarnummer 309) werden de bovenlokale locaties vastgelegd. De Huidevettersstraat, Sint-Katelijnevest, Israelietenstraat, Groenkerkhofstraat, Kammenstraat (noord) en Nationalestraat zijn lokale straten. 

De Groenplaats is een bovenlokaal plein en de Schoenmarkt, Zwaluwstraat, Eiermarkt, Meirbrug en Beddenstraat zijn bovenlokale straten.  

Het college is bevoegd voor bovenlokale projecten/budget.

Voorontwerp

Het voorliggende voorontwerp van de straten kadert in een ruimere visie voor de omgeving rond de Groenplaats. Met het oog op een integrale aanpak wordt er een overkoepelende projectregie gevoerd voor de ruimere omgeving Groenplaats, in nauwe samenwerking met de betrokken externe partners en stakeholders. Naast de deelprojecten Groenplaats bovenbouw en Groenplaats onderbouw, vormt de heraanleg van de straten in de omgeving van de Groenplaats het 3^e deelproject binnen deze integrale projectaanpak. 

Het projectgebied van de straten omgeving Groenplaats werd uitgebreid met de Sint-Katelijnevest noord (van de Beggaardenstraat tot de Lange Nieuwstraat) en de Israëlietenstraat. 

Circulatie- en inrichtingsprincipes 
De Huidevettersstraat, Meirbrug, Schoenmarkt, Groenplaats, Groenkerkhofstraat en Kammenstraat maken deel uit van de nieuwe zuidelijke parkeerlus doorheen de binnenstad. Het gemotoriseerd verkeer verandert van rijrichting (tegenwijzerzin) ten opzichte van de bestaande toestand (dubbelrichting). Gemotoriseerd verkeer zal zich enkelrichting bewegen van de Huidevettersstraat naar de Kammenstraat. Hierdoor geldt voor de bereikbaarheid van de parkings op de parkeerlus het rechts-in-rechts-uit-principe. Autoverkeer kan de parkings in- en uitrijden zonder de trambedding te kruisen. Conflicten tussen vervoersmodi worden zo beperkt, terwijl de doorstroming wordt bevorderd. 

Om meer ruimte te creëren voor voetgangers, rijden trams op het traject Huidevettersstraat-Meirbrug-Schoenmarkt in tegenwijzerzin gemengd met het auto- en fietsverkeer. 

Het auto-, tram- en fietsverkeer wordt gescheiden van de drukke voetgangersstromen door een objectenzone. In deze strook komen naast bestaande en nieuwe bomen ook straatmeubilair, taxistandplaatsen, velostations en ruimte voor laden en lossen. Door deze fysieke en visuele barrière krijgen voetgangers een duidelijk afgebakende ruimte waar zij niet in conflict komen met andere modi. De objectenzone is doorwaadbaar om oversteekbewegingen mogelijk te maken. 

In wijzerzin rijden trams door het voetgangersgebied. 

Op de parkeerlus krijgt de rijweg een breedte van 4,60m. Het tramspoor ligt decentraal (links) in de rijbaan zodanig dat trams/auto’s en fietsers elkaar veilig kunnen inhalen. 

In tegenwijzerzin komt er een suggestieve strook voor fietsers tussen de tramsporen en de objectenzone. 

Het tramperron op de Meirbrug verdwijnt. Rekening houdend met de bochten in het spoor is het niet mogelijk om hier een dubbele integraal toegankelijke halte in te passen. 

Om een vlotte doorstroming van zowel trams als auto’s te garanderen, komt er een slimme lichtenregeling aan de Komedieplaats. Trams vanuit de Lange Gasthuisstraat krijgen er voorrang op het autoverkeer uit de Leopoldstraat. 

Aan de tramhalte Groenplaats (tegenwijzerzin), loopt de rijweg achter de halte door. Zo heeft een halterende tram geen invloed op de doorstroming van auto’s en fietsers. Bovendien kunnen fietsers op een comfortabele manier achter het perron door rijden. 

Het zuidelijk tramperron op de Groenplaats verhuist naar de Nationalestraat. De tramhalte blijft zo direct gelinkt aan de metrotoegang onder het gebouw van Karel de Grote Hogeschool. Door verschuiving van dit perron vermindert de barrièrewerking tussen de zuidgevel van de Groenplaats en het plein. Bovendien kan het tramperron hier ook worden gebruikt als afstaphalte voor de bussen die door de Nationalestraat rijden. 

De tramkeerlus op de Groenplaats verdwijnt bij heraanleg van het plein. Trams zullen vanuit beide richtingen op de Meirbrug kunnen afslaan in de Sint-Katelijnevest om te keren aan de bestaande keerlus Sint-Pietersvliet. 

• Het noordelijk deel van de Nationalestraat wordt een gemengde zone voor openbaar vervoer, fietsers en voetgangers.
• Laad- en losplaatsen worden voorzien aan de Huidevettersstraat en de Schoenmarkt. 
• Taxistandplaatsen: om de spreiding te verbeteren en om de ruimtelijke impact aan de Groenplaats te beperken, komen er standplaatsen aan de Schoenmarkt (4) en aan Eiermarkt (3). 
• De velostations aan de Groenkerkhofstraat en Schoenmarkt (zuid) krijgen een nieuwe locatie, in functie van een optimale spreiding en bereikbaarheid voor de bevoorradingsvoertuigen. De nieuwe stations komen respectievelijk in de Lombardenstraat en aan de Schoenmarkt (noordzijde). 
• Fietsenbeugels worden gespreid voorzien in het projectgebied. Met het oog op de realisatie van een ondergrondse fietsenstalling onder de Groenplaats wordt de bovengrondse capaciteit in de directe nabijheid van het plein beperkt. 
• Een dropzone voor deelmobiliteit wordt voorzien op de Schoenmarkt. 

Groen 
Omwille van de vele kabels en leidingen en de impact van de werken kunnen slechts enkele van de bestaande bomen behouden blijven. Bovendien zorgen nieuwe ondergrondse voorzieningen voor betere groeicondities voor de nieuwe bomen. De noordelijke rij aan de Schoenmarkt (7 bomen) kan niet behouden worden vanwege de graafwerken voor uitbreiding van het metrostation. Om de brandveiligheid van het metrostation Groenplaats te garanderen komt hier een nieuwe toegang. Na aanleg van de nieuwe toegang worden er nieuwe bomen aangeplant in deze zone. 

Er worden 26 nieuwe bomen toegevoegd om het straatbeeld te vergroenen. De nieuwe bomen komen in de Nationalestraat, Schoenmarkt, Meirbrug, Sint-Katelijnevest en Huidevettersstraat. 

Uit de bomentoets bleek dat de wortels van de bestaande bomen dicht onder het maaiveld liggen. Daarom komen er open plantvakken rond een aantal bestaande bomen zodanig dat hun wortelgestel ruimte krijgt. Om doorloop te vermijden, worden de vakken begrensd met zitbanken, haaks op de looprichting. De precieze afmetingen en detaillering van de vakken is verder te onderzoeken in het definitief ontwerp. De nieuwe bomen krijgen boomroosters, zoals gebruikelijk op drukke winkelassen. 

Alle bomen krijgen voldoende ondergronds doorwortelbaar volume. 

Objectenzones 
De objectenzones scheiden de voetgangersstromen van de andere vervoersmodi. Hierin worden bomen, staatmeubilair en andere objecten geclusterd. De overige ruimte blijft maximaal vrij voor voetgangers. Ook de nieuwe toegangen tot het metrostation Groenplaats ter hoogte van de Schoenmarkt komen in deze objectenzone. 

Aan de noordkant van de Schoenmarkt en Meirbrug bevindt zich een objectenzone direct naast de rijweg. Hierin komen onder andere taxistandplaatsen, een velostation en laad- en losplaatsen. Aan de zuidkant van de Schoenmarkt en Meirbrug scheidt de objectenzone de suggestieve strook voor fietsers van de voetgangersruimte. Fietsers en voetgangers krijgen zo een duidelijk afgebakende plek om conflicten te vermijden. 

Materialen 
Er wordt gestreefd naar eenvoud en degelijkheid in het materiaalgebruik. Het materialenpalet wordt daarom tot het minimum beperkt. Materiaalverschillen worden in hoofdzaak ingezet om het gebruik van de ruimte te verduidelijken. 

• Voetpaden, objectenzones, perrons en autovrije ruimtes: het beeldkwaliteitsplan Historische Stad schrijft mozaïekkeien in graniet voor als basismateriaal voor de autoluwe delen in de binnenstad. In de Nationalestraat werden de voetpaden aangelegd in dezelfde granietsoort in een iets groter (kassei)formaat. In dit project worden de autovrije zones aangelegd met graniet in mozaïekformaat in lijn met de materialisatie van de aanpalende straten (Wilde Zee) en conform de principes van het beeldkwaliteitsplan. 
• Rijweg: de rijweg volgt de beeldkwaliteit van de Nationalestraat: gepigmenteerd uitgewassen beton. De parkeerlus wordt zo een duidelijk leesbaar en continue route. 
• Tram door voetgangersgebied: wordt aangelegd in hetzelfde materiaal als de voetpaden. Omdat De Lijn vraagt om geen kleinschalige materialen te gebruiken in de spoorzone wordt gezocht naar een oplossing waarbij granietkeien worden ingestort in prefab beton panelen. 
• Befietsbare zone: deze wordt aangelegd in hetzelfde materiaal als de voetpaden. De plaats van de fietser wordt fysiek afgescheiden van de voetgangersstromen door de objectenzone en verduidelijkt aan de hand van pictogrammen ingewerkt de bestrating. Omwille van het smalle profiel in de Huidevettersstraat wordt de zone tussen de sporen en de suggestieve zone voor fietsers naast de sporen voorzien in een monoliete verharding.

Parkeerbalans
Het voorontwerp resulteert in een parkeerbalans van 4 plaatsen in de bestaande toestand naar 0 plaatsen in de nieuwe toestand. Om een vlotte doorstroming op de parkeerlus te garanderen verdwijnt het beperkte straatparkeren langs de parkeerroute. De 4 plaatsen die daardoor verdwijnen, zijn mindervalidenparkeerplaatsen. Deze plaatsen worden elders voorzien in de directe nabijheid van het projectgebied, maar niet meer op de parkeerlus. Ter compensatie komen er 2 mindervalidenplaatsen in de Reyndersstraat en 2 plaatsen in de Sudermanstraat. Verder voorzien ook de ondergrondse parkings op de parkeerlus in parkeerplaatsen voor mindervaliden.

Bomenbalans
Het voorontwerp resulteert in een positieve bomenbalans: +26.  De nieuwe bomen komen in de Nationalestraat, Schoenmarkt, Meirbrug, Sint-Katelijnevest en Huidevettersstraat.

Hemelwaterplan
Op 19 januari 2018 (jaarnummer 501) keurde het college het hemelwaterplan goed.
De Vlaamse wetgeving en het hemelwaterplan van de stad Antwerpen stellen dat maximaal moet worden gestreefd naar bronmaatregelen om hemelwater op te vangen en te verwerken.

De Huidevettersstraat, Meirbrug, Sint-Katelijnevest, Israelietenstraat, Schoenmarkt, Groenplaats, Groenkerkhofstraat, Kammenstraat en Nationalestraat liggen in een zone waar het rioleringsstelsel gescheiden aangelegd moet worden. Voor deze zone wordt een gescheiden systeem voorgesteld met waar mogelijk bronmaatregelen (infiltratie, buffering).
In de volgende fase zullen de ontwerpmaatregelen opgenomen worden die nodig zijn om de infiltratie en buffering toe te passen die nodig zijn volgens de berekeningen en regels zoals beschreven in het hemelwaterplan.

Het voor deze opdracht vereist budget is voorzien op 2LMS030101M01518/224/5153000000/SUB_NR/2300- 2500.