2023_VB_00167 - Bestek GAC_2018_00533 - Meerjarenopdracht voor arbeids- en lichamelijke ongevallenverzekeringen voor de groep Antwerpen (perceel 1) - Wijziging opdracht 2 - Goedkeuring

In de zitting van 25 oktober 2019 (jaarnummer 2019_CBS_08705) keurde het college de gunning van perceel 1 van de meerjarenopdracht voor het afsluiten van een arbeids- en lichamelijke ongevallenverzekering voor de groep Antwerpen, op basis van bestek GAC_2018_00533, aan Ethias nv, Rue des Croisiers 24 te luik met ondernemingsnummer 0404.484.654 goed. In diezelfde zitting wordt ook de optie ‘vergoeding tijdelijke arbeidsongeschiktheid o.b.v. reële lonen’ gelicht voor de entiteiten stad Antwerpen, OCMW Antwerpen en AG Mobiliteit en Parkeren Antwerpen.  

Perceel 1 onderdeel luik 1 arbeidsongevallenverzekeringen wet ’67 werd door het college van burgemeester en schepenen in naam en voor rekening van de volgende entiteiten (die het college hiervoor machtigden) gegund:

• OCMW Antwerpen + OCMW Antwerpen - ZNA;
• Politie Zone Antwerpen (PZA);
• Brandweerzone Antwerpen (BZA);
• AG Stedelijk onderwijs (AG SO);
• AG Kinderopvang (AG KOP) - op aanvangsdatum contract ingekanteld bij de stad Antwerpen;
• AG Mobiliteit en Parkeren.

De duurtijd van de arbeidsongevallenverzekeringen wet ‘67 van de groep Antwerpen is 1 jaar met automatische verlenging van opeenvolgende periodes van 1 jaar met een maximale periode van 6 jaar, waarbij een vaste premiegarantie geldt voor de eerste 4 jaren (2019-2023). Vanaf jaar 5 kan er conform het bestek een prijsherzieningsformule toegepast worden, gebaseerd op de verhouding schadelast op premievolume (S/P) van de voorbije 3 jaar.

Prijsherzieningsformule conform bestek:

2023 is het 4^de verzekeringsjaar. Ethias heeft (conform het bestek) aangegeven te willen opzeggen op basis van de schadestatistieken periode 2020–2022 van de arbeidsongevallenverzekeringen van de groep wet ’67 (perceel 1 onderdeel luik 1). De gemiddelde verhouding S/P ligt voor die jaren op 175,47%. Ethias kan niet akkoord gaan met een stilzwijgende verlenging o.b.v. bovenstaand prijsherzieningsformule  gezien de S/P niet in verhouding staat tot het max. stijgingspercentage in deze formule (max. 10%).

Om de stad (en de andere afnemende entiteiten) tegemoet te komen is Ethias bereid de overeenkomst te verlengen op voorwaarde dat deze gewijzigd wordt op basis van art. 38/9 KB van het KB van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten. Het betreft immers een wijziging o.b.v. onvoorziene omstandigheden in hoofde van de opdrachtnemer (de verzekeraar).

Voorstel wijziging Ethias:

• De premie van de polissen wet ’67 stijgt voor het jaar 2024 met 40%;
• Er wordt een side letter opgesteld naast het contract met afspraken m.b.t. preventie (analyse en actieplan);
• Er is een winstdeelname voorzien. Dit wil zeggen dat er bij een gunstige evolutie van de schadestatistiek een deel van de meerpremie gerecupereerd kan worden. De formule wordt nog uitgewerkt door Ethias.

De sideletter en de winstdeelnameformule worden later nog aan het Vast Bureau voorgelegd.

In toepassing van artikel 38/9 van het Koninklijk Besluit van 14 januari 2013 kan de opdracht op vraag van de opdrachtnemer worden gewijzigd, voor zover de opdrachtnemer kan aantonen dat de herziening noodzakelijk is geworden door omstandigheden die redelijkerwijze niet voorzienbaar waren bij de indiening van zijn offerte, deze omstandigheden niet konden worden ontweken en de gevolgen ervan niet konden worden verholpen niettegenstaande hij al het nodige daartoe heeft gedaan. De wijziging kan bestaan uit hetzij een verlenging van de uitvoeringstermijn hetzij, wanneer er sprake is van een zeer belangrijk nadeel, een andere vorm van herziening of de verbreking van de opdracht.

Artikel 84, §3, 4° van het decreet over het lokaal bestuur van 22 december 2017 stelt dat het vast bureau bevoegd is, voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.

Inhoudelijke analyse schadestatistiek

Algemeen

Het aantal arbeidsongevallen binnen de groep Antwerpen wet ‘67 daalt van 1.825 schadegevallen in 2017 naar 1.478 schadegevallen in 2022. Toch stijgen de uitgaven gekoppeld aan arbeidsongevallen zeer sterk. De gemiddelde uitgave per schadegeval steeg van 3.125,52 EUR in 2017 naar 9.345,88 EUR in 2022. Deze stijging is gedeeltelijk te wijten aan inflatie, maar toont ook de ernst van de ongevallen aan.

De indicatoren die gebruikt worden om de evolutie van arbeidsongevallen te kunnen interpreteren zijn de frequentiegraad en de ernstgraad. Hoewel het aantal arbeidsongevallen daalt zien we dat de gemiddelde uitgaven per ongeval stijgt. Bijgevolg is het aangewezen om de aandacht te vestigen op de indicator ‘ernstgraad’ van de ongevallen. De ernstgraad is een maat om de ernst van de ongevallen van een groep werknemers gedurende een bepaalde periode te meten. Enerzijds kan de werkelijke ernstgraad (Weg) berekend worden die enkel rekening houdt met de werkelijke dagen afwezigheid op het werk ten gevolge van de arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door de arbeidsongevallen. Anderzijds kan de globale ernstgraad (Geg) berekend worden die niet enkel rekening houdt met de werkelijke dagen afwezigheid op het werk ten gevolge van de arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door een arbeidsongeval, maar ook met de blijvende arbeidsongeschiktheid veroorzaakt door deze ongevallen. De blijvende arbeidsongeschiktheid drukt men uit in “forfaitaire dagen”. Hoeveel forfaitaire dagen overeenkomen met welke blijvende arbeidsongeschiktheid wordt wettelijk bepaald.

Gezien de jaarlijkse Geg een meer compleet beeld geeft van de ernstgraad nemen we deze cijfers als startpunt.

De ernstgraad van de arbeidsongevallen van de groep Antwerpen wet ‘67 is in 2022 ten opzichte van 2017 gestegen met 60,38%. In 2019 vertonen de cijfers van stad, OCMW en AG MPA een uitschieter ten gevolge van 1 ongeval in kinderopvang met meer dan 1000 dagen werkongeschiktheid. De ernstgraad van BZA en PZA stijgt ook over het algemeen. De ernstgraad van AG SO daarentegen schommelt sterk maar daalt over het algemeen. Sporadisch zijn er uitschieters met uitzonderlijk hoge cijfers die te wijten zijn aan een aantal zeer ernstige ongevallen in de betrokken jaren.

Om na te gaan waar deze stijging vandaan komt, wordt er ingezoomd op de cijfers van de arbeidsongevallen groep Antwerpen wet ’67 (ex. BZA, PZA en AG SO) tijdens de arbeidstijd en op de arbeidsweg. Het gaat hier specifiek over de cijfers van het grootste aandeel in het contract.

Arbeidsongevallen tijdens de arbeidstijd

Arbeidsongevallen tijdens de arbeidstijd worden opgesplitst in arbeidsongevallen op het openbaar domein en arbeidsongevallen op het domein van de werkgever (op de site van de werkgever, in en om de gebouwen). Het valt op dat het aantal arbeidsongevallen op het openbaar domein voor de groep Antwerpen wet ’67 (ex. BZA, PZA en AG SO) in de jaren 2017 en 2018 zeer licht stijgen, dat er een iets sterkere stijging is in 2019, 2020 en 2021 en dat er vanaf 2022 een zeer sterke stijging is. Het aantal ongevallen in 2022 verdubbelt ten opzichte van 2021 (zie bijlage 2). Bovendien stijgt de kostprijs (bijlage 3) verbonden aan de ongevallen op het openbaar domein vanaf 2019 zeer sterk. Het aantal arbeidsongevallen tijdens de arbeidstijd op het domein van de werkgever stijgt in 2021 en 2022 licht ten aanzien van de voorgaande jaren (2017 t.e.m. 2020). De kostprijs van deze ongevallen (bijlage 3) blijft redelijk stabiel met één uitschieter in 2019. Dit is opnieuw te verklaren door het enige arbeidsongeval met meer dan 1000 dagen werkverlet.

Arbeidsongevallen tijdens de arbeidsweg

Het aantal arbeidswegongevallen blijft in de periode 2017 tot 2021 min of meer stabiel (zie bijlage 4). In 2022 stijgt het aantal ongevallen sterk. De uitgaven die ertegenover staan zijn eveneens min of meer stabiel met uitzondering van de jaren 2020 en 2022 (zie bijlage 5). De verhoogde uitgaven in 2020 is te verklaren door een dodelijk arbeidswegongeval. De verhoogde uitgaven in 2022 staan in verhouding tot het verhoogde aantal schadegevallen.

Statistieken gemeenschappelijke preventiedienst ten opzichte van statistieken Ethias

Uit de statistieken van de gemeenschappelijke preventiedienst blijkt het aantal arbeidsongevallen over het algemeen te stijgen van 2017 tot 2022 (bijlage 2 en 4). Echter uit de statistieken van Ethias (bijlage 1) blijkt dat er een daling is in het aantal ongevallen. Dit is te verklaren omdat de statistieken van Ethias ook de aangiften bevatten welke niet aanvaard zijn door de Ethias, alsook de aangiften van de incidenten (criteria arbeidsongeval: op het werk, erkend of in beraad door de verzekeraar, met meer dan 1 dag werkverlet, criteria incidenten: alle andere ongevallen tijdens de arbeidstijd en arbeidsweg). De gemeenschappelijke preventiedienst neemt enkel de erkende arbeidsongevallen mee in haar statistieken. Het dalend aantal ongevallen is dus te verklaren door een vermindering van het aantal incidenten, welke in grote mate een indicatie geeft over de evolutie van de arbeidsongevallen (elk vermeden incident is per definitie ook een vermeden arbeidsongeval met zwaardere gevolgen).

BZA, PZA en AG SO

De stijging van de schadelast van BZA in combinatie met een daling van het aantal ongevallen is te verklaren door de stijgende ernstgraad. De stijging van de schadelast van PZA is te verklaren door de stijging van het aantal ongevallen, alsook door een paar uitschieters. Het aantal ongevallen van AG SO is sinds 2019 sterk gedaald en blijft sindsdien stabiel. De S/P van AG SO gedurende dit contract is aanvaardbaar.

Financiële analyse schadestatistiek (zie bijlage 1)

Op basis van de gemiddelde S/P van de periode 2017-2019 en de premie van 2019 is de minimum te verwachten premie in 2020 5.737.405,02 EUR (112,91%). De effectieve aangerekende premie voor 2020 was 5.081.220,92 EUR (100%). Het verschil tussen deze twee bedragen is 656.184,10 EUR wat gelijk staat aan een onderschatting van de premie van 12,91 %.

Naast het feit dat de premie vanaf 2020 onderschat is, is de gemiddelde verhouding S/P over de periode 2020-2022 175,47%. Deze stijging is voornamelijk te wijten aan de stijging van het aantal ongevallen op het openbaar domein, maar ook aan de ernstgraad ervan. Aangezien deze stijging zich pas echt gemanifesteerde vanaf 2019 is dit risico niet inbegrepen in de tarificatie van het huidige contract. De tarificatie is o.a. gebaseerd op de schadestatistieken van de voorgaande 5 jaar. Het verschil tussen de gemiddelde S/P van de jaren 2020-2022 en de onderschatting van de premie 2020 o.b.v. de S/P van 2017-2019 (*) is 62,56% (=175,47% - 112,91%). Er dient echter wel rekening gehouden te worden met het feit dat de gereserveerde bedragen voor 2022 en mogelijk ook nog voor 2021 te hoog zijn gezien nog niet alle arbeidsongevallen geconsolideerd zijn. Een daling van de S/P in 2022 en mogelijk ook in 2021 zal leiden tot een kleiner verschil (*) dan 62,56% wat maakt dat een stijging van de premie vanaf 2024 met 40% aanvaardbaar is.

Conclusie

De arbeids- en lichamelijke ongevallenverzekering van de groep Antwerpen is ingegaan op 1 januari 2020 en kan na 4 jaar rekening houdend met de opzegtermijn van 3 maanden opgezegd of stilzwijgend verlengd worden met 2 maal 1 jaar. Ethias heeft aangegeven te willen opzeggen na het 4^de jaar (2023), gezien de slechte schadestatistiek en een ontoereikende herzieningsclausule. De voorwaarde waaraan Ethias het contract toch nog wenst te verlengen, is een stijging van de premie voor de arbeidsongevallenverzekeringen wet ’67 met 40% en een side letter m.b.t. preventie (analyse arbeidsongevallen en actieplan).

Uit de financiële en inhoudelijke analyse van de schadestatistieken blijkt dat de slechte schadestatistiek niet alleen te wijten is aan een aantal uitschieters (schadegevallen met extreem hoge kosten), maar aan een tendens van schadegevallen op het openbaar domein die zich sterk manifesteert sinds 2019. Niet alleen het aantal ongevallen tijdens de arbeidstijd stijgt, maar ook de gemiddelde kost per ongeval stijgt sterk. De arbeidswegongevallen blijven redelijk stabiel waardoor de tendens zich hier minder lijkt te manifesteren. Er dient echter wel rekening gehouden te worden met een sterke stijging van het aantal arbeidswegongevallen in 2022. Mogelijk manifesteert de tendens zich hier minder ten gevolge van de coronajaren en het feit dat er voor 2022 nog veel personeelsleden van thuis werkten waardoor er minder verplaatsingen gemaakt werden.

Gezien het hier gaat over een tendens die zich sinds 2019 onvoorzien snel manifesteert en bijgevolg redelijkerwijs onvoorzienbaar was op het moment van tarificatie van het huidige contract, is het op basis van art. 38/9 van het KB van 14 januari 2013 tot bepaling van de algemene uitvoeringsregels van de overheidsopdrachten aanvaardbaar om op het voorstel van Ethias in te gaan en het contract met 1 jaar te verlengen.