2023_CBS_04210 - Voetgangersprogramma - Procesnota - Goedkeuring

Het bestuursakkoord 2019-2024 (goedgekeurd door de gemeenteraad op 28 januari 2019, jaarnummer 42) stelt dat de stad streeft naar een optimale mix van vervoersmiddelen waarbij elk vervoermiddel op zijn sterke punten wordt uitgespeeld. Zo kunnen mensen de beste keuze maken in functie van hun verplaatsingsmotieven. Er wordt voorzien in voldoende alternatieven opdat de Antwerpenaar zich op andere manieren dan met de auto kan verplaatsen binnen de stad. Hiervoor zet het bestuursakkoord in op het wandelverkeer als volwaardige verplaatsingsmodus om zo Antwerpen verder te vervoetgangeren.

In de bestuursakkoorden van de verschillende districten wordt er aangegeven dat men zich de volgende jaren wil inzetten voor de voetganger. Er worden verschillende concrete acties met betrekking tot de voetganger opgelijst. In de districten wordt aandacht gegeven aan het beheer en onderhoud van de voetpaden, conflictvrije kruispunten, toegankelijk openbaar domein voor senioren, ouders met kinderwagens en andere of mindermobiele mensen.

De afgelopen jaren heeft het college al verschillende acties goedgekeurd die een impact hebben op het wandelen in stad Antwerpen, onder andere de volgende:

• op 15 maart 2019 (jaarnummer 2401) keurde het college het ‘Handvest voor het Lopen’ (International Charter for Walking) goed. Door de ondertekening engageerde stad Antwerpen zich zo om samen met anderen een gemeenschappelijk kader voor gezonde, efficiënte en duurzame wandelgemeenschappen over de hele wereld te creëren;
• op 2 juni 2020 (jaarnummer 4910) keurde het college de principebeslissing 'Tijdelijke (woon)erven goed. Ondertussen werden er reeds gefaseerd en bij wijze van proef verschillende straten uit het kaderplan (woon)erven (tijdelijk) ingericht en gereglementeerd als erf of woonerf;
• op 10 december 2021 (jaarnummer 9912) keurde het college het 'Integraal toegankelijkheidsplan Antwerpen' goed. Er werd een stedelijk toegankelijkheidsplan uitgewerkt met acties rond interne stedelijke werking, publieke gebouwen, publieke ruimte, mobiliteit, vrije tijd, dienstverlening, informatie en communicatie. Het plan is opgebouwd aan de hand van zes strategische doelstellingen.

Opmaak van een voetgangersprogramma 

Het voetgangersprogramma biedt een overzicht van de strategische lijnen die nodig zijn om van Antwerpen een stad te maken van en voor de voetganger. Het voetgangersprogramma geeft daarenboven een duidelijk beeld (van de aard) van de korte en lange termijnacties die nodig zijn om dit effectief te realiseren. Hiervoor geeft het beleidsplan een antwoord op vier vragen:

1. Waarom kiest men wel of niet voor wandelen om zich te verplaatsen in de stad?
2. Welke uitgangspunten zijn nodig voor een goed voetgangersklimaat
3. Hoe kunnen we wandelen evident maken en laten toenemen in de stad?  
4. Welke methodes moeten we inzetten om verplaatsingen te voet beter te monitoren/evalueren?  

Het waarborgen van de veiligheid voor voetgangers is een essentiële randvoorwaarde. Stad Antwerpen beschikt al over verschillende studies en data (Stad in Cijfers) in functie van voetgangers en wandelen, die kunnen dienen als vertrekbasis voor het uitwerken van het voetgangersprogramma.

Proces opmaak voetgangersprogramma

A. Plan van aanpak: 3 sporen en 4 fasen

Het project bestaat uit twee onderdelen, met eerst de opmaak van een voetgangersprogramma (stappersplan), om daarna te kunnen starten aan de opmaak van een voetgangersplan op districtsniveau. De opmaak van het voetgangersprogramma zal volgens drie sporen uitgewerkt worden, maar verschillende opleveringstermijnen bevatten (mijlpalen):  

• spoor 1 (korte termijn): analyse van acties en doelstellingen vandaag en vertaling naar stadsbrede missie, ambitie en strategie: wat hebben we vandaag, wat missen we en waar willen we naartoe;  
• spoor 2 (korte termijn): parallel hiermee opzetten van actiepunten (quick wins) die de strategie voeden en testen in functie van het lange termijnplan; 
• spoor 3 (middellange termijn): opmaak voetgangersprogramma (opgave en uitdagingen, visie en strategie, actieplan en fasering, rollen en partners). 

In de eerste fase worden de randvoorwaarden, visie, doelstellingen en criteria van het voetgangersprogramma bepaald. Volgende acties worden hiervoor ondernomen: 

• gesprekken met de betrokken stadsdiensten/kabinetten en externe sleutelactoren; 
• screenen van binnen- en buitenlandse voorbeelden;
• inventarisatie van beschikbare en relevante documenten en data. 

Deze fase wordt opgestart door voorliggende procesnota voor te leggen aan het college als officiële start van het proces dat moet resulteren in een voetgangersprogramma. 

In de tweede fase wordt een eerste draft van het voetgangersprogramma opgemaakt. In deze fase wordt ook een antwoord gegeven op de vier vragen die de aanzet vormen voor de opmaak van de lange termijn acties. Deze draft wordt gestructureerd door de volgende voetgangerscriteria:  

1. ruimte voor de voetganger;
2. aantrekkelijkheid en beleving;
3. comfortabel (fysiek);
4. objectieve (verkeers)veiligheid;
5. toegankelijk;
6. intermodaliteit.

De eerste draft van het voetgangersprogramma vormt de basis voor overleg met externe (Inter, Trage Wegen, voetgangersbeweging) en interne stakeholders (betrokken stadsdiensten: Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving, Sociale Dienstverlening, Stadsontwikkeling, Maatschappelijke Veiligheid, …) en de districten.  

Gelijktijdig met de opmaak van het eerste ontwerp wordt er onderzocht welke korte termijn acties er geformuleerd kunnen worden om deze in november 2023 te laten goedkeuren door het college. 

In de vierde fase wordt de formele goedkeuringsprocedure doorlopen. Het voetgangersprogramma wordt formeel goedgekeurd door het college. Voorafgaand wordt het geagendeerd op een InterKabinetten Werkgroep (IKW) en zal er een inspraakprocedure zijn van de belangengroepen en districten.

B. Overlegstructuur

• Projectleider voetgangersprogramma: de projectleider trekt het project vanuit de bedrijfseenheid Stadsontwikkeling (afdeling Mobiliteit) en bewaakt de timing alsook volgt het studiebureau op bij de uitwerking van het voetgangersprogramma. De projectleider werkt onder supervisie van een intern binnen de stadsdiensten samengestelde projectgroep. 
• Stuurgroep: de stuurgroep zorgt voor de beleidsvoorbereidende beslissing en komt samen na elke belangrijke fase in het project. Behalve de projectgroep maken ook de volgende kabinetten deel uit van deze stuurgroep: kabinet Burgemeester, kabinet Economie, kabinet Onderwijs kabinet Sport, kabinet Integratie en kabinet Financiën. De stuurgroep beslist ook over de betrokkenheid van andere stakeholders bij het uitwerken van het voetgangersprogramma. Bilaterale contacten zullen worden gepland met actoren die een sleutelrol spelen op het gebied van voetgangersbeleid, waaronder de voetgangersbeweging,  Inter, Trage Wegen.
• Studiebureau: het studiebureau staat in voor de procesbegeleiding, communicatie, participatie en opmaak van het voetgangersprogramma, en neemt ook het initiatief om in de mate van het noodzakelijke afstemming te zoeken met andere diensten, overheden, bedrijven en belangenverenigingen, waaronder Inter, Trage wegen, en de voetgangersbeweging. 

C. timing

In de procesnota wordt een gedetailleerd overzicht gegeven van de timing voor de uitwerking van het voetgangersprogramma en de relatie tot de besluitvorming. De totale doorlooptijd van het proces – inclusief de formele goedkeuringsprocedure – bedraagt twee jaar.