Tot 9 juni 2023 stond er een projectoproep open voor het subsidieprogramma Interreg Europe. Het programma stimuleert interregionale kennisuitwisseling en capaciteitsopbouw in Europa met het oog op sterkere lokale of regionale beleidsinstrumenten. Projecten sluiten aan bij een van de Europese thematische prioriteiten: een slimmer Europa, groener Europa, socialer Europa, meer verbonden Europa en een Europa dichter bij de burgers.
De stad Antwerpen is een belangrijke partner van de Fortengordels, zowel door het archeologische patrimonium van de oudste omwallingen (Burcht, middeleeuwse en Spaanse omwalling, Scheldeforten, Brialmontomwalling (Ringparken)) als van de forten (Hoboken, Wilrijk, Merksem en Deurne). In dat kader is de stad actief in het netwerk EFFORTS, dat het belang van vestingserfgoed als deel van onze gedeelde Europese geschiedenis ondersteunt. Dit projectvoorstel, PROTECH (Preventive appROaches To the conservation of Europe´s Cultural Heritage, vrij vertaald als Preventieve manieren om Europa's cultureel erfgoed te conserveren) is het eerste projectvoorstel in die samenwerking. Het projectvoorstel werd in 2022 al eens ingediend (bekrachtigd door het college op 10 juni 2022, jaarnummer 4657), maar werd toen niet geselecteerd omdat een partner niet aan de voorwaarden van de oproep voldeed. Die partner maakt bij deze tweede indiening geen deel meer uit van het consortium.
Het project bouwt voort op Recapture the Fortress Cities (RFC), een Interreg Europe-project dat in augustus 2023 afloopt. Het college keurde de partnerovereenkomst voor RFC goed op 8 mei 2020 (jaarnummer 3999). Dat project is erop gericht duurzame ambities te introduceren in de 'vergeten' stadsranden en forten (behoud en versterking van militair erfgoed, groenblauw netwerk en beheer, financiële en economische aspecten, recreatie en toerisme, stadontwikkeling en publieke ruimte, en innovatieve oplossingen).
De stad Antwerpen werd opnieuw gevraagd om partner te worden in PROTECH, in het thema 'een socialer Europa'. De doelstelling van PROTECH is erfgoed preventief beschermen en bewaren volgens de nieuwste technische en wetenschappelijke standaarden. De nadruk komt meer op monitoring te liggen, waardoor onnodige of laattijdige kosten worden vermeden. Daarnaast willen de partners het bredere publiek betrekken bij die preventieve bescherming om eigenaarschap, community building, sociale inclusie en kennis van de eigen (Europese) geschiedenis te stimuleren. De partners zullen kennis en ervaringen uitwisselen om hun erfgoedbeleid beter af te stemmen op een preventieve en participatieve aanpak.
Het project wordt getrokken door het Regionaal ministerie voor cultuur en toerisme in de Spaanse regio Castilla y Leon. Andere partners zijn onder andere het Estonian War Museum General Laidoner, het National Institute for Cultural Research and Training (Roemenië) en Municipality of Campobasso (Italië). Het Estse ministerie van cultuur en de Italiaanse provincie Asti zijn geassocieerde beleidsautoriteiten.
Een Interreg Europe-project duurt vier jaar. De eerste drie jaar zijn steeds gericht op kennisuitwisseling, het vierde en laatste jaar geldt als follow-upperiode, gericht op monitoring en impact van de interregionale uitwisseling.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
Het projectvoorstel is in lijn met de beleidsdoelstelling over toonaangevende infrastructuur voor erfgoed (prioriteit 473 van het bestuursakkoord). Het ondersteunt de basisverantwoordelijkheden voor het beheer van bestaande en toekomstige erfgoedsites van de afdeling Onroerend Erfgoed. Het aantal archeologische erfgoedsites is de laatste decennia sterk toegenomen. Dat biedt kansen om de sites opnieuw tot leven te brengen en open te stellen voor het publiek. Die toename brengt echter ook nieuwe verantwoordelijkheden en uitdagingen met zich mee. Uitdagingen stellen zich zowel bij het onderhoud zelf als bij samenwerkingen met de private en civiele sector en financiële ondersteuning van de erfgoedprojecten.
PROTECH is erop gericht aan kennisuitwisseling te doen en bij elk van de partners beleidsinstrumenten op vlak van erfgoed te verbeteren in het kader van preventief onderhoud, monitoring en burgerparticipatie. Doel van de stad Antwerpen met dit project is om een beleid uit te werken over inventarisatie van de noden van bestaande en toekomstige sites.
Het project zorgt voor versterkte monitoring van het onderhoud van het archeologische patrimonium. Er is al een start genomen met de basismonitoring van de sites Kipdorp en Keizersbastion en er zijn plannen voor de Scheldekaaien, de Ringparken en het fort van Lillo. De verantwoordelijkheid voor beheer van de sites en de kennis en knowhow zit bij de stad (beleidsdoelstelling Toonaangevende infrastructuur). Het is dus logisch dat de verdere uitwerking van een beleid voor monitoring en preventieve actie ook door de stad Antwerpen wordt geïnitieerd.
Het projectvoorstel werd ingediend op 9 juni 2023. Daartoe diende de stad Antwerpen een partnerverklaring te ondertekenen, waarin ze verklaart zich aan de regels van het Interreg Europe-programma te houden. Het college wordt gevraagd om Johan Veeckman (Stadsontwikkeling/Onroerend Erfgoed) te machtigen om de partnerverklaring te ondertekenen.
Het totale projectbudget zoals aangevraagd is 1.543.000,00 euro. Het partnerbudget voor stad Antwerpen bedraagt 195.300,00 euro, bestaande uit personeelsmiddelen (141.000,00 euro), reiskosten (21.150,00 euro), indirecte kosten (21.150,00 euro) en subcontracting (12.000,00 euro). Publieke partners ontvangen 80% financiering, de overige 20% moet met eigen middelen worden gefinancierd. Als het project goedgekeurd wordt, zal het uitgevoerd worden door de afdeling Stadsontwikkeling/Onroerend Erfgoed, met bestaand personeel.
De stedelijke cofinanciering (20% van het projectbudget) wordt geraamd op 39.060,00 euro en wordt gefinancierd door de inzet van reeds gebudgetteerd personeel.
Als het project wordt goedgekeurd, zullen de finale bedragen samen met de ondertekening van de partnerschapsovereenkomst opnieuw aan het college voorgelegd worden. De ontvangsten en uitgaven die na een eventuele goedkeuring gepaard gaan met het project, zullen op dat moment in het budget worden opgenomen en aan een subsidiefiche worden gekoppeld.
Het college bekrachtigt de deelname aan het Interreg Europe-projectvoorstel PROTECH en machtigt Johan Veeckman (Stadsontwikkeling/Onroerend Erfgoed) om de partnerverklaring te ondertekenen.