Het EFRO Vlaanderen-programma 2021-2027 beoogt het versterken van de duurzame groei en concurrentiekracht van Vlaanderen, terwijl het tegelijkertijd de transitie naar een koolstofarme, circulaire en energie-efficiënte economie versnelt. Zo draagt het bij aan een sterke reductie van de Vlaamse CO2-emissies, én de realisatie van de Europese Green Deal.
In de EFRO-verordening is voorzien dat minimaal 8% van de EFRO-middelen voorbestemd is voor duurzame stedelijke ontwikkeling. De Vlaamse regering bepaalde in het EFRO Vlaanderen-programma 2021-2027 dat er, omwille van de schaalgrootte en dichtheid van de steden Antwerpen en Gent ten opzichte van de andere Vlaamse centrumsteden, een specifieke benadering voor beide grootsteden noodzakelijk is. 10% van de Vlaamse EFRO-middelen, 19.790.838,16 euro, zal ingezet worden voor duurzame stedelijke ontwikkeling in de steden Antwerpen en Gent. De inzet van deze middelen moet gebeuren via een geïntegreerde territoriale investering of kortweg GTI. Speciale aandacht moet hierbij gaan naar:
Binnen het EFRO Vlaanderen-programma zijn er twee prioriteiten, verder onderverdeeld in specifieke doelstellingen:
Van de totale beschikbare middelen is 60% bestemd voor prioriteit 1 'innovatie' en 40% voor prioriteit 2 'groen'.
Momenteel staat de oproep 'Bevorderen van klimaatadaptatie GTI duurzame stedelijke ontwikkeling' open. Er kunnen projecten ingediend worden die inzetten op het creëren van klimaatadaptieve steden. De projectoproep focust volledig op enerzijds het aspect van landschappelijke en ecologische kwaliteit en anderzijds op het aspect van zuinig ruimtegebruik. Dit zijn projecten met een uitgesproken voorbeeldkarakter op vlak van klimaatadaptief stedelijk ontwerp in de publieke ruimte. Projecten moeten beantwoorden aan een zekere schaalgrootte in een dichtbevolkt stedelijk weefsel. Er moet worden aangetoond hoe stedelijke groenstructuur en verbeterde waterhuishouding kan worden gerealiseerd. In het bijzonder komen projecten met een substantiële onthardingsbalans en met toepassing van waterdoorlatende verhardingen in aanmerking.
De EFRO-steun bedraagt maximaal 40% van de totale subsidiabele kosten. Projectvoorstellen kunnen tot 9 februari 2024 ingediend worden.
Aan het project voor de vergroening van den Bell werd een gunstige omgevingsvergunning toegekend (college van 20 februari 2023, jaarnummer 690).
Op 24 november 2023 (jaarnummer 8268) keurde het college de tweede fase van het voorontwerp Spoorpark Draakplaats - Luitenant Naeyaertplein goed.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
De stad Antwerpen zal twee projecten indienen voor de EFRO-oproep 'Bevorderen van klimaatadaptatie GTI duurzame stedelijke ontwikkeling'.
Vergroening den Bell: 1.295.556,82 euro gevraagde EFRO-steun (Stadsontwikkeling/Publiek Ruimte en AG Vespa)
De stad Antwerpen wil het buurtplein 'den Bell' een nieuwe, groene invulling geven met aandacht voor hittereductie, regenwaterbeheer en biodiversiteit. Door het plein te vergroenen wil de stad een voorbeeldrol opnemen om de klimaatuitdagingen het hoofd te bieden en samen met bewoners meer groen in de buurt te creëren. Het plein, dat tevens een dak van de ondergrondse parkeergarage is, biedt bovendien de mogelijkheid om te experimenteren met het vergroenen en klimaatrobuust maken van publiek toegankelijke daken.
Om wateroverlast na hevige regenbuien in de wijk tegen te gaan, wil de stad het regenwater in en op den Bell maximaal uit het riool te houden. Het regenwater wordt opgevangen en wordt gebruikt om de beplanting water te geven op warme zomerdagen. Den Bell ligt op het hoogste punt van de wijk waardoor al het opgehouden regenwater zorgt voor vermindering van druk op het rioolstelsel van de wijk.
Het driehoekige binnenplein wordt een groene stadsoase met 31% groen. Daardoor ontstaat ruimte voor natuur en biodiversiteit en wordt het plein een heel stuk aangenamer. Bijkomende bomen en heesters zorgen voor extra schaduw op warme zomerdagen. De gekozen beplanting is aangepast aan het stedelijke klimaat en aan de specifiek project gerelateerde parameters zoals bezonning, oriëntatie, ondergrond, brandlast en onderhoud. De grote variatie in soorten zorgt ook voor een grotere ecologische meerwaarde, wat gunstig is voor het lokale ecosysteem.
Om een vergroening van den Bell mogelijk te maken zet het ontwerp ook in op de vergroening van de gevels. In totaal komt er 335 m² groene gevel met klimplanten. Verschillende geveloppervlaktes die het binnenplein begrenzen, lenen zich perfect tot iconische geveltuinen die een sterke ecologische maar ook psychosociale meerwaarde creëren. Daarnaast zal een met klimplanten begroeide pergola, een open stalen portiekstructuur verbonden met stalen dwarsverbindingen, over het multisportveld voor verkoeling zorgen op de noodzakelijke verharding.
Op de grote oppervlakte aan platte daken op den Bell kunnen er groene daken aangelegd worden. Groene daken zorgen voor afkoeling in de zomermaanden, houden het regenwater langer vast en zorgen voor meer biodiversiteit. Op de daken van den Bell zijn twee soorten groendaken mogelijk. Afhankelijk van de draagkracht van het dak wordt er 141 m² intensief groendak en 2.767 m² extensief groendak voorzien.
Spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein: 1.681.726,48 gevraagde EFRO-steun (AG Vespa)
Het Spoorpark tussen Draakplaats (Zurenborg) en Luitenant Naeyaertplein (Borgerhout) is een belangrijke schakel in het grotere Spoorpark van Draakplaats tot Eilandje. Het gehele Spoorpark is een essentiële parkruimte in de dichtst bebouwde en bevolkte wijken van de Antwerpse binnenstad. Het projectvoorstel komt tegemoet aan een grote nood aan gebruiksgroen, ecologie en biodiversiteit voor de wijken Zurenborg en Borgerhout.
Het Spoorpark pakt de water- en droogteproblematiek aan met infiltratie en buffering ter plaatse en heeft ook een ruimere impact op vlak van water: het vertraagt en vermindert hemelwater op weg naar lager gelegen en overstromingsgevoelige gebieden en is een essentiële schakel in het circulaire stadswaternet.
Met dit park creëert de stad Antwerpen nieuwe koelteplekken tegen de hittestress. Tegelijkertijd vormt het Spoorpark samen met de ringruimte Over de Ring een strategische groene ruimte binnen de klimaatambities van de stad.
Met de aanleg van het Spoorpark streeft de stad Antwerpen volgende doelstellingen na:
De indiening en de uitvoering van deze EFRO-projecten zal ondersteund worden door de dienst Eurodesk en Fondsen (Personeel en Organisatie). Beide projectdossiers zullen ingediend worden tegen de deadline van 9 februari 2024.
Het geraamde projectbudget voor het EFRO-project 'Vergroening den Bell' bedraagt 3.238.892,06 euro. De maximale EFRO-steun (40%) is 1.295.556,82 euro. De overige 60% (1.943.335,24 euro) zal door de stad Antwerpen gefinancierd worden. Deze middelen werden voorzien in het meerjarenplan op volgend boekingsadres:
Het geraamde projectbudget voor het EFRO-project 'Spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein' bedraagt 4.204.316,21 euro. De maximale EFRO-steun (40%) is 1.681.726,48 euro. De overige 60% (2.522.589,73 euro) zal door de stad Antwerpen gefinancierd worden.
Het EFRO-projectbudget is een onderdeel van het totale investeringskrediet voor het project 'Spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein': 7.311.447,20 euro, inclusief btw en 10% onvoorziene omstandigheden. In het meerjarenplan 2020-2025 van de stad Antwerpen zijn deze middelen opgenomen op volgende boekingsadressen:
Dit krediet houdt reeds rekening met de 7de aanpassing van het meerjarenplan van de stad Antwerpen en is pas beschikbaar mits goedkeuring door college en gemeenteraad.
Het project wordt eveneens gesubsidieerd met Vlaamse middelen Stadsvernieuwing, waarvoor de ontvangsten zijn opgenomen in het meerjarenplan 2020-2025 van de stad Antwerpen op het boekingsadres: 2100-2200-2300-2400-2500-2600/5291630000/150300/2WNS020201PA3715/SBT11100/INTERN/2SA050610.
De EFRO-ontvangsten staan voorlopig al gedeeltelijk ingeschreven op volgend algemeen boekingsadres 2024-2025/5300000000/150300/2SBS010106A00000/SBT11054/INTERN/2SA080111.
Indien de projecten worden goedgekeurd zullen de ontvangsten voor het EFRO-aandeel gekoppeld worden aan een subsidiefiche voor het respectievelijke project.
Deze projectvoorstellen worden ingediend in de specifieke GTI (geïntegreerde territoriale investering) voor de grootsteden Antwerpen en Gent, waarvoor een aparte enveloppe binnen EFRO wordt voorzien. Deze subsidieaanvragen worden gefinancierd met de fondsenmiddelen van de GTI.
Het college keurt de indiening van het projectvoorstel 'Vergroening den Bell' in het EFRO-programma 2021-2027 goed.
Het college keurt de indiening van het projectvoorstel 'Spoorpark tussen Draakplaats en Luitenant Naeyaertplein' in het EFRO-programma 2021-2027 goed.