2023_IP_00150 - Interpellatie van raadslid Arnold Peeters: Kaalslag in het Brilschanspark te Berchem (oktober 2023)

Interpellatie districtsraad dinsdag 17 oktober 2023 over kaalslag in Brilschanspark Berchem

“Met dit park werken we aan een groot groen hart voor Berchem” …(GVA 4 oktober 2023)

“Er is maar weinig groen in Berchem en het groen dat we hebben, was versnipperd” zegt Berchems districtsburgemeester Evi Van der Planken (NVA). We werken aan een groot groen hart voor Berchem door de groene delen binnen en buiten de Ring met elkaar te verbinden.”

Het historische reliëf van de oude Brialmont-vesting wordt als basis genomen om een park te creëren met respect voor de natuur.”

Wie het artikel in de krant leest, is in eerste instantie erg enthousiast. Wat klinkt dit allemaal mooi. Ook bij de toelichting die wij als districtsraadslid kregen in april 2021 (online want in tijden van Corona) werd alles nog mooi verbloemd.

De realiteit van deze kaalslag en de vele reacties op sociale media en de vele verontwaardigde mails die we krijgen van burgers getuigen vandaag echter het tegendeel. De vele opduikende fotoverslagen getuigen ook niet onmiddellijk van ‘werken aan een groen hart voor Berchem’. Het lijkt eerder op een ‘amputatie’ want een ruime oppervlakte uit deze groene zone wordt gewoon platgewalst.

Gebrek aan eerlijke correcte informatie en communicatie

Wat me in dit voorval vooral weer erg stoort is het feit dat burgers, maar ook wij als districtsraadsleden, onvoldoende en onvolledig worden geïnformeerd (laat staan echt betrokken). Het ‘beheerstrategie document Brilschans’ zijn we moeten gaan opzoeken in de diverse collegebesluiten en is NOOIT besproken op een districtsraad noch op een raadscommissie. Om de haverklap worden in deze legislatuur de raadscommissies in ons district Berchem afgeschaft, zogezegd bij gebrek aan agendapunten. Dit is echter een mooi voorbeeld van een dossier dat wel uitgebreid op onze commissiezitting had moeten worden geagendeerd. De gebrekkige communicatie naar de burgers van Berchem resulteert vandaag bovendien in heel wat onvrede en zorgt voor heel wat negatieve reacties. De communicatie over deze ingreep is volgens ons trouwens pas opgestart nà de start van de werken en niet vooraf. Infobrieven waren er in het park vooraf niet. Nergens wordt er trouwens ook maar ergens gesuggereerd dat het om zo’n grootschalige kapwerken zou gaan.

Misleidende communicatie

Wat me nog erger stoort zijn de vele vage mooie ‘groene beloften’ die ons als districtsraadslid en de burger in Berchem verblinden en verwarren en het moeilijk maken om door de bomen het bos nog te zien (of géén bos meer te zien). Lees het artikel in Gazet van Antwerpen en/of bekijk de beelden op de website van Stad Antwerpen en van Vespa. Alles wordt steeds erg mooi voorgesteld met fictieve ‘toekomstbeelden’. 

Wie het artikel in Gazet van Antwerpen leest, zou aan de hand van de formulering ook opmaken dat Natuurpunt bij al deze ingrepen nauw wordt betrokken. Ook op de website van Vespa lees ik letterlijk: “Samenwerkingsverband: Het masterplan voor Park Brialmont werd gestart in opdracht van het district Berchem en de stad Antwerpen en opgemaakt door Cluster en Witteveen+Bos, in samenspraak met Natuurpunt Antwerpen Stad.”

Uit navraag hierover leren we echter dat Natuurpunt enkel met de lokale overheid heeft samengewerkt rond de werken op het stuk Wolvenberg. “De werken die vandaag plaats vinden, zijn in het ‘niet-reservaatgedeelte’ in het parkgedeelte van het Brilschanspark, aan de Brilschanszijde en daar heeft Natuurpunt geen enkele zeggenschap over” laat Natuurpunt ons weten. Natuurpunt bevestigt ons formeel: “Natuurpunt was géén vragende partij om deze werken en om het rooien van die bomen. Al deze werken zijn louter ‘erfgoed-gemotiveerd’. Men wil de aanwezigheid van het vroegere fort meer evoceren door de structuur van het park terug meer te laten aansluiten bij hoe het fort er vroeger uitzag.”

Respect voor de erfgoedwaarde van een gebied is ook voor ons belangrijk en is een mooi argument waar we kunnen achter staan. Dit moet vandaag echter zorgvuldig afgewogen worden tegen andere waarden zoals natuur, gezondheid en klimaat. Men gaat een ‘schans’ herstellen zoals ze vroeger was. Maar mag dit allemaal ten koste gaan van het groen dat er vandaag zo broodnodig is?

Tijdens de vragenronde bij de toelichting van deze plannen in april 2021 heeft Johan Malcorps van onze fractie expliciet de vraag gesteld of Natuurpunt betrokken werd bij de plannen. Het antwoord was stellig: “Ja”. “Natuurpunt zit mee in de werkbanken en de bilaterale gesprekken en is nauw betrokken bij het proces.”

Of lees ook nog eens deze alinea in de krant:

“Natuurpunt maakte op zijn beurt een gedetailleerde natuurinventarisatie op van de flora in Park Brialmont. Op basis daarvan zijn we gaan kijken hoe we de natuurwaarden kunnen verbeteren” zeggen Van der Planken en De Ridder. “De komende weken zullen invasieve uitheemse boomsoorten worden gerooid. Ze maken plaats voor de uitbreiding van waardevolle graslanden, inheemse bomen en heesters.”

Nogmaals: Natuurpunt is formeel: “Als voor deze werken in het Brilschanspark vandaag bomen moeten sneuvelen, moet men daar dus niet van maken dat Natuurpunt daarom vraagt …”

Ondanks de vele mooie woorden en beloften wordt door dit bestuur de klimaatproblematiek nog steeds met de regelmaat van een klok onder de mat geveegd. Langs de ene kant legt men in Berchem een ‘Tuinstraat’ aan of vraagt men burgers om ‘tegels te wippen’, geveltuintjes aan te leggen, watertonnen te plaatsen, enzovoort. Maar langs de andere kant blijft men verdergaan met verharding, met het kappen van bomen om nog maar te zwijgen over het halsstarrig blijven vasthouden aan de verhardingsplannen van de Fietsostrade in de Saffierstraat. Berchemnaren kunnen zich nu misschien een duidelijke inschatting maken over wat de ravage op de groenzone daar zal zijn wanneer deze plannen doorgaan.

Of bomen nu ‘exoten’ zijn of niet: bomen maken zuurstof aan, zorgen voor schaduw en koelte, zijn een buffer tegen geluidsoverlast, ze zorgen voor een fraaie en gevarieerde omgeving, enzovoort.

Zo’n grootschalige kap betekent een ernstige verschraling van het landschap. Hoe meer bomen we kappen, hoe meer CO2 er vrijkomt en hoe sneller de aarde opwarmt. Ook dieren hebben veel last van deze ontbossing. Hun leefgebieden raken versnipperd en hierdoor wordt het lastig om voedsel en soortgenoten te vinden. Het kappen van bomen heeft ook zijn impact op mensen, op het welbevinden van de mensen, op de gezondheid van de mensen.

Graag kregen wij van ons districtsbestuur een duidelijk antwoord op volgende vragen:

1. Graag kreeg ik een opsomming van het precieze aantal bomen die werden gekapt en de precieze motivering hiervan?
2. Voor hoeveel van deze bomen werd er een vergunning afgeleverd om deze te kappen? 
3. Nergens hing er in de wijde omgeving de voorbije maanden een ‘omgevingsvergunning’. Hoe verklaart u dit?
4. Hoeveel mensen hebben beslist over de noodzaak van deze kaalslag?
5. Welke diensten zijn hierbij betrokken?
6. Wie leverde advies?
7. Op welke manier werden de buurtbewoners op de hoogte gebracht? Deze week, dinsdag 10 oktober, kregen wij als districtsraadsleden ter info een brief in onze mailbox gericht aan de buurtbewoners. Wanneer kregen de buurtbewoners deze brief in de brievenbus want blijkbaar waren heel wat buurtbewoners niet op de hoogte over de start van deze werken.
8. Aan wie wordt al dat hout verkocht?
9. Naar wie gaat de opbrengst van dit hout?
10. Waar en hoe zullen deze bomen worden ‘gecompenseerd’?
11. Kan dit bestuur één zinvol argument aanbrengen om deze massale kaalslag in het Brilschanspark vandaag te verantwoorden?
12. Graag kreeg ik ook een duidelijk antwoord van het Districtsbestuur op de vraag of Natuurpunt deze boomkap mee heeft goedgekeurd? In de artikels in de media wordt door jullie steeds aangehaald dat deze organisatie bij deze plannen wordt betrokken. Ook in de toelichting die wij in april 2021 kregen, werd nadrukkelijk door jullie aangehaald dat Natuurpunt bij dit dossier nauw werd betrokken.Natuurpunt is echter heel duidelijk en zegt dat zij bij deze ‘kaalslag’ niet werd betrokken en hier ook niets over te zeggen heeft. “Het parkgedeelte van het Brilschanspark is volledig in beheer van de stad en het district. Het reservaatgedeelte aan Brilschanspark beperkt zich tot de strook langs de ringberm.” “In concreto zijn de verandering op Brilschans enkel ‘erfgoed-gemotiveerd. Men wil de aanwezigheid van het vroegere fort meer evoceren door de structuur van het park terug meer te laten aansluiten bij hoe het fort er vroeger uitzag.”