Op 1 september 2023 werd namens de BV CIRAK (0817047925), met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen, een aanvraag ingediend om een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd 'Cirak’, gelegen aan de Bredabaan 380 te 2170 Merksem.
De kansspelinrichting klasse IV wordt eveneens feitelijk geëxploiteerd door de BV CIRAK.
De BV CIRAK heeft een kansspelvergunning F2 voor de exploitatie van de kansspelinrichting klasse IV op dit adres, laatst hernieuwd door de Kansspelcommissie op 20 januari 2021 (437505). De BV CIRAK wenst deze kansspelvergunning F2 te hernieuwen op de eerstvolgende zitting van de Kansspelcommissie.
De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet op grond van artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6° van de Wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (verder: Kansspelwet) geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Deze bepalingen werden ingevoerd door de wet van 7 mei 2019 tot wijziging van de Kansspelwet van 7 mei 1999. Artikel 36 van de wijzigingswet bepaalde dat de houders van een kansspelvergunning F2, die op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet over een vergunning beschikten, hun activiteiten onder dezelfde voorwaarden konden voortzetten. Pas ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van de wet moesten ze voldoen aan deze voorwaarde. De wetswijziging trad in werking op 25 mei 2019.
Thans moet bij de aanvraag om hernieuwing dus rekening gehouden worden met voormelde voorwaarden. Dit betekent eveneens dat de aanvrager ervoor dient te zorgen dat de kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren bezocht worden, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan.
Om de kansspelvergunning F2 te hernieuwen bij de Kansspelcommissie is een convenant nodig tussen de BV CIRAK en de stad Antwerpen.
Kansspelinrichtingen klasse IV zijn, op basis van artikel 43/4, §1 van de Kansspelwet, plaatsen die uitsluitend bestemd zijn voor het aannemen van weddenschappen. Het aannemen van weddenschappen vereist een kansspelvergunning F2. Behoudens de uitzonderingen bepaald in §5 van voormeld artikel, is het verboden weddenschappen aan te nemen buiten een kansspelinrichting klasse IV. De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd alsook de nadere voorwaarden. In het convenant worden de openings- en sluitingsuren én de openings- en sluitingsdagen bepaald van de kansspelinrichtingen klasse IV en wordt vastgelegd wie het gemeentelijk toezicht waarneemt.
Om een kansspelvergunning klasse F2 te kunnen verkrijgen moet de aanvrager volgens artikel 43/5 van de Kansspelwet:
Artikel 43/4 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (Belgisch Staatsblad 30 december 1999).
De gemeenteraad heeft een algemene regelgevende bevoegdheid voor zaken van gemeentelijk belang tenzij de bevoegdheid is toegewezen aan een ander orgaan van de gemeente (artikel 40 Decreet Lokaal Bestuur).
De BV CIRAK baat de kansspelinrichting klasse IV gelegen aan de Bredabaan 380 te 2170 Merksem uit. Hiervoor beschikt zij over een kansspelvergunning F2 die nu hernieuwd moet worden. De hernieuwing van de kansspelvergunning F2 gebeurt driejaarlijks. Voorafgaandelijk moet een convenant afgesloten worden met de gemeente zoals bepaald in de wijzigingswet van 7 mei 2019.
De voorwaarden waar de aanvrager conform artikel 43/5 van de Kansspelwet aan moet voldoen om een kansspelvergunning F2 te kunnen verkrijgen, gelden daarnaast eveneens voor het hernieuwen van dergelijke vergunning. Het gegeven dat er reeds een kansspelvergunning werd uitgereikt, doet geen afbreuk aan het feit dat er thans, na inwerkingtreding van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6°, alsnog een convenant moet worden afgesloten. Aangezien deze wetswijziging pas in werking trad nadat de eerdere kansspelvergunning werd uitgereikt, behoudt de gemeente haar discretionaire bevoegdheid om te beslissen of, en onder welke voorwaarden, er thans een convenant wordt afgesloten. Het is immers pas na deze wetswijziging dat de gemeente door de convenantverplichting de bevoegdheid heeft gekregen daadwerkelijk een rol te spelen in de verkrijgingsprocedure voor een kansspelvergunning.
Artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet bepaalt ondubbelzinnig dat "De aanvrager van het convenant ervoor moet zorgen dat een kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan."
De parlementaire voorbereiding stipuleert verder: "Dat het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd, inzonderheid rekening houdend met onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, plaatsen waar erediensten worden gehouden of gevangenissen." De concrete omstandigheden die een weigering om een convenant te kunnen sluiten, kunnen verantwoorden zijn derhalve niet beperkt tot de inrichtingen die uitdrukkelijk vermeld staan in hoger geciteerd artikel uit de Kansspelwet. Dit werd bevestigd door een arrest van het Grondwettelijk Hof van 9 december 2021 (arrest nr. 177/2021).
Er moet bij de beoordeling om al dan niet over te gaan tot het afsluiten van een convenant nagegaan worden of de voorgestelde locatie al dan niet in de nabijheid van dergelijke inrichtingen gelegen is. De ingevoerde bepaling strekt ertoe om de risico’s in verband met de ligging van een vaste kansspelinrichting klasse IV te beperken en kwetsbare spelers te beschermen. Dergelijk nabijheidsonderzoek is een determinerend motief in de afweging van de gemeente om in een individueel dossier te beslissen om al dan niet het convenant af te sluiten.
De stad Antwerpen investeert in een coherent en geïntegreerd drugbeleid. Naast middelenverslavingen wordt binnen dit beleid ook aandacht geschonken aan gedragsverslavingen, zoals gamen en gokken. Het is daarbij belangrijk om preventief en voor aanvang van de problematiek in te grijpen. Bijgevolg zijn uiterst belangrijke doelgroepen voor verslavingspreventie jongeren en kwetsbare personen.
Onderzoek toont aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: "Hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Dit is voor gokken net zo: problematische gokkers bleken telkens vroeger te zijn gestart met gokken - vaak al rond de leeftijd van 10 jaar - dan leeftijdsgenoten die (niet problematisch) gokken." (Shead, Derevensky & Gupta, 2010, Geel en Fisher in Bowden-Jones & Georges, 2015).
Antwerpen is een bruisende studentenstad en heeft ook heel wat (middelbare) scholen op het grondgebied. Geld inzetten op sportwedstrijden is de gokvorm die het meest frequent wordt beoefend door de Vlaamse studenten, zo blijkt uit onderzoek van de VAD. (Van Damme et al., 2022). Nog problematischer, hoewel gokken onder de 18 jaar verboden is, is de vaststelling dat 0,9% van de middelbare schooljongeren een regelmatige speler is bij sportweddenschappen en 7,7% aangeeft ooit te hebben gespeeld. (Rossiers, VAD Webinar, 2021, 19:38). Er kan bijgevolg niet aan voorbijgegaan worden dat hier zeer strikt op moet toegezien worden.
De voorgenomen inrichting is gevestigd aan de Bredabaan 380 te 2170 Merksem en is gelegen in een gedeelte van de stad waar de leefbaarheid al onder druk staat door verschillende vormen van overlast en criminaliteit. Vanwege de aanwezigheid van verschillende scholen is er eveneens veel passage van kinderen en jongeren. Deze kwetsbare groep dient beschermd te worden tegen de risico’s van het gokken.
Met name de nabijheid van meerdere secundaire onderwijsinstellingen doet zorgen baren.
De afdeling van de middelbare school KNMC JOMA 2 en Groenendaal is gelegen aan de Stella Marisstraat 2 te 2170 Merksem, op een wandelafstand van 400 meter van het wedkantoor. Hier krijgen leerlingen van 12 tot 18 jaar van diverse afdelingen uit het secundair onderwijs les.
Sedert september 2023 is de middelbare school Villa Cresco geopend aan de Vuurkruisenlaan 16 te 2170 Merksem, en dit eveneens op een wandelafstand van een zestal minuten van het wedkantoor. Deze middelbare school legt de focus op taal en cultuur, en biedt onderwijs aan van leerlingen van de eerste, tweede en derde graad.
Het educatief centrum Candela is gelegen aan de Van Roiestraat 23 te 2170 Merksem, op 280 meter wandelafstand van het wedkantoor. De vzw biedt bijlessen aan voor leerlingen van de lagere school (rekenen, taal, spelling, begrijpend lezen) en biedt cursussen ‘leren leren’ en bijlessen aan voor jongeren uit het secundair onderwijs, zowel in groep als privé.
Het wedkantoor is gelegen nabij meerdere onderwijsinstellingen voor middelbaar onderwijs, hetgeen op zich volstaat om het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Dit wordt tevens bevestigd door rechtspraak van de Raad van State: “Te dezen vermeldt de bestreden beslissing de afstanden van de onderwijsinstellingen tot de kansspelinrichting en aldus doet zij blijken van een in concreto onderzoek. Het nabijheidsverbod voor onderwijsinstellingen wil de scholieren behoeden voor de verleiding om een speelautomatenhal op te zoeken omdat zij de inrichting niet ver verwijderd weten of omdat het slechts een minimale inspanning vergt om ze te bereiken. De concrete beoordeling van de nabijheid betreft ipso facto de aantrekkingskracht van de kansspelinrichting en van de inspanning om er te geraken. De gedetailleerde opgave van de afstand tot de kansspelinrichting voor wat onder meer een aantal onderwijsinstellingen betreft, volstaat om te gewagen van een aantrekkingskracht die van de kansspelinrichting op die scholieren uitgaat.
(…)
De verzoekende partij maakt ook niet aannemelijk dat de vermelde afstanden voldoende ruim zijn opdat de scholieren een zekere inspanning moeten doen om de kansspelinrichting te bereiken.
Het motief betreffende de nabijheid van onderwijsinstellingen, dat de wettigheidstoetsing heeft doorstaan, volstaat op zich om de weigering van het gevraagde convenant te verantwoorden. (RvS, nr. 208.789 van 9 november 2010).”
Er liggen tevens diverse haltes van het openbaar vervoer in de nabijheid van het wedkantoor, met name de haltes van De Lijn ‘Merksem Barnkracht’, ‘Merksem Stella Maris’, de halte ‘Merksem Burgemeester Nolf’ ligt zelfs op slechts 33 meter wandelafstand van het wedkantoor.
Verder verdient de nabijheid van het wedkantoor bij diverse jeugdbewegingen en jeugdverenigingen bijzondere aandacht.
Het gaat met name om:
Schoolsporthal KNMC Groenendaal aan de Ullenshofstraat 2 te 2170 Mersksem, op 800 meter wandelafstand van het wedkantoor, is een sporthal waar kinderen en jongeren terecht kunnen voor badminton, baseball, basketbal, G-sport, handbal, jiu-jitsu, korfbal, tafeltennis, tennis, volleybal en zaalvoetbal. In deze schoolsporthal is een ruim sportaanbod en zijn er diverse sportclubs die gebruik maken van deze faciliteiten.
Verder ligt het Runcvoortparkt op een wandelafstand van 750 meter (geen vogelvlucht) van het wedkantoor. In dit park zijn verschillende sportclubs actief, die zich geheel of gedeeltelijk focussen op jongeren:
Tot slot is ook vzw MISC gevestigd naast het wedkantoor. Het gaat om een vzw die een sociaal en cultureel centrum uitbaat gericht op diverse leeftijden. Het gaat om een ontmoetingsruimte voor de verschillende aanwezige gemeenschappen zodat de positieve interacties tussen de verschillende culturen bevorderd worden.
Met name de aanwezigheid in de onmiddellijke nabijheid, op slechts enkele minuten wandelen, van secundaire scholen, bushaltes evenals plaatsen waar veel jongeren samenkomen is problematisch. Het gegeven dat het wedkantoor is gevestigd in de nabijheid van een drukke winkelstraat met diverse horecagelegenheden, doet de aantrekkingskracht op jongeren die na schooltijd of voor of na hun vrijetijdsbesteding hier voorbij komen of vertoeven, alleen maar vergroten.
De nabijheid van elk van bovengenoemde plaatsen, waar tevens veel jongeren samenkomen, volstaat derhalve om het sluiten van het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Vanwege de nagestreefde sociale bescherming van jongeren betreft de vestigingsplaats van het wedkantoor aldus een ongeschikte locatie gezien de wet uitdrukkelijk verbiedt dat kansspelinrichtingen gelegen zijn in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht. Dit wordt ook uitdrukkelijk door de Raad van State bevestigd:
“Tevergeefs brengt verzoekster tegen die beoordeling in dat er dan blijkbaar geen enkele locatie in het centrum van Kortrijk aan de voorwaarden voor XII-3866-13/21 het sluiten van een convenant kan voldoen. Daargelaten de feitelijke juistheid hiervan, gaat verzoekster er blijkbaar van uit dat een kansspelinrichting in het centrum mogelijk moet zijn. De Raad van State is geen dergelijk voorschrift bekend. Daarentegen bestaat er wel een wetsvoorschrift dat kansspelinrichtingen in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, verbiedt.
(…)
Wanneer dan ook de weigering op dat motief berust volstaat het ten aanzien van de formele-motiveringseis dat de prohibitieve nabijheid afdoende met redenen wordt omkleed. Te dezen is daaraan voldaan. Immers preciseert de bestreden beslissing welke door het voorschrift bedoelde inrichtingen of plaatsen te dicht bij de vestigingsplaats van verzoekster gelegen zijn en waarom, namelijk op welke afstand ze zich ten opzichte van de kansspelinrichting (slechts) bevinden.” (RvS nr. 197.781 van 13 november 2009).
Het is immers net deze groep van jongeren die de wetgever wil beschermen, en terecht. De fysieke nabijheid of makkelijke beschikbaarheid van gokgelegenheden – in casu in het centrum van de stad – verhoogt de participatie aan gokken bij de bewoners uit de buurt. Zij zullen ook meer geld uitgeven aan gokspelen. Alsook de prevalentie van problematisch gokgedrag neemt toe (Vasiliadis, Jackson, Christensen & Francis, 2013; St-Pierre, Walker, Derevensky & Gupta, 2014), zeker bij jongeren. Onderzoek toont immers aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Het aantal uitsluitingen bij de Kansspelcommissie is al jaren in stijgende lijn aan het verlopen. (Kansspelcommissie, 2021). Dit duidt op een toenemend aantal mensen die aangeven (of door bewindvoerders, belanghebbenden, enzovoort) problemen te ervaren met hun gokgedrag. Als er bovendien geweten is dat het gros van de opbrengsten van sportweddenschappen offline wordt gegenereerd (Kansspelcommissie, 2021), is het noodzakelijk tegenwoordig extra alert te zijn voor de risico’s indien wedkantoren gesitueerd zijn in een buurt waarin veel kwetsbare personen, zoals jongeren, aanwezig zijn.
Gelet op het geheel van deze omstandigheden is er geen enkele reden om af te wijken van de wettelijke nabijheidsregels.
Het wedkantoor is geopend van 11.00 uur tot 23.00 uur, zodat de jongeren die de nabij gelegen scholen en sportclubs frequenteren geconfronteerd worden met een open wedkantoor op de uren dat ze hier passeren. Op Google Street View is duidelijk te zien hoe opvallend het wedkantoor in het straatbeeld is, zodat kwetsbare groepen ook buiten de ruime openingsuren worden geconfronteerd met opzichtige reclame voor kansspelen.
Op geen enkele wijze wordt door de aanvrager gemotiveerd hoe deze nabijheidsrisico’s kunnen worden geremedieerd.
De aanwezigheid van tal van kwetsbare inrichtingen in de omgeving van het wedkantoor betreffen concrete lokale omstandigheden die de stad Antwerpen ertoe dwingen om het afsluiten van een convenant met de BV CIRAK (RPR 0817047925) met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Cirak’, gelegen aan de Bredabaan 380 te 2170 Merksem, te weigeren.
De gemeenteraad weigert om met de BV CIRAK (RPR 0817047925), met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen, een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Cirak’, gelegen aan de Bredabaan 380 te 2170 Merksem.