2023_CBS_08878 - Masterplan Europark. District Antwerpen - Definitief ontwerp - Goedkeuring

Europark situeert zich op Linkeroever. Het projectgebied wordt ruimtelijk afgebakend door volgende straten: in het westen de Halewijnlaan, in het zuiden de Emile Verhaerenlaan, in het oosten de Gloriantlaan en in het noorden de Julius Vuylstekelaan, Tijl Uilenspiegellaan en Willem van Haechtlaan. De Charles de Costerlaan vormt de scheiding tussen de deelgebieden Europark Noord en Zuid.

Europark is een sociale woonwijk die gekenmerkt wordt door 18 sociale 'hoogbouwslabs' met 14 tot 26 bouwlagen opgericht tussen 1967 en 1976. De renovatie van het patrimonium dringt zich op omdat de gebouwen verouderd zijn en de woningen niet meer aan de geldende oppervlaktenormen voor sociaal wonen voldoen. Op 16 oktober 2020 (jaarnummer 8674) besliste het college principieel om een masterplan voor Europark op te maken en een visie op Linkeroever als kader vorm te geven.

Om de stedelijke visie op de toekomst van Europark scherp te krijgen werd een internationale ontwerpworkshop georganiseerd waarbij 6 teams, die aan de ideeënwedstrijd Linkeroever van 2016 hebben deelgenomen, werden uitgenodigd om input te leveren. Het college keurde op 18 juni 2021 (jaarnummer 5073) de organisatie van de workshop Europark goed. Tijdens de ontwerpworkshop werden 5 krachtlijnen gedefinieerd die de basis vormen voor de uitwerking van het masterplan. Deze werden op 9 december 2021 (jaarnummer 9969) goedgekeurd door het college.

De landschappelijke karakteristieken van Linkeroever zijn uitzonderlijk. Dit werd tijdens de internationale ontwerpworkshop beaamd en leidde tot de eerste ontwerpkrachtlijn: ‘landscape first’. Het verdichtingsvraagstuk moet in de eerste plaats vanuit een landschappelijk oogpunt benaderd worden waarbij versterking, bestemming en waardering primeren. Op 7 oktober 2022 (jaarnummer 8186) stelde het college Bureau Bas Smets aan voor de opmaak van een landschapsvisie die mee wordt verwerkt in het masterplan. 

Woonhaven plant een grondige vernieuwing  van de hoogbouwslabs op Europark. De woningen zijn verouderd, voldoen niet aan de Vlaamse energienormen en niet meer aan de minimale oppervlaktenormen voor sociaal wonen. Bovendien ambieert de woonmaatschappij het behoud van het aantal woonunits en een betere afstemming op de wachtlijsten van vandaag. Hierdoor zal een verschuiving optreden door studio’s te schrappen ten voordele van drieslaapkamer appartementen. Dit zal tot een toename van het aantal inwoners leiden.

Om aan deze ruimtevraag te voldoen, moet er een belangrijk bouwvolume worden toegevoegd dat wordt ingeschat op 35% ofwel ±80.000m² bruto-vloeroppervlakte (BVO).

De opmaak van een masterplan is urgent omdat het renovatietraject reeds werd opgestart door Woonhaven. Blok A werd opgedikt en voor blok 1 en 2 loopt het ontwerpproces om de slabs op te dikken. De volgende fase neemt zijn ontwerpaanvang in het najaar 2023.

De stad grijpt de renovatienood aan als kans om de leefkwaliteit in het gebied te verhogen en een antwoord te bieden op maatschappelijke uitdagingen in het gebied. 

Europark kadert binnen de ruimere context van de visie ‘Linkeroever als Parkstad’. Met het masterplan wordt de visie aan de hand van drie krachtlijnen gerealiseerd:

• Europark als essentiële schakel in het landschap

De landschappelijke karakteristieken van Linkeroever zijn uitzonderlijk. Dit werd tijdens de internationale ontwerpworkshop beaamd en leidde tot de eerste ontwerpkrachtlijn: ‘landscape first’. Het verdichtingsvraagstuk moet in de eerste plaats vanuit een landschappelijk oogpunt benaderd worden waarbij versterking, bestemming en waardering primeren. Het maximale bouwvolume zal bijgevolg bepaald worden op basis van de ruimtelijke ambities en de bescherming van het landschap.

• Flexibele bebouwingsstrategie

De opmaak van een flexibele ontwikkelingsstrategie voor Europark zal een antwoord bieden op de ruimtenoden die ontstaan in de tijd. Woonhaven zal de renovatie/vernieuwbouw van haar patrimonium gefaseerd aanpakken. Naar inschatting zal een totale renovatie 15 jaar duren. Bovendien zijn er ook gewijzigde inzichten te verwachten naar het integreren van wijkondersteunende functies doorheen de tijd. Het bijkomende bebouwde programma vestigt zich in de contramal van het landschap.

• Klimaatrobuuste leefbuurt

Het Strategisch Ruimteplan Antwerpen (SRA) omvat de globale ruimtelijke toekomstvisie voor Antwerpen met een tijdshorizon tot 2040. De ambities voor de komende tientallen jaren worden uiteengezet in drie hoofdstukken: ‘levendige woonstad’, ‘slimme netwerkstad’ en ‘veerkrachtig landschap’. Deze drie ambities gelden als basis voor de uitwerking van masterplannen voor de stad.

Specifiek voor Linkeroever wordt het open en weidse landschap dat uitzonderlijke perspectieven biedt op de binnenstad, als grootste troef erkend. De verdere woonontwikkelingen mogen niet in zeven haasten gebeuren. Een masterplan in navolging van de planningstraditie moet opties aanreiken maar ook voldoende flexibel zijn. De robuuste groenstructuren hebben economisch recreatief potentieel naast het eerder N-Z georiënteerd bruisend centrum. De aaneensluiting van het ringpark op het Scheldepark vormt een continue groene verbinding. Het groene karakter van het bebouwde weefsel wordt erkend als groene nevel.