2023_CBS_08280 - Cultuur. Musea en Erfgoed Antwerpen. Collectiebeleid Kunst in de Stad - Verplaatsing herdenkingsmonument 'Vrede' - Goedkeuring

Het kunstwerk "Vrede", onderdeel van de collectie Kunst in de Stad (objectnummer KIS.0028) werd in 1988 vervaardigd door beeldhouwer Hilde Van Sumere als herdenkingsmonument voor de V-bommen die de stad in 1944-1945 teisterden. De grootste menselijke tol werd geëist door de V-bom die op 16 december 1944 de drukbezochte Cinema Rex op De Keyserlei trof. Die kostte aan 567 mensen het leven (296 militairen en 271 burgers). Deze historische gebeurtenis indachtig werd het kunstwerk op 27 september 1988 ingehuldigd op de hoek Frankrijklei-Teniersplaats, in de nabijheid van de voormalige Cinema Rex. Aanvankelijk was het voorzien op De Keyserlei zelf, zo dicht mogelijk bij Cinema Rex, maar deze locatie werd niet weerhouden omwille van de vrijwaring van de zichtas op het Centraal Station.

Op 15 april 1993 werd het monument verplaatst naar de Wapper.

Volgens artikel 11.2 van het besluit van 16 juli 2010 van de Vlaamse Regering tot bepaling van stedenbouwkundige handelingen waarvoor geen omgevingsvergunning nodig is, is er geen stedenbouwkundige vergunning nodig voor het plaatsen van standbeelden, gedenkstenen en andere artistieke werken ongeacht de afmeting.

Conform artikel 56, §3 1° van het decreet lokaal bestuur is het college bevoegd voor het stellen van de daden van beheer over de gemeentelijke inrichtingen en eigendommen, binnen de door de gemeenteraad desgevallend vastgestelde algemene regels.

Op de huidige locatie te Wapper, 2000 Antwerpen, wordt "Vrede" omringd door de terras-infrastructuur van lokale horecazaken. Dit komt zowel de esthetische waardering als de maatschappelijke zeggingskracht van het monument niet ten goede, en bemoeilijkt het reguliere preventieve onderhoud. Sowieso dringt een verplaatsing van het monument zich op, gelet op de nakende heraanleg van de Wapper.

De nieuwe locatie, de Franklin Rooseveltplaats (noord-westelijke kwadrant), biedt een verbetering voor de aangehaalde problemen van de huidige locatie: 

• De Franklin Rooseveltplaats bevindt zich dichter bij de oorspronkelijke, historisch ingegeven locatie.
• Het monument wordt hier niet gehinderd door terrassen of ander straatmeubilair.
• Het monument geniet hier nog steeds een hoge zichtbaarheid voor zowel bewoners als bezoekers aan de stad en biedt ruimte voor kleine herdenkingsplechtigheden.
• De nabijheid van het Atheneum biedt ook perspectieven op een actieve werking rond WOII herinneringseducatie. 

Door het monument op de Franklin Rooseveltplaats te plaatsen combineren we recente stadsvernieuwingen en -verfraaiingen met de (her)waardering van het stedelijk kunstpatrimonium en de geschiedenis van Antwerpen.

Dit besluit past binnen de volgende ambities geformuleerd in het Bestuursakkoord 2019-2024:

471. We zorgen voor meer (beeldhouw)kunst in het straatbeeld en markeren historisch belangrijke plekken.

472. Stadsontwikkeling koppelen we aan de esthetische opwaardering van de buurt, onder meer met poëzie en kunst in de openbare ruimte.

473. De stad beheert haar monumenten en niet-museaal erfgoed als een goede huisvader en zet de deuren zo veel mogelijk open voor het publiek. Een toegankelijke, functionele en economisch haalbare (her)bestemming staat daarbij voorop. De stad zet hierbij in op medegebruik, samenwerking met de private en civiele sector, en vrijwilligerswerking.

486. Het reeds voorziene Masterplan Herdenking WOII wordt uitgevoerd, waarbij de nadruk ligt op communicatie, en educatie waarbij zo veel mogelijk Antwerpenaren betrokken worden bij hernieuwde herinneringscultuur. (...) Het Vredescentrum betrekt alle Antwerpse jongeren met aangepaste programma’s en communicatie bij een brede herinneringseducatie.

487. De stad wordt een open geschiedenisboek waarbij de geschiedenis en de genese van de stad maximaal zichtbaar en leesbaar worden in het straatbeeld. Projectmatig gebruiken we ook mondelinge geschiedenis om levensverhalen van Antwerpenaren een plek te geven en persoonlijke geschiedenissen van mensen en gemeenschappen te ontsluiten.

De kosten voor deze verplaatsing worden voorzien binnen de begrotingen van Kunst in de Stad (AG Culturele Instellingen Antwerpen Erfgoed) (20.000,01 euro, bestelbon 12/2023/7417) en Antwerpen Herdenkt (14.659,23 euro, bestelbon 4005581967). 

De verplaatsing zal worden uitgevoerd door Lapis Arte bvba volgens offerte LA1284-3 daterend van 20 september 2023. Gunning via raamovereenkomst dienstverleners voor (de)montage & (ver)plaatsing van kunstwerken in openlucht  op basis van bestek GAC_2022_02440.