De Vlaamse Regering heeft op 24 oktober 2014 het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) afbakening van het zeehavengebied Antwerpen (Rechterscheldeoevergebied) definitief vastgesteld. De Scheldekaaien liggen hierdoor buiten het afgebakende Zeehavengebied Antwerpen. Dit had tot gevolg dat het Havenbedrijf Antwerpen en zijn havenkapiteinsdienst niet langer bevoegd waren en dat de verordeningen voor het havengebied er niet langer golden.
De Vlaamse Waterweg is als waterwegbeheerder bevoegd voor het beheer, toezicht en handhaving van de Beneden-Zeeschelde en diens aanhorigheden (artikel 5 van het Vlaams decreet van 2 april 2004). De Scheldekaaien werden evenwel in concessie gegeven aan de stad door het Vlaams Gewest op 21 februari 1997. De Stadshavendienst van de stad Antwerpen, onder leiding van de stadshavenmeester, nam daarom in deze zone eveneens taken op, bijvoorbeeld het ligplaatsbeheer van de riviercruiseschepen en de planning aan het ponton 4 Steenplein – evenwel zonder dat deze ook over duidelijke formele bevoegdheden beschikte.
Om deze taken (nautisch-politioneel) volwaardig te kunnen opnemen, was echter een aangepast juridisch kader nodig teneinde de stad Antwerpen de volle bevoegdheid toe te kennen om slagvaardig op te kunnen treden zodat beheer samengaat met toezicht en handhaving.
Het Vlaams Scheepvaartdecreet van 19 januari 2022 vormt hiervoor thans de wettelijke basis. Het Scheepvaartdecreet verscheen in het Belgisch Staatsblad van 6 mei 2022 en trad in werking op 1 juni 2022.
Artikel 112, tweede lid Scheepvaartdecreet geeft de stad Antwerpen de toezichts- en handhavingsbevoegdheid met betrekking tot de bepalingen over de politie van de Beneden-Zeeschelde, evenals op een aantal bepalingen van het koninklijk besluit van 23 september 1992 houdende scheepvaartreglement voor de Beneden-Zeeschelde, en dit in de zone van de Scheldekaaien in de stad Antwerpen (Scheldekaaien zone stad), vastgesteld door de Vlaamse Regering overeenkomstig artikel 112, derde lid Scheepvaartdecreet.
Inbreuken op voormelde bepalingen kunnen worden gesanctioneerd met bestuurlijke sancties.
De bestuurlijke handhaving verloopt volgens de principes van het Kaderdecreet Bestuurlijke Handhaving van 22 maart 2019.
Het Scheepvaartdecreet van 19 januari 2022 bepaalt in artikel 112, tweede en derde lid:
“Voor de zone van de Scheldekaaien in de stad Antwerpen (Scheldekaaien zone stad) kunnen personeelsleden van de stad Antwerpen door het college van burgemeester en schepenen onder dezelfde voorwaarden worden aangewezen als toezichthouder of bestuurlijk opsporingsagent bevoegd voor de volgende bepalingen en voorschriften:
1° de bepalingen over de politie van de Beneden-Zeeschelde, vastgesteld overeenkomstig artikel 148 van dit decreet;
2° artikel 30, § 2 tot en met § 4, artikel 31, § 3 en § 4, artikel 41, § 7, en artikel 43, van het koninklijk besluit van 23 september 1992 houdende scheepvaartreglement voor de Beneden-Zeeschelde.
De Vlaamse Regering stelt nader de grenzen vast van de zone, vermeld in het tweede lid.”
Het Scheepvaartdecreet van 19 januari 2022 bepaalt in artikel 135, tweede lid:
“Voor de zone van de Scheldekaaien in de stad Antwerpen (Scheldekaaien zone stad), vastgesteld overeenkomstig artikel 112, derde lid, kunnen personeelsleden van de stad Antwerpen door het college van burgemeester en schepenen worden aangewezen als vervolgingsinstantie of als beboetingsinstantie in de zin van het kader decreet van 22 maart 20196 betreffende de bestuurlijke handhaving, bevoegd voor de in artikel 112, tweede lid, vermelde bepalingen en voorschriften”.
Het Scheepvaartdecreet van 19 januari 2022 bepaalt in artikel 135, tweede lid:
“Voor de zone van de Scheldekaaien in de stad Antwerpen (Scheldekaaien zone stad), vastgesteld overeenkomstig artikel 112, derde lid, kunnen personeelsleden van de stad Antwerpen door het college van burgemeester en schepenen worden aangewezen als vervolgingsinstantie of als beboetingsinstantie in de zin van het kader decreet van 22 maart 20196 betreffende de bestuurlijke handhaving, bevoegd voor de in artikel 112, tweede lid, vermelde bepalingen en voorschriften”.
Aangezien de Vlaamse Regering de grenzen van de Scheldekaaien zone stad heeft vastgelegd en het Politiereglement Beneden-Zeeschelde heeft uitgevaardigd, kan de stad Antwerpen hier handhavend optreden met betrekking tot bepaalde bepalingen van het Scheepvaartreglement en met betrekking tot de bepalingen van het politiereglement Beneden-Zeeschelde, uitgevaardigd op grond van artikel 148 Scheepvaartdecreet.
Inbreuken op de reglementen kunnen worden gesanctioneerd met een bestuurlijke geldboete van maximaal 1000 euro voor natuurlijke personen en 5000 euro voor rechtspersonen (artikel 133, 1° Scheepvaartdecreet), volgens de voorwaarden en procedures voorzien in het Kaderdecreet Bestuurlijke Handhaving.
De handhaving door middel van gemeentelijke administratieve sancties in de zin van de wet van 24 juni 2013 wordt uitdrukkelijk uitgesloten (artikel 110 Scheepvaartdecreet).
Er moet derhalve een beboetingsinstantie worden aangewezen in de zin van artikel 63 van het Kaderdecreet Bestuurlijke Handhaving: “De beboetingsinstantie wordt met bestuurlijke vervolgingen van daartoe geïdentificeerde personen gevat door de vervolgingsinstantie. Ze oordeelt op grond van het sanctiedossier zoals bezorgd door de vervolgingsinstantie.”
Gelet op hun nautische expertise en vanuit de betrachting de handhavingsprocedure maximaal te streven naar een snelle en efficiënte behandeling van de vastgestelde inbreuken via de decretaal voorziene minnelijke schikking, worden de vervolgings- en beboetingsfunctie gecumuleerd in hoofde van de stadshavenmeester en de adjunct-stadshavenmeester, aangesteld middels een afzonderlijk collegebesluit.
Om eventuele afwezigheden of cumulproblemen te ondervangen, dient er evenwel in subsidaire orde bijkomende personen als beboetingsinstantie te worden aangesteld. Zij kunnen dan optreden wanneer er geen gebruik wordt gemaakt van de rechtsfiguur van de minnelijke schikking en wanneer de stadshavenmeester of adjunct-stadshavenmeester reeds eerder in hetzelfde dossier optraden in een andere hoedanigheid. Zo wordt de continuïteit van een onafhankelijke beboeting nagestreefd.
Artikel 135 Scheepvaartdecreet bepaalt dat personeelsleden van de stad Antwerpen door het college van burgemeester en schepenen worden aangewezen als beboetingsinstantie, bevoegd voor de in artikel 112, tweede lid, vermelde bepalingen en voorschriften.
Er worden in het Scheepvaartdecreet geen bijzondere voorwaarden bepaald waaraan de personeelsleden die de functie van beboetingsinstantie opnemen, moeten voldoen.
Het is niettemin aangewezen de reeds aangeduide sanctionerende ambtenaren in de zin van de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sanctie als beboetingsinstantie in subsidiaire orde aan te wijzen, gelet op hun expertise en ervaring inzake gemeentelijke bestuurlijke handhaving.
Het college beslist de sanctionerende ambtenaren in de zin van de wet van 24 juni 2013 van de juridische cel van het bedrijf Maatschappelijke Veiligheid aan te wijzen in de functie van beboetingsinstantie in de zin van artikel 135, tweede lid van het Scheepvaartdecreet van 19 januari 2022.