Op 16 november 2022 werd namens de NV DERBY (RPR 0407042484), met maatschappelijke zetel aan de Waversesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem, een aanvraag ingediend om een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘VAN MAERLANT’, gelegen aan de Van Maerlantstraat 6 te 2060 Antwerpen.
De kansspelinrichting klasse IV wordt feitelijk geëxploiteerd door de BV EASTERN BROKERS COMPANY (RPR 0672733107), met maatschappelijke zetel aan de Léon Stynenstraat 70 bus 803 te 2000 Antwerpen.
De NV DERBY heeft een kansspelvergunning F2 voor de exploitatie van de kansspelinrichting klasse IV op dit adres, laatst hernieuwd door de Kansspelcommissie op 19 maart 2020 (1166376). De NV DERBY wenst deze kansspelvergunning F2 te hernieuwen op de eerstvolgende zitting van de Kansspelcommissie.
De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet op grond van artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6° van de Wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (verder: Kansspelwet) geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Deze bepalingen werden ingevoerd door de wet van 7 mei 2019 tot wijziging van de Kansspelwet van 7 mei 1999. Artikel 36 van de wijzigingswet bepaalde dat de houders van een kansspelvergunning F2, die op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet over een vergunning beschikten, hun activiteiten onder dezelfde voorwaarden konden voortzetten. Pas ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van de wet moesten ze voldoen aan deze voorwaarde. De wetswijziging trad in werking op 25 mei 2019.
Thans moet bij de aanvraag om hernieuwing dus rekening gehouden worden met voormelde voorwaarden. Dit betekent eveneens dat de aanvrager ervoor dient te zorgen dat de kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren bezocht worden, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan.
Om de kansspelvergunning F2 te hernieuwen bij de Kansspelcommissie is een convenant nodig tussen de NV DERBY en de stad Antwerpen.
De NV DERBY baat de kansspelinrichting klasse IV gelegen aan de Van Maerlantstraat 6 te 2060 Antwerpen uit. Hiervoor beschikt zij over een kansspelvergunning F2 die nu hernieuwd moet worden. De hernieuwing van de kansspelvergunning F2 gebeurt driejaarlijks. Voorafgaandelijk moet nu een convenant afgesloten worden met de gemeente zoals bepaald in de wijzigingswet van 7 mei 2019.
In de eerste plaats moet worden opgemerkt dat het wedkantoor is gevestigd op slechts 900 meter wandelafstand van het wedkantoor van dezelfde uitbater gelegen aan de Quellinstraat 24 te 2018 Antwerpen. Dit is in strijd met artikel 2 van het Koninklijk besluit van 22 december 2010 tot vaststelling van het maximum aantal vaste en mobiele kansspelinrichtingen klasse IV, de criteria die ertoe strekken een spreiding van deze inrichtingen te organiseren en de procedure voor de behandeling van de aanvragen ingeval een vergunning vrijkomt wegens intrekking of stopzetting.
De overige voorwaarden waar de aanvrager conform artikel 43/5 van de Kansspelwet aan moet voldoen om een kansspelvergunning F2 te kunnen verkrijgen, gelden daarnaast eveneens voor het hernieuwen van dergelijke vergunning. Het gegeven dat er reeds een kansspelvergunning werd uitgereikt, doet geen afbreuk aan het feit dat er thans, na inwerkingtreding van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6°, alsnog een convenant moet worden afgesloten. Aangezien deze wetswijziging pas in werking trad nadat de eerdere kansspelvergunning werd uitgereikt, behoudt de gemeente haar discretionaire bevoegdheid om te beslissen of, en onder welke voorwaarden, er thans een convenant wordt afgesloten. Het is immers pas na deze wetswijziging dat de gemeente door de convenantverplichting de bevoegdheid heeft gekregen daadwerkelijk een rol te spelen in de verkrijgingsprocedure voor een kansspelvergunning.
Artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet bepaalt ondubbelzinnig dat "De aanvrager van het convenant ervoor moet zorgen dat een kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan."
De parlementaire voorbereiding stipuleert verder dat: "Dat convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd, inzonderheid rekening houdend met onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, plaatsen waar erediensten worden gehouden of gevangenissen." De concrete omstandigheden die een weigering om een convenant te kunnen sluiten, kunnen verantwoorden zijn derhalve niet beperkt tot de inrichtingen die uitdrukkelijk vermeld staan in hoger geciteerd artikel uit de Kansspelwet. Dit werd bevestigd door een arrest van het Grondwettelijk Hof van 9 december 2021 (arrest nr. 177/2021).
Er moet bij de beoordeling om al dan niet over te gaan tot het afsluiten van een convenant nagegaan worden of de voorgestelde locatie al dan niet in de nabijheid van dergelijke inrichtingen gelegen is. De ingevoerde bepaling strekt ertoe om de risico’s in verband met de ligging van een vaste kansspelinrichting klasse IV te beperken en kwetsbare spelers te beschermen. Dergelijk nabijheidsonderzoek is een determinerend motief in de afweging van de gemeente om in een individueel dossier te beslissen om al dan niet het convenant af te sluiten.
De stad Antwerpen investeert in een coherent en geïntegreerd drugbeleid. Naast middelenverslavingen wordt binnen dit beleid ook aandacht geschonken aan gedragsverslavingen, zoals gamen en gokken. Het is daarbij belangrijk om preventief en voor aanvang van de problematiek in te grijpen. Bijgevolg zijn uiterst belangrijke doelgroepen voor verslavingspreventie jongeren en kwetsbare personen.
Onderzoek toont aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: "Hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Dit is voor gokken net zo: problematische gokkers bleken telkens vroeger te zijn gestart met gokken - vaak al rond de leeftijd van 10 jaar - dan leeftijdsgenoten die (niet problematisch) gokken." (Shead, Derevensky & Gupta, 2010, Geel en Fisher in Bowden-Jones & Georges, 2015).
Antwerpen is een bruisende studentenstad en heeft ook heel wat (middelbare) scholen op het grondgebied. Geld inzetten op sportwedstrijden is de gokvorm die het meest frequent wordt beoefend door de Vlaamse studenten, zo blijkt uit onderzoek van de VAD. (Van Damme et al., 2022). Nog problematischer, hoewel gokken onder de 18 jaar verboden is, is de vaststelling dat 0,9% van de middelbare schooljongeren een regelmatige speler is bij sportweddenschappen en 7,7% aangeeft ooit te hebben gespeeld. (Rossiers, VAD Webinar, 2021, 19:38). Er kan bijgevolg niet aan voorbijgegaan worden dat hier zeer strikt op moet toegezien worden.
De voorgenomen inrichting is gevestigd aan de Van Maerlantstraat 6 te 2060 Antwerpen, in het hart van de Antwerpse binnenstad. In de administratieve akte met het nummer 722/23 van 9 januari 2023 wordt vermeld: “Vanwege de aanwezigheid van verschillende scholen is er eveneens veel passage van kinderen en jongeren. Dit is dagelijks duidelijk zichtbaar. Het is belangrijk dat wij kwetsbare groepen zoals jongeren beschermen tegen de risico’s van het gokken.”
In de administratieve akte worden volgende inrichtingen, “in de nabijheid van het wedkantoor” vervolgens concreet vermeld:
Met name de nabijheid van de secundaire onderwijsinstellingen en de campussen van de hogeschool doet zorgen baren.
De AP Hogeschool (Artesis Hogeschool) Antwerpen heeft twee campussen gelegen op wandelafstand van het wedkantoor. Het gaat om campus Noorderplaats, gelegen aan de Noorderplaats 2 te 2000 Antwerpen op 800 meter (geen vogelvlucht) wandelafstand en om Campus Spoor Noord, gelegen aan de Ellermanstraat 33 (Ellermanstraat), Ellermanstraat 71 (Viaduct) en Ellermanstraat 81 (Lichttoren) te 2060 Antwerpen op 700 meter (geen vogelvlucht) wandelafstand. Deze hogeschool biedt diverse graduaten, postgraduaten en professionele en educatieve bachelors aan.
De onderwijsinstelling GO! Koninklijk Atheneum Antwerpen aan de Franklin Rooseveltplaats 11 te 2060 Antwerpen, is gelegen op 500 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Deze middelbare school biedt onderwijs ASO, TSO en BSO aan voor de drie graden van de middelbare school, en biedt ook drie richtingen aan in een zevende specialisatiejaar (TSO en BSO).
Het Stedelijk Lyceum Offerande aan de Offerandestraat 19 te 2060 Antwerpen is gelegen op 850 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Hier wordt OKAN onderwijs aangeboden voor leerlingen van het eerste jaar secundair onderwijs, alsmede diverse schakelklassen in het tweede jaar secundair.
Het blijkt daarnaast uit open bronnen (uit een analyse van ‘Google Maps’ en ‘Stad in Kaart’) dat ook Campus Lange Winkelstraat, gelegen aan de Lange Winkelstraat 36 te 2000 Antwerpen, een afdeling van de middelbare school Sint-Norbertus, gelegen is op 600 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Deze school biedt beroepssecundair onderwijs aan voor de derde graad, alsmede verschillende zevende specialisatiejaren.
Ook de Stadscampus van de Universiteit Antwerpen is gelegen in de nabijheid van het wedkantoor, met gebouw PM aan de Paardenmarkt 90-94 te 2000 Antwerpen op 300 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Gebouw R aan de Rodestraat 14 ligt op 350 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor, gebouw K aan de Kleine Kauwenberg 14 ligt op 450 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Op de stadscampus worden verschillende universitaire studierichtingen aangeboden (talen, economie, humane en sociale wetenschappen, enzovoort).
Aangezien het wedkantoor is gelegen in het hartje van de Antwerpse binnenstad, in de directe nabijheid van diverse horeca-inrichtingen en winkels, kan dit een verhoogde aantrekkingskracht hebben op scholieren en studenten die na schooltijd de binnenstad induiken, zelfs wanneer die (hoge)scholen zouden liggen op een iets ruimere wandelafstand van het wedkantoor.
Bovendien is op 67 meter wandelafstand van het wedkantoor (geen vogelvlucht) een halte gelegen van De Lijn, aan het Sint-Jansplein. Hier stoppen zestien verschillende buslijnen die naar het noorden van de stad rijden (Kapellen, Putte, Oelegem, Wuustwezel, Hoevenen, Hoogstraten, Brasschaat, enzovoort). Deze halte is erg populair, en wordt ook door studenten en andere kwetsbare groepen gebruikt.
Het wedkantoor is gelegen nabij diverse onderwijsinstellingen voor middelbaar onderwijs, en verschillende campussen van de hogeschool, wat op zich volstaat om het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Dit wordt tevens bevestigd door rechtspraak van de Raad van State: “Te dezen vermeldt de bestreden beslissing de afstanden van de onderwijsinstellingen tot de kansspelinrichting en aldus doet zij blijken van een in concreto onderzoek. Het nabijheidsverbod voor onderwijsinstellingen wil de scholieren behoeden voor de verleiding om een speelautomatenhal op te zoeken omdat zij de inrichting niet ver verwijderd weten of omdat het slechts een minimale inspanning vergt om ze te bereiken. De concrete beoordeling van de nabijheid betreft ipso facto de aantrekkingskracht van de kansspelinrichting en van de inspanning om er te geraken. De gedetailleerde opgave van de afstand tot de kansspelinrichting voor wat onder meer een aantal onderwijsinstellingen betreft, volstaat om te gewagen van een aantrekkingskracht die van de kansspelinrichting op die scholieren uitgaat.
(…)
De verzoekende partij maakt ook niet aannemelijk dat de vermelde afstanden voldoende ruim zijn opdat de scholieren een zekere inspanning moeten doen om de kansspelinrichting te bereiken.
Het motief betreffende de nabijheid van onderwijsinstellingen, dat de wettigheidstoetsing heeft doorstaan, volstaat op zich om de weigering van het gevraagde convenant te verantwoorden. (RvS, nr. 208.789 van 9 november 2010).”
Verder dient er op toegezien te worden dat de vooropgestelde locatie niet in de nabijheid gelegen is van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.
De administratieve akte van de politie maakt reeds melding van de bibliotheek Permeke, gelegen op 450 meter wandelafstand (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Op 6 september 2022 opende hier Kubus Permeke, een jongerenbib voor de 16- tot 26- jarigen, met naast een regulier bibliotheekaanbod ook een aanbod aangename studieplekken, een computerzaal en een digitaal laboratorium. Er worden ook diverse creatieve workshops voor jongeren georganiseerd.
Er liggen ook twee basketpleintjes in nabijheid van het wedkantoor, het basketpleintje aan het Sint-Jansplein te 2060 Antwerpen op 180 meter (geen vogelvlucht) en het basketpleintje aan het De Coninckplein op 450 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Hier komen traditioneel veel jongeren samen.
Met name de aanwezigheid in de onmiddellijke nabijheid, op slechts enkele minuten wandelen, van de kleuter-, lagere maar vooral secundaire scholen en een campus van de hogeschool, diverse campussen van de Universiteit Antwerpen én plaatsen waar veel jongeren samenkomen, is problematisch.
De nabijheid van elk van bovengenoemde plaatsen, waar tevens veel jongeren samenkomen, volstaat derhalve om het sluiten van het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Vanwege de nagestreefde sociale bescherming van jongeren betreft de vestigingsplaats van het wedkantoor aldus een ongeschikte locatie gezien de wet uitdrukkelijk verbiedt dat kansspelinrichtingen gelegen zijn in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht. Dit wordt ook uitdrukkelijk door de Raad van State bevestigd:
“Tevergeefs brengt verzoekster tegen die beoordeling in dat er dan blijkbaar geen enkele locatie in het centrum van Kortrijk aan de voorwaarden voor XII-3866-13/21 het sluiten van een convenant kan voldoen. Daargelaten de feitelijke juistheid hiervan, gaat verzoekster er blijkbaar van uit dat een kansspelinrichting in het centrum mogelijk moet zijn. De Raad van State is geen dergelijk voorschrift bekend. Daarentegen bestaat er wel een wetsvoorschrift dat kansspelinrichtingen in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, verbiedt.
(…)
Wanneer dan ook de weigering op dat motief berust volstaat het ten aanzien van de formele-motiveringseis dat de prohibitieve nabijheid afdoende met redenen wordt omkleed. Te dezen is daaraan voldaan. Immers preciseert de bestreden beslissing welke door het voorschrift bedoelde inrichtingen of plaatsen te dicht bij de vestigingsplaats van verzoekster gelegen zijn en waarom, namelijk op welke afstand ze zich ten opzichte van de kansspelinrichting (slechts) bevinden.” (RvS nr. 197.781 van 13 november 2009).
Het is immers net deze groep van jongeren die de wetgever wil beschermen, en terecht. De fysieke nabijheid of makkelijke beschikbaarheid van gokgelegenheden – in casu in het hart van de Antwerpse binnenstad – verhoogt de participatie aan gokken bij de bewoners uit de buurt. Zij zullen ook meer geld uitgeven aan gokspelen. Alsook de prevalentie van problematisch gokgedrag neemt toe (Vasiliadis, Jackson, Christensen & Francis, 2013; St-Pierre, Walker, Derevensky & Gupta, 2014), zeker bij jongeren. Onderzoek toont immers aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Het aantal uitsluitingen bij de Kansspelcommissie is al jaren in stijgende lijn aan het verlopen. (Kansspelcommissie, 2021). Dit duidt op een toenemend aantal mensen die aangeven (of door bewindvoerders, belanghebbenden, enzovoort) problemen te ervaren met hun gokgedrag. Als er bovendien geweten is dat het gros van de opbrengsten van sportweddenschappen offline wordt gegenereerd (Kansspelcommissie, 2021), is het noodzakelijk tegenwoordig extra alert te zijn voor de risico’s indien wedkantoren gesitueerd zijn in een buurt waarin veel kwetsbare personen, zoals jongeren, aanwezig zijn.
Het gegeven dat het wedkantoor in het hart van de binnenstad is gevestigd, doet de aantrekkingskracht op jongeren die na schooltijd of voor of na hun vrijetijdsbesteding hiernaartoe trekken, alleen maar vergroten.
Gelet op het geheel van deze omstandigheden is er geen enkele reden om af te wijken van de wettelijke nabijheidsregels.
Door de aanvrager wordt thans op geen enkele wijze verduidelijkt hoe kan worden geremedieerd aan deze nabijheidsrisico’s.
Ten overvloede dient te worden opgemerkt dat de recent in werking getreden verplichting voor wedkantoren om te voorzien in toepassing van het ‘Excluded Persons Information System’ (EPIS), op zich geen voldoende remediërende factor is. Middels dit elektronisch identificatiesysteem zouden alle spelers die niet mogen deelnemen aan kansspelen en weddenschappen (vanwege beroepsredenen, maar ook kwetsbare groepen zoals minderjarigen, personen met een gokverslaving, spelers die op eigen aanvraag werden geschrapt, enzovoort) de toegang ontzegd worden. Het wordt in de aanvraag van de NV DERBY niet toegelicht hoe ze dit systeem zouden toepassen. Daarenboven moet worden opgemerkt dat de gebeurlijke toegangsbeperking van de in nabijheid aanwezige kwetsbare personen niet verhindert dat zij in de dorpskern worden geconfronteerd met de aanwezigheid van een wedkantoor met opzichtige reclame, wat op zich al kan aanzetten tot gokken. De loutere verplichting te voorzien in de toepassing van het EPIS-systeem volstaat derhalve niet om de risico’s die de kansspelwetgeving wil indijken, volledig in te dammen.
De Sleutel aan de Dambruggestraat 78 te 2060 Antwerpen is gelegen op 650 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. Hier wordt ambulante en residentiële zorg aangeboden voor jongeren en volwassenen die worstelen met een verslavingsproblematiek, met name het problematisch gebruik van illegale drugs. Deze residentie is derhalve bij uitstek een plek waar kwetsbare personen aanwezig zijn.
De aanwezigheid van tal van kwetsbare inrichtingen in de omgeving van het wedkantoor betreffen concrete lokale omstandigheden die de stad Antwerpen ertoe dwingen om het afsluiten van een convenant met NV DERBY (RPR 0407042484) met maatschappelijke zetel aan de Waversesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘VAN MAERLANT’, gelegen aan de Van Maerlantstraat 6 te 2060 Antwerpen, te weigeren.
Kansspelinrichtingen klasse IV zijn, op basis van artikel 43/4, §1 van de Kansspelwet, plaatsen die uitsluitend bestemd zijn voor het aannemen van weddenschappen. Het aannemen van weddenschappen vereist een kansspelvergunning F2. Behoudens de uitzonderingen bepaald in §5 van voormeld artikel, is het verboden weddenschappen aan te nemen buiten een kansspelinrichting klasse IV. De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd alsook de nadere voorwaarden. In het convenant worden de openings- en sluitingsuren én de openings- en sluitingsdagen bepaald van de kansspelinrichtingen klasse IV en wordt vastgelegd wie het gemeentelijk toezicht waarneemt.
Om een kansspelvergunning klasse F2 te kunnen verkrijgen moet de aanvrager volgens artikel 43/5 van de Kansspelwet:
Artikel 43/4 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (Belgisch Staatsblad 30 december 1999).
De gemeenteraad heeft een algemene regelgevende bevoegdheid voor zaken van gemeentelijk belang tenzij de bevoegdheid is toegewezen aan een ander orgaan van de gemeente (artikel 40 Decreet Lokaal Bestuur).
De gemeenteraad weigert om met de NV DERBY (RPR 0407042484), met maatschappelijke zetel aan de Waversesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem, een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘VAN MAERLANT’, gelegen aan de Van Maerlantstraat 6 te 2060 Antwerpen.