Op 25 januari 2016 (jaarnummer 9) keurde de gemeenteraad de invoering van een lage-emissiezone (LEZ) in de stad Antwerpen in het gebied tussen Ring en Schelde en op Linkeroever goed. De LEZ is ingevoerd sinds 1 februari 2017.
De toelatingsvoorwaarden tot de LEZ, met de stapsgewijze verstrengingen, worden bepaald door het besluit van de Vlaamse Regering van 26 februari 2016 betreffende lage-emissiezones, nadien gewijzigd met meerdere besluiten van de Vlaamse Regering.
Op 25 oktober 2019 keurde de Vlaamse Regering het Vlaams luchtbeleidsplan 2030 goed. Dit plan bevat maatregelen om de luchtverontreiniging in Vlaanderen aan te pakken en zo de impact van luchtverontreiniging op onze gezondheid en het leefmilieu verder te verminderen. Op 11 maart 2022 keurde de Vlaamse Regering een addendum aan dit plan goed waarin een tijdspad is opgenomen voor de maatregelen met impact op de NO2-concentratie in de lucht.
Bijlage 2 bij dit Vlaamse luchtbeleidsplan beschrijft de aanvullende maatregelen genomen door de lokale besturen in de luchtkwaliteitszone ‘Agglomeratie Antwerpen’ om er de blijvende overschrijding van de jaargrenswaarde voor NO2 aan te pakken. Het college nam op 19 januari 2018 (jaarnummer 498) kennis van deze bijlage. De VMM bereidt momenteel de actualisatie van het Vlaams luchtbeleidsplan 2030 voor.
Op 14 december 2020 (jaarnummer 775) keurde de gemeenteraad het Antwerpse Klimaatplan 2030 goed.
De Vlaamse Regering keurde op 21 oktober 2022 een voorstel goed tot wijziging van het LEZ-besluit. Met het gewijzigde voorstel wil de Vlaamse Regering tot een uniforme toegangsregeling komen voor oldtimers en een aantal sociale correcties voor mantelzorgers, personen met een handicap en inwoners met verhoogde tegemoetkoming in de gezondheidszorg die niet binnen de LEZ wonen. De volgende fase met verstrengde toelatingsvoorwaarden voor benzine- en dieselwagens verschuift van 1 januari 2025 naar 1 januari 2026. De bussen van De Lijn zullen vanaf 1 januari 2026 enkel nog emissievrij de LEZ mogen binnenrijden.
Op 12 mei 2023 ontving onze administratie (Stadsontwikkeling / Klimaat & Leefmilieu) via mail een vraag van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) om eventuele opmerkingen op het voorstel van wijzigingsbesluit aan haar over te maken. Op 7 juni 2023 ontving de burgemeester via mail dezelfde vraag van minister Demir.
De Europese richtlijn luchtkwaliteit 2008/50/EG is van toepassing. Leefmilieu, inclusief luchtkwaliteit, is een gewestelijke bevoegdheid.
Decreet betreffende lage-emissiezones van 27 november 2015, zoals gewijzigd op 3 mei 2019.
Besluit van de Vlaamse Regering betreffende lage-emissiezones van 26 februari 2016, nadien gewijzigd met meerdere besluiten.
Stad Antwerpen wil met een collegiale brief de ministers bevoegd voor omgeving en mobiliteit en aan de administrateur-generaal van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) informeren over het standpunt van het college op de door de Vlaamse Regering voorgestelde wijzigingen aan het LEZ-besluit en over de praktische en technische aanbevelingen en suggesties die de stedelijke administratie vanuit haar praktijkervaring heeft geformuleerd.
Het college waardeert het opschuiven van de volgende verstrenging van de toelatingsvoorwaarden voor benzine- en dieselwagens met één jaar, in combinatie met de aanscherping van de toelatingsvoorwaarden voor de bussen die worden ingelegd in het geregelde personenvervoer. Het college dringt aan op het behoud van deze wijzigingen.
Idealiter wordt aan lokale besturen ook een “menukaart” aangeboden die op maat van elke stad of deelgebied specifieke maatregelen mogelijk maakt, onder meer in uitvoering van een lokaal luchtkwaliteitsplan en impactberekeningen (zie verder). Tevens vraagt het college een decretale basis en Vlaams dataplatform voor het opzetten van stedelijke campagnes om via “remote sensing” (illegale) ingrepen in de uitlaatreinigingssystemen van voertuigen (verwijdering roetfilter, uitschakelen adblue-injectie …) te kunnen opsporen. Het college verwijst hiervoor ook naar de collegiale brieven terzake van 17/6/2022 aan ministers Demir, Diependaele en Peeters.
Tenslotte vraagt het college aan het Vlaamse Gewest om in samenspraak met de stad Antwerpen een gedetailleerde impactberekening te maken van de autonome vergroening van het voertuigenpark en van alle genomen en geplande maatregelen (remote sensing, modal shift naar 50/50 in de Vervoersregio Antwerpen, ontwikkeling warmtenetten, geen bovengronds bezoekersparkeren in historische binnenstad, scenario zero-emissievloot van het openbaar vervoer …) op de verwachte luchtkwaliteit in Antwerpen. Dit om na te gaan of overal op het grondgebied van de stad (inclusief in street canyons) de vigerende (40 µg/m³ voor NO2) en tegen 2030 verwachte luchtkwaliteitsnormen kunnen worden gehaald. De uitkomst daarvan kan bepalend zijn voor toekomstig beleid. Het instrument van de LEZ is immers geen doel op zich, maar een middel om – in aanvulling op andere maatregelen die de uitstoot van vervuilende stoffen kunnen beperken – de vereiste en gewenste luchtkwaliteit te kunnen halen.
De artikelsgewijze technische opmerkingen die de stedelijke administratie vanuit haar praktijkervaring heeft geformuleerd op het voorstel van wijzigingsbesluit, zijn terug te vinden in bijlage 1 bij de brief.
In het kader van de actualisatie van het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030, geeft het college in een tweede bijlage een update mee van Bijlage 2 van dat plan (“Beschrijving van maatregelen genomen door de lokale besturen in de luchtkwaliteitszone BEF02A ‘Agglomeratie Antwerpen’”), voor wat betreft acties genomen door de stad Antwerpen.
Het college keurt de collegiale brief aan ministers Demir en Peeters en aan de administrateur-generaal van de Vlaamse Milieumaatschappij betreffende het LEZ-wijzigingsbesluit goed.