De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) heeft een oproep Circulair Water opengesteld om bedrijven en organisaties te ondersteunen die de waterbeschikbaarheid in Vlaanderen verhogen. Investeringsprojecten die focussen op minder waterverbruik en meer circulair watergebruik komen in aanmerking. De oproep wil de watervraag en de beschikbaarheid beter op elkaar afstemmen zodat Vlaanderen weerbaarder wordt tegen periodes van droogte en primaire bronnen beschermd worden.
Er dient een samenwerking opgezet te worden tussen minimum twee partijen. Projecten kunnen tot 75% subsidie ontvangen, of tussen de 40% en 60%, afhankelijk van geldende staatssteunregels. Het subsidiebedrag is minimaal 50.000,00 euro en maximaal 2.000.000,00 euro. Een projectvoorstel indienen kan tot 6 september 2023.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
Door de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling (Klimaat en Leefmilieu) wordt een eerste projectvoorstel ingediend: Circulair Ter Beke. Dit project past in de stedelijke strategie rond circulair water die werd opgenomen in het Klimaatplan 2030 (goedgekeurd door de gemeenteraad op 14 december 2020, jaarnummer 775). Die strategie volgt op de droogtestudie die de impact van waterschaarste op het grondgebied van de stad Antwerpen in kaart bracht (college 6 maart 2020, jaarnummer 1752) en het Waterplan dat een analyse opmaakte van het historische, huidige en toekomstige watersysteem en een visie vooropstelde rond het omgaan met water (college 20 september 2019, jaarnummer 7650). Enerzijds wil de stad Antwerpen meer inzetten op het hergebruik van hemelwater. Anderzijds zullen permanente waterbronnen, zoals rioolwaterzuiveringsinstallaties (RWZI), continue bemalingen en water van natuurlijke waterlopen worden ingezet via een nieuw circulair waternet. Met dit project wordt geïnvesteerd in het hergebruik van regenwater.
In de kmo-zone Ter Beke (district Wilrijk) zijn de stedelijke sportvelden een grote watervrager. De eigen dakoppervlaktes dekken de watervraag niet af. Het sportterrein Ter Beke wordt uitgebaat door de stad Antwerpen. Het bestaat uit drie natuurvelden (7000 m² elk), een mini-grasveld (2600 m²) en een kunstgrasveld. De irrigatie gebeurt tot op vandaag door middel van een diepe grondwaterwinning. De stad Antwerpen zal een nieuwe vergunning aanvragen en wil in dat kader haar waterverbruik verduurzamen. In een eerste fase zal dit gebeuren door in te zetten op spaarzaam gebruik van water (via bewustwording bij en opleiding van de operatoren van het irrigatiesysteem, gebruik van vochtsensoren, …) en hergebruik van water op eigen terrein (afkomstig van de sportgebouwen en de wielerpiste). Zoals de plannen nu voorliggen, zal dit hemelwater worden aangevuld met een beperkte nieuwe grondwaterwinning. Het hergebruik van hemelwater van omliggende bedrijven zou deze nieuwe grondwaterwinning overbodig kunnen maken. De totale watervraag wordt ingeschat op 5.000 m³/jaar. De sportvelden Ter Beke zijn omringd door een aantal grote dakoppervlaktes van naburige bedrijven. Een aantal van deze bedrijven gebruiken zelf hemelwater, maar uit eerste berekeningen blijkt dat de dakoppervlakte groot genoeg is om aan een bijkomende watervraag te voldoen. Doel van dit project is om het teveel aan hemelwater van de omliggende bedrijven (meer bepaald Claver Immo nv) te gebruiken om het tekort aan hemelwater voor de sportterreinen te compenseren. Daarvoor zal gebruik worden gemaakt van reeds bestaande waterbuffers (Claver) en zullen deze worden aangevuld met nieuwe waterbuffers en infiltratiezones. Om watervraag en -aanbod op elkaar af te stemmen zijn eveneens nieuwe waterverbindingen nodig.
In het kader van dit project werd een partnerschap opgesteld van wateraanbieders (Claver Immo nv) en de stad Antwerpen (sportvelden en facilitator). Als dit projectvoorstel wordt goedgekeurd, biedt dit project de kans om het circulaire waternet van de stad verder uit te bouwen, waarbij de stad in samenwerking met private actoren inzet op het hergebruik van regenwater en het beperken van de watervraag.
Dit projectvoorstel werd in een eerste begeleidingsfase voorgesteld op 23 juni 2023. Op 6 juli 2023 ontving de stad Antwerpen feedback op het voorstel, die verwerkt werd in het finale projectvoorstel.
Een tweede voorstel zal ingediend worden door de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling (Publieke Ruimte). Met het project Circulair Waterplein Wapper wenst de stad Antwerpen door de heraanleg van de Wapper een nieuw en hedendaags stadsplein te creëren, met een verbeterde verblijfskwaliteit, waarin de vernieuwde Rubenssite prominent aanwezig is. De Wapper speelde historisch gezien een belangrijke rol in de waterinfrastructuur van de stad. Dit waterverhaal opnieuw zichtbaar maken vormt een belangrijke bijdrage voor het waterbewustzijn in Antwerpen. De ingrepen voorzien voor dit waterverhaal sluiten aan bij de projectoproep ‘Circulair Water’. Water-link participeert in het project.
In het projectvoorstel Circulair Waterplein Wapper wordt de nadruk gelegd op de herwaardering van de historische ruienstructuur in de historische binnenstad van Antwerpen in combinatie met de realisatie van een circulair watersysteem dat inspeelt op de beschikbare overcapaciteit van de rui onder de Wapper. Deze plannen combineren bovendien circulair watergebruik en klimaatadaptieve maatregelen om een veerkrachtige en duurzame toekomst voor Antwerpen te bewerkstelligen. Het project gaat uit van de ambities zoals opgenomen in het Waterplan van Antwerpen en sluit aan bij de beleidsdoelstellingen ‘Leefbare en mobiele stad’.
Projecten kunnen van start gaan zo gauw de subsidie toegekend wordt, en moeten ten laatste op 31 december 2030 afgerond zijn. De aanvragen moeten ingediend worden voor 6 september 2023.
In het kader van de oproep Circulair Water worden enkel de projectkosten exclusief btw gesubsidieerd.
Het aandeel van de Vlaamse financiering wordt voor deze call niet vooraf vastgelegd. Enerzijds omdat de subsidiërende overheid het percentage kan aanpassen aan het aantal geschikte kandidaten, anderzijds omdat de toetsing aan de geldende staatssteunregels geval per geval op het moment van evaluatie wordt beoordeeld. Het percentage Vlaamse cofinanciering kan daarom variëren tussen 40% en 75%.
Het totale projectbudget voor het projectvoorstel Circulair Ter Beke van de twee projectpartners samen wordt geraamd op 866.807,98 euro inclusief btw. Het aandeel van de stad Antwerpen wordt geraamd op 510.571,60 euro inclusief btw (421.960,00 euro exclusief btw). De stad Antwerpen zal instaan voor het grootste deel van de investeringswerken. De overige kosten (356.236,38 euro) worden gemaakt door de projectpartner Claver IMMO nv.
Indien het project wordt goedgekeurd zal de eigen financiering van de stad Antwerpen minimaal 194.101,60 euro en maximaal 341.787,60 euro bedragen:
De middelen die nodig zijn voor de studiekosten in 2025 bedragen ongeveer 100.000,00 euro inclusief btw en zijn opgenomen in bovenstaand projectbudget (en worden gesubsidieerd zoals vermeld).
De middelen voor de studiekosten zijn voorzien op het boekingsadres 2500/5152500000/214/2LMS020201PA5993. De resterende investeringsmiddelen worden voorzien vanaf 2026.
Het totale projectbudget voor het projectvoorstel Circulair Waterplein Wapper wordt geraamd op 4.747.970,40 euro inclusief btw. Het aandeel van de stad Antwerpen bedraagt dan 4.233.720,43 euro inclusief btw. Hiervan kan maximaal 2.000.000,00 euro gesubsidieerd worden (maximale subsidiebedrag per project).
Afhankelijk van het bedrag dat uiteindelijk zal toegekend worden, indien het projectvoorstel wordt goedgekeurd, zal de stad Antwerpen minimum een eigen financiering van 2.233.720,43 euro moeten voorzien. Wat betreft het meerjarenplan 2020-2025, is er momenteel nog 1.853.401,33 euro beschikbaar op volgend boekingsadres (2023 tot 2025): 5153000000/224/2LMS030101M01517. De resterende investeringsmiddelen worden voorzien vanaf 2026.
Het opnemen van kredieten in het volgende meerjarenplan 2026-2031 is onder voorbehoud van goedkeuring door college en gemeenteraad van het nieuwe meerjarenplan. Vanaf AMJP7 kunnen deze na goedkeuring van het project worden opgenomen in het technisch meerjarenplan 2026-2028, eveneens mits goedkeuring aanpassing meerjarenplan door college en gemeenteraad.
Voor de goedgekeurde projecten zullen de uitgaven en ontvangsten die gefinancierd worden in het kader van de subsidieoproep Circulair Water, opgenomen worden in het meerjarenplan en gekoppeld worden aan een subsidiefiche.
Het college keurt de indiening van het projectvoorstel Circulair Ter Beke in het kader van de oproep Circulair Water goed en ondertekent daartoe het aanvraagformulier en de verklaring op eer.
Het college keurt de indiening van het projectvoorstel Circulair Waterplein Wapper in het kader van de oproep Circulair Water goed en ondertekent daartoe het aanvraagformulier en de verklaring op eer.