De Grote Verbinding
Met ‘De Grote Verbinding’ bouwt stad Antwerpen aan haar internationale reputatie als stad en regio waar het goed is om te wonen, te werken, te ondernemen en op bezoek te komen. De Oosterweelverbinding maakt de Antwerpse Ring rond en de overkapping stuurt de auto’s onder de grond. Zo zorgen stad Antwerpen en Vlaanderen voor een betere mobiliteit voor Vlaanderen en wordt de stad weer één geheel met meer groen en schonere lucht.
De afgelopen jaren hebben stad Antwerpen, Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht, de burgerbewegingen, Lantis en andere Vlaamse partners, samen met de intendant voor de Oosterweelverbinding, de plannen vormgegeven. Tijdens de uitvoering zetten zij samen zoveel mogelijk lokaal talent aan het werk.
Aanleiding
De gemeenteraad keurde op 22 november 2016 (jaarnummer 749) de overeenkomst tussen het Vlaams Gewest, BAM (Lantis), het Havenbedrijf Antwerpen nv van publiek recht en de stad Antwerpen over de heroriëntering van de Oosterweelmiddelen naar flankerende maatregelen en stedelijke leefbaarheidsprojecten goed.
Het college bekrachtigde op 29 juni 2018 (jaarnummer 6145) de selectie van 18 projecten en vier reserveprojecten als eindresultaat van het proces “Over de Ring” onder leiding van intendant Alexander D’Hooghe. Deze leefbaarheidsprojecten werden geclusterd in zeven Ringparken en een Scheldeoeververbinding. De Ringparken Noordkasteel, Groenendaal, Lobroekdok en Het Schijn zijn de noordelijke projectclusters die bovenop en naast de Oosterweelverbinding Rechteroever zullen aangelegd worden. Voor de leefbaarheidsprojecten verbonden aan de Oosterweelverbinding Rechteroever werd een taakstellend budget van 805 miljoen euro voorzien voor onder- en bovenbouw samen.
Op 17 december 2018 (jaarnummer 788) keurde de gemeenteraad de samenwerkingsovereenkomst goed die tussen de stad en AG Vespa wordt gesloten voor 4 projectclusters in het noorden die direct gerelateerd zijn aan de Oosterweelverbinding.
Op 6 maart 2020 (jaarnummer 2227) keurde het college de afsprakennota goed tussen Lantis, de stad Antwerpen en de intendant. Hierin worden de krijtlijnen bepaald van de samenwerking tussen deze partijen voor de noordelijke Ringparken die bovenop en naast de Oosterweelverbinding zullen aangelegd worden.
Ringpark Het Schijn
Het Ringpark Het Schijn vormt één van de zeven Ringparken in relatie tot de Oosterweelverbinding en de daaraan gekoppelde leefbaarheids- en overkappingsprojecten. Ringpark Het Schijn omvat het ontwerp en realisatie van een landschapspark aan de oostzijde van de R1 vanaf de Schijnpoortweg tot aan de Turnhoutsebaan en omvat twee overkappingen, namelijk de verlengde Kap Hof Ter Lo en de Kap Schijnvallei. De ruwbouw van de overkapping wordt door Lantis opgenomen in de infrastructuurwerken Oosterweelverbinding Rechteroever.
Het college keurde in zitting van 21 februari 2020 (jaarnummer 1754) de projectdefinitie, samen met de opdrachtdocumenten voor Ringpark Het Schijn in de districten Deurne en Borgerhout goed.
AG Vespa is contractpartij van de inschrijver aan wie perceel 4 (Ringpark Het Schijn) van de opdracht wordt toegewezen en zal deze delen van de opdracht in uitvoering aansturen en opvolgen. De stad Antwerpen duidde in de samenwerkingsovereenkomst aldus AG Vespa aan om in haar naam in de hoedanigheid van aanbestedende overheid op te treden.
Op 4 september 2020 (jaarnummer 7402) keurde het college de gunning goed van de ontwerpopdracht voor Ringpark Het Schijn aan COBE ApS - OMGEVING cvba -De Urbanisten BV.
Op 26 maart 2021 (jaarnummer 2453) keurde het college de verhuisstrategie voor volkstuinen in Ringpark Het Schijn principieel goed.
Op 19 november 2021 (jaarnummer 9149) keurde het college het voorontwerp voor Ringpark Het Schijn in district Borgerhout en district Deurne goed als synthese van het co-creatief proces en gaf opdracht om het voorontwerp ter advies voor te leggen aan de betrokken districtsraden en aan de leden van de stuurgroep Over de Ring: met name Lantis, team intendant, de burgerbewegingen en de partners binnen de Vlaamse Overheid. Het college gaf de opdracht om onderhandeling op te starten met betrekking tot de verwerving van gronden binnen de obstakelvrije contour.
Op 20 januari 2022 (jaarnummer 172) gaf de districtsraad van Deurne advies op het voorontwerp.
Op 20 december 2021 (jaarnummer 81) gaf de districtsraad van Borgerhout advies op het voorontwerp.
Op 10 juni 2022 (jaarnummer 4664) nam het college kennis van de adviezen die geleverd werden door de betrokken districten en door de stuurgroep Over de Ring op het voorontwerp van het Ringpark. Het college keurde het college de wijzigingen aan het voorontwerp goed. Het college gaf opdracht om de uitvoering van de vooruitgeschoven delen op te starten.
Op 28 april 2023 (jaarnummer 2700) keurde het college het definitief ontwerp van Ringpark Het Schijn Fase 1 in district Borgerhout en district Deurne goed.
In het gemeenteraadsbesluit van 31 mei 2021 (jaarnummer 309) werden de bovenlokale locaties vastgesteld. Het projectgebied betreft lokaal en bovenlokaal openbaar domein met een bovenlokale investering in het kader van het leefbaarheidsproject Ringpark Het Schijn. Het district Deurne en het district Borgerhout hebben adviesbevoegdheid.
Het ontwerpteam OMGEVING - Cobe - De Urbanisten maakte een definitief ontwerp op voor de projectcontour van het vooruitgeschoven gedeelte van Ringpark Het Schijn, zogenaamde 'Ringpark Het Schijn Fase 1'.
vooruitgeschoven gedeelte
Fase 1 van Ringpark Het Schijn is het gedeelte van het ringpark dat vrijgesteld is van de werken aan de Oosterweelverbinding. Hierdoor kan het ringpark al gedeeltelijk op korte termijn gerealiseerd worden.
De scope van Ringpark Het Schijn Fase 1 omvat de aanleg van de Schijnvallei en parkrand tussen de Turnhoutsebaan en het pompgemaal van de Schijn. Het nieuwe ringfietspad en de bestaande zandvang van de Schijn vormen de grens tussen de projectcontouren van Ringpark Het Schijn Fase 1 en de werfzone voor de Oosterweelverbinding. De onderdoorgang van de Turnhoutsebaan, die werd ontworpen en uitgevoerd door Lantis, wordt geïntegreerd in het ontwerp van het ringpark.
Tijdens de werken aan de Oosterweelverbinding zal het ringfietspad tijdelijk omgeleid worden doorheen de projectcontour van Ringpark Het Schijn Fase 1.
definitief ontwerp
Het definitief ontwerp voor Ringpark Het Schijn Fase 1 is een verfijning van het voorontwerp. Parallel aan het definitief ontwerp zijn beheerafspraken gemaakt over het groen- en grijsbeheer samen met de beheerders, namelijk de dienst Stadsbeheer, de dienst Stadsontwikkeling en de Vlaamse Milieumaatschappij.
De Schijnvallei wordt heringericht door de hoofdloop om te leggen en zachte oevers te creëren. Hierdoor wordt de loop van de Schijn meer zichtbaar en ontstaat er meer contact met het water. Het padennetwerk oriënteert zich langs de hoofdloop met dwarse verbindingen naar de buurt en bruggen die beide oevers verbinden. De hiërarchie in het padennetwerk wordt benadrukt in materialisatie en dimensie.
Er worden twee meanders toegevoegd aan de hoofdloop die eilanden vormen in de Schijnvallei. Het parkeiland wordt ingericht als een recreatieve plek met ligweide en avontuurlijke speelaanleidingen. Het eco-eiland wordt ingericht als een natuurlijke zone met spontane natuurontwikkeling, dynamische amfibiepoelen en rietkragen. Het eco-eiland is beperkt doch integraal toegankelijk via een vlonderpad, ter bescherming van de natuurwaarden.
Het 'Kloofje' vormt een luwe oever langs de hoofdloop, afgeschermd door een keerwand die het hoogteverschil opvangt tussen de Schijnloop en de hoger gelegen aanlanding van de toekomstige Kap Hof ter Lo. Het 'Kloofje' wordt zodanig ontworpen dat de luwe oever ontoegankelijk is voor recreanten, waardoor dit kan ontwikkelen tot een broedplek voor watervogels. De keerwand van het 'Kloofje' wordt ingericht als faunawand waarin vogels en vleermuizen zich kunnen nestelen.
De hoogdynamische functies, zoals sport- en spelplekken, een hondenloopzone, volkstuinenclusters en picknickplekken, krijgen een plek in de parkrand, ter bevordering van de sociale veiligheid. Voor bepaalde zones is de invulling van tijdelijke aard en is de definitieve inrichting in afwachting van de ontwikkeling van de bouwrand, zie visie 'Ringstad'.
De entrees worden waar mogelijk ingericht als buurtpleinen. Het entreeplein aan de Ten Eekhovelei krijgt daarboven een waterbergende functie, waarbij een overloop van de riolering sporadisch regenwater uit de buurt overstort richting de Schijn volgens de rincipes van het Waterplan Antwerpen. De entree aan de Lakborslei wordt ingericht volgens de minimale variant uit het voorontwerp, in afwachting van potentiële grondverwervingen in de bouwrand.
De pastorijtuin van St.-Fredegandus, aanhorend bij de pastorij (presbyterium), wordt in overleg met het Bisdom Antwerpen geïntegreerd in het park. Hierbij wordt via de pastorijtuin een permanente nieuwe parkverbinding gemaakt tussen het ringpark en het Rodekruisplein langs de hoofdloop van de Schijn. De tuin zelf wordt overdag publiek toegankelijk. Zo wordt een vergeten stuk Schijn opnieuw zichtbaar, wordt het erfgoed van de pastorij beter in beeld gebracht en ontstaat een nieuwe entree tot het ringpark vanuit het centrum van de wijk Deurne-Dorp.
Het ontwerpproces wordt in het kader van De Grote Verbinding en in samenwerking met de partner overheid Lantis en het team intendant gevoerd. Het ontwerp is het resultaat van een co-creatief en participatief proces aan de hand van ‘werkbanken’ waarbij diverse stakeholders en actoren betrokken zijn en waar de ontwerpstappen met de diverse stakeholders worden afgestemd en naar consensus gezocht. In de werkbanken zijn diverse stakeholders vertegenwoordigd: opdrachtgever, ontwerpteam, team intendant, partner overheid, diverse stadsdiensten, burgerbewegingen en belanghebbenden (onder andere Vlaamse Milieumaatschappij, Agentschap wegen en verkeer, Provincie Antwerpen, Aquafin, Natuurpunt, Agentschap voor Natuur en Bos, vervoersregio Antwerpen, De Lijn, woonhaven, district Borgerhout en district Deurne).
De realisatie van het project Ringpark Het Schijn is gekoppeld aan de realisatie van de Oosterweelverbinding. Doorheen het ontwerpproces wordt continu overlegd met Lantis (ontwerpend onderhandelen) voor technische afstemming van nieuwe ruimtelijke elementen op de constructies van de onderbouw. Op deze manier kunnen tijdig de nodige aanpassingen en verduidelijkingen gemaakt worden.
Op 20 mei 2022 gaf de stuurgroep Over de Ring advies op het voorontwerp.
Op 15 februari 2023 keurde de stuurgroep Implementatie het implementatiepakket 'Ringpark Het Schijn Fase 1' (implementatienummer IP-HS-01) goed.
Met betrekking tot de leefbaarheidsprojecten in kader van het Toekomstverbond, engageerde de stad Antwerpen en het Havenbedrijf Antwerpen zich voor het eerste pakket aan leefbaarheidsprojecten tot een bijdrage van 250,3 mio euro, waarvan 107,5 mio euro door de stad en 142,8 mio euro door het Havenbedrijf.
In het meerjarenplan 2020-2025 van de stad werd voor deze leefbaarheidsprojecten 'over de Ring' reeds een totaal aan uitgavekrediet voorzien van 90 mio euro. Dit krediet werd - gespreid over de verschillende budgetjaren - beschikbaar gesteld in het meerjarenplan op de beleidsacties:
Uiterlijk op moment van effectieve bestelling worden de kredieten vanuit de budgettaire voorzieningen in het meerjarenplan toegewezen aan het concrete project (M-nummer).
Het coördinatieoverleg openbaar domein geeft gunstig advies op het voorontwerp op voorwaarden dat:
De districtsraad Borgerhout adviseert het definitief ontwerp van Ringpark Het Schijn Fase 1, gelegen in district Borgerhout en district Deurne, gunstig.