Het college nam kennis van de projectaanvragen in het kader van de 8ste oproep Stadsvernieuwing en keurde op 21 februari 2014 (jaarnummer 1775) de indiening van de weerhouden voorstellen tot projectsubsidie goed, waaronder het voorstel "Antwerpen Nieuw Zuid - Smart city District" (hierna 'projectsubsidie' genoemd) met een subsidievraag van 3,6 miljoen EUR. De Vlaamse regering keurde op 17 december 2014 voor dit project een subsidie van 3.223.380,00 EUR aan stad Antwerpen goed.
Op 22 september 2014 (jaarnummer 682) keurde de gemeenteraad de concessieovereenkomst voor de realisatie van een warmtenet in de projectzone "Nieuw Zuid" goed.
Op 29 mei 2017 (jaarnummer 307) besliste de gemeenteraad om voor de activiteit warmte beheersoverdracht aan IMEA te doen. Op 27 november 2017 (jaarnummer 708) werd een analoge beheersoverdracht aan IVEG gedaan. Het uitgangsprincipe is telkens dat beide maatschappijen binnen hun toenmalige gasdistributiegebied in Antwerpen ook de beoogde partijen vormen voor de uitbouw van de warmtedistributie. Sinds de fusie van IMEA en IVEG op 1 juli 2018 neemt Fluvius voor stad Antwerpen de rol van warmtenetbeheerder op. Op dit moment nam Fluvius ook de door IMEA en IVEG aangegane engagementen met betrekking tot de activiteit warmte over.
Op 14 december 2020 (jaarnummer 775) keurde de gemeenteraad het geactualiseerde Klimaatplan 2030 van de stad Antwerpen goed. Warmtenetten worden hierin genoemd als belangrijke netwerkinfrastructuur om de beoogde klimaatdoelstellingen van 2030 en 2050 (CO2-neutrale stad) te bereiken.
Op 27 juni 2022 (jaarnummer 439) keurde de gemeenteraad het beleidskader realisatie warmtenetten goed met als titel "Roadmap 2030 | stadsbreed warmtenet Antwerpen". De uitvoering van de 18 daarin opgenomen beleidsaanbevelingen werd opgedragen aan de bedrijfseenheid stadsontwikkeling, afdeling klimaat & leefmilieu (SW/K&L), de strategische partners van het plan van aanpak warmtenetten en de betrokken stadsdiensten.
Op 27 maart 2023 (jaarnummer 160) keurde de gemeenteraad de "Bron- en netstrategie Zuiden" goed. Deze strategie werd opgemaakt in uitvoering van beleidsactie 1 van de Roadmap 2030: "1. Naar aanleiding van de onzekerheid rond ISVAG O.V. (Intergemeentelijke samenwerking voor Slib- en Vuilverwijdering van de Antwerpse Gemeenten ): Evalueren van de bron- en netstrategie voor het Zuiden en de resultaten ofwel als annex ofwel in een update van de roadmap toevoegen (§II.2.3, §II.4.2). Trekker: Fluvius; Partners: Stad Antwerpen".
Het Kaderbesluit basisprincipes ondersteuningsbeleid goedgekeurd op 26 oktober 2020 door de gemeenteraad (jaarnummer 595) en raad voor maatschappelijk welzijn (jaarnummer 45).
Artikel 56 §3, 4° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het college bevoegd is voor het voeren van de plaatsingsprocedure, de gunning en de uitvoering van overheidsopdrachten.
Op 25 november 2019 (jaarnummer 652) keurde de gemeenteraad de beheersovereenkomst 2019-2024 tussen de stad Antwerpen en AG Vespa goed. Specifiek met betrekking tot realisatie van bouw- en onderhoudsprojecten van het stedelijk patrimonium bepaalt artikel 6 §3.4 dat AG Vespa instaat voor de realisatie van bouw- en onderhoudsprojecten van het stedelijk patrimonium en dat deze opdracht de beslissingsbevoegdheid inzake het plaatsen en uitvoeren van overheidsopdrachten omvat.
De warmteproductie voor het warmtenet van Nieuw Zuid, waarvan de bouw in 2015 startte, wordt vandaag nog voorzien door aardgasstookplaats. In het ontwerp en de concessie van het warmtenet werd voorzien dat deze op relatief korte termijn vervangen zouden worden door een duurzamere bron waarna de installaties verder konden dienen als noodzakelijke back-up- en piekcentrale. Omwille van wijzigende condities en inzichten rond potentiële duurzame bronnen en warmteproductietechnieken kon de beoogde verduurzaming nog niet gerealiseerd worden.
Door de projectontwikkelaar van de wijk Nieuw Zuid, Triple Living N.V., werd met rede aangegeven dat het niet langer mogelijk is om gebouwen te ontwerpen en te realiseren die voldoen aan de huidige eisen inzake energieprestatie zoals vastgelegd in het energiebesluit, wanneer deze aangesloten zouden worden op het warmtenet.
In diverse onderzoeken, plannen en beleidskaders werden verschillende technieken onderzocht om tot een verduurzaming te komen van de warmteproductie voor Nieuw Zuid. In de Bron- en netstrategie Zuid, ook Roadmap Zuid genoemd, werden al deze inzichten door Fluvius samengebracht. Fluvius maakte daarbij voor Nieuw Zuid volgende analyse:
Op basis van die eerste analyse ging Triple Living NV, met ondersteuning van studiebureau SWECO, op zoek naar alternatieven voor de gebouwen die zij nog wenst te ontwikkelen binnen het project Nieuw Zuid. Fluvius ging op haar beurt aan de slag met aquathermie en warmte per schip. Beide partijen keken met eenzelfde belangstelling naar de mogelijkheid van aquathermie, met de Schelde als bron, als een technisch en financieel haalbare piste. Dat bracht Fluvius en Triple Living NV ertoe om verder te werken aan de gezamenlijke ontwikkeling van een aquathermieproject met als doel te voorzien in een duurzame verwarming en eventueel koeling voor de nog te realiseren gebouwen én een verduurzaming van het bestaande net. Op die manier kunnen de gerealiseerde en nog te realiseren gebouwen voldoen aan de geldende verplichtingen inzake energie-efficiëntie en hernieuwbare energie.
Technisch
Het door Triple Living en Fluvius uitgewerkte concept bestaat uit volgende elementen:
De inplanting van de infrastructuur, zoals de pompen en aanvaringsbescherming, werden vastgelegd in overleg met De Vlaamse Waterweg nv, de stadshavenmeester en AG Vespa. De inplanting van de diverse onderdelen wordt op de concepttekening in bijlage van dit besluit weergegeven.
Met deze infrastructuur kan de warmte uit het Scheldewater opgewerkt worden tot de verschillende temperaturen die nodig zijn voor enerzijds de nog te realiseren gebouwen (lage temperatuur) en het bestaande warmtenet (werkingsregime 70°C / 50°C) zonder gebruik van fossiele brandstoffen. De huidige warmtecentrale valt dan terug op zijn initieel voorziene rol van back-up- en piekcentrale.
Realisatie
De installatie van de onderdelen van het systeem onder de Scheldekaaien moet vanzelfsprekend gebeuren voor de realisatie van het nieuwe openbaar domein. Op die manier wordt beschadiging van de nieuwe afwerking vermeden en de hinder beperkt. De opdracht voor de heraanleg van de Scheldekaaien ter hoogte van Nieuw Zuid werd door AG Vespa gegund aan Stadsbader N.V. Deze aannemer is inmiddels met de voorbereidende werken gestart. Er is dus slechts een beperkt tijdsvenster voor aanvang van de werken voor realisatie van het openbaar domein.
In de praktijk betekent dit dat de realisatie van de leidingen voor het transport van het Scheldewater enkel door Stadsbader N.V. kan uitgevoerd worden.Daarom wenst Fluvius beroep te doen op AGVESPA, in deze optredend als aankoopcentrale, om deze leiding aan te leggen binnen het kader van de lopende overeenkomst.
AGVESPA zal de afspraken met betrekking tot eigendomsoverdracht van de aangelegde leiding naar Fluvius, de vergoeding door Fluvius van deze operatie t.a.v. AG VESPA en de uitvoeringsmodaliteiten m.b.t. deze opdracht in een onderlinge overeenkomst met Fluvius vastleggen, en indien nodig ter goedkeuring voorleggen binnen de stedelijke besluitvorming.
Rolverdeling
Fluvius neemt, zoals dat voorzien is in de Roadmap 2030, de rol van warmtenetbeheerder op. De rol van leverancier en producent wordt opgenomen door een derde partij. Deze rolverdeling wordt aangehouden over het volledige systeem bestaande uit productie- en distributie-installaties met uitzondering van de huidige warmtecentrale die in het beheer van Fluvius blijft met het oog op herbestemming als back-up- en eventueel piekcentrale voor de warmtebackbone die zal ontwikkeld worden langs de kaaien. Fluvius zal het beheer opnemen van alle leidingen onder het openbaar domein. Exacte afbakening van de systeemgrenzen wordt vastgelegd in een demarcatieschema bij de samenwerkingsovereenkomst die de realiserende partijen sluiten.
De warmtenetbeheerder is, in lijn met het ontwerp van stedelijk reglement warmtenetten, verantwoordelijk voor de naleving van het voorgenomen tariefplafond en de duurzaamheid van de over haar net getransporteerde warmte. Op die manier behoudt de stad voldoende controle over de kwaliteit van de geleverde diensten, ook wanneer een private partij een rol opneemt in de uitbating van het systeem.
Financiering
Triple Living, met ondersteuning van SWECO, en Fluvius maakten een gezamenlijk financieel plan op voor de realisatie van het aquathermieproject dat rekening houdt met de randvoorwaarden van het reeds gerealiseerde warmtenet voor Nieuw Zuid. Onder andere het in de concessieovereenkomst opgelegde tariefmodel moet gerespecteerd blijven. Uit dat financieel plan blijkt nog een aanzienlijk financieringstekort. Het gaat dan in de eerste plaats om de kosten eigen aan de innovatieve aquathermie-oplossing: captatie, leidingen en warmteoverdrachtslokaal dewelke gerealiseerd zullen worden onder het openbaar domein. De partners vragen de stad daarom tussen te komen in de financiering van die publieke infrastructuur die gezien de rolverdeling ook in publieke handen blijft. Fluvius zal deze infrastructuur realiseren en exploiteren als netbeheerder.
De stad Antwerpen kan op deze vraag ingaan door het ter beschikking stellen van de middelen die ze toegewezen kreeg uit het Stadsvernieuwingsfonds voor de verduurzaming en uitbreiding van het warmtenet op Nieuw Zuid. Aangezien deze middelen enkel kunnen aangewend worden voor dat doel komen ze in elk geval Fluvius of haar partners, in de vorm van warmteleverancier of -producent, toe. In het totaal bedragen de nog toe te wijzen middelen 750.000 EUR verdeeld over de begrotingsjaren 2024 en 2025.
Deze middelen worden daarom toegewezen aan Fluvius voor de realisatie van de distributienetten en aanhorigheden, noodzakelijk voor de verdeling van thermische energie gewonnen uit Scheldewater naar de te realiseren gebouwen van het project Nieuw Zuid en de warmtecentrale van Nieuw Zuid . De betreffende infrastructuur is aangeduid in de concepttekening in de bijlage “concepttekening”, onder de noemers "Leiding aquathermie kaaien”, “backbone acquathermie naar energie-centrale”, “Technische Ruimte” en “Aquafin collector”.
De voorwaarden en doeleinden voor de aanwending van deze middelen worden beschreven in de ondersteuningsovereenkomst tussen Stad Antwerpen en Fluvius.
Financiële kenmerken van de ondersteuningsovereenkomst
De uitvoering van de ondersteuningsovereenkomst houdt een financieel engagement van de stad in ter waarde van 750.000,00 EUR waarvan de vermoedelijke uitbetaling in twee schijven wordt gespreid over begrotingsjaar 2024 en 2025.
Het engagement van de stad Antwerpen naar de Vlaamse overheid wordt "back-to-back" vastgelegd in de ondersteuningsovereenkomst met Fluvius. De begunstigde kan enkel de uitbetaling van de subsidie ontvankelijk aanvragen mits de nodige stavingstukken voor het bereiken van de diverse doestellingen worden aangeleverd. De stad kan deze stavingsstukken uiteindelijk gebruiken naar de Vlaamse overheid om de vordering in de realisatie van de projectsubsidie aan te tonen.
De ondersteuningsovereenkomst voorziet in duidelijke afspraken omtrent controle, rapportering en evaluatie over de aanwending van de toelage door de begunstigde. Wanneer nodig kan door de stad sanctionerend opgetreden worden.
De partijen die samen het nieuwe energiesysteem voor de wijk Nieuw Zuid zullen realiseren en exploiteren sluiten een samenwerkingsakkoord. Daarin beschrijven ze in detail de rollen die ze zullen opnemen en de daarbij behorende taken en onderdelen van het systeem. De stad kan toetreden tot deze overeenkomst als waarnemende partij zonder verdere verbintenissen jegens de investerende en exploiterende partijen. De inhoud van de onderlinge contractuele relatie kan op die manier mee een beoordelingselement vormen in het kader van de controle op de naleving van stedelijke reglementering inzake de realisatie van warmtenetten.
De partijen in deze overeenkomst zijn dan Fluvius, Stad Antwerpen en Nieuw Zuid Energy BV. In voorbereiding op deze overeenkomst sluiten de betrokken partijen een intentieverklaring (LOI) waarin Stad Antwerpen optreed als waarnemende partij. De overeenkomst wordt met dit besluit voorgelegd ter goedkeuring.
Ondersteuning aan Fluvius System Operator cv
Ten gunste van Fluvius, worden volgende budgetten ter beschikking gesteld:
De budgetten zijn te besteden onder de voorwaarden en doeleinden beschreven in de ondersteuningsovereenkomst.
De financiële ondersteuning zal enkel uitbetaald worden wanneer er geen openstaande, niet-betwiste, vervallen schulden zijn ten aanzien van de stad Antwerpen. Deze middelen worden gefinancierd door de projectsubsidie die in 2014 werd toegewezen aan de stad Antwerpen voor het project Nieuw Zuid Smart City District.
Het college keurt de overeenkomst tussen de stad Antwerpen en Fluvius System Operator cv Brusselsesteenweg 199, 9090 Melle, met ondernemingsnummer 0477445084, goed.
Het college keurt de intentieovereenkomst tussen Fluvius, Stad Antwerpen en Nieuw Zuid Energy bv goed.
Het college keurt voor de uitvoering van dit project de ondersteuning van 375.000,00 EUR in 2024 en 375.000,00 EUR in 2025 aan Fluvius System Operator cv, Brusselsesteenweg 199, 9090 Melle, met ondernemingsnummer 0477445084, goed.
De financieel directeur verleent zijn visum en regelt de financiële aspecten als volgt:
| Omschrijving | Bedrag | Boekingsadres | Bestelbon |
| Ondersteuning aan Fluvius System Operator cvba Brusselsesteenweg 199 9090 Melle OND NBE0477445084 IBAN: BE25091022286282 | 375.500,00 EUR | budgetplaats: 5152500000 budgetpositie: 664440 functiegebied: 2LMS020301A00000 subsidie: SVF_NZ_SMART_CITYD begrotingsprogramma: 2SA020350 budgetperiode: 2400 | 4505161145 |
| Ondersteuning aan Fluvius System Operator cvba Brusselsesteenweg 199 9090 Melle OND NBE0477445084 IBAN: BE25091022286282 | 375.000,00 EUR | budgetplaats: 5152500000 budgetpositie: 664440 functiegebied: 2LMS020301A00000 subsidie: SVF_NZ_SMART_CITYD begrotingsprogramma: 2SA020350 budgetperiode: 2500 | 4505161234 |
De financieel directeur regelt de financiële aspecten als volgt:
| Omschrijving | Bedrag | Boekingsadres | Bestelbon |
| Ontvangst van de Vlaamse Regering in kader van Stadsvernieuwingsfonds Nieuw-Zuid Smart City District | 375.000,00 EUR | budgetplaats: 5152500000 budgetpositie: 150300 functiegebied: 2LMS020301A00000 subsidie: SVF_NZ_SMART_CITYD begrotingsprogramma: 2SA020350 budgetperiode: 2400 | NVT |
| Ontvangst van de Vlaamse Regering in kader van Stadsvernieuwingsfonds Nieuw-Zuid Smart City District | 375.000,00 EUR | budgetplaats: 5152500000 budgetpositie: 150300 functiegebied: 2LMS020301A00000 subsidie: SVF_NZ_SMART_CITYD begrotingsprogramma: 2SA020350 budgetperiode: 2500 | NVT |
Het college geeft opdracht aan:
| Dienst | Taak |
| AGVESPA | Als opdrachtcentrale op te treden voor Fluvius en daarvoor een overeenkomst te sluiten met bepalingen over de uitvoeringsmodaliteiten, eigendomsoverdracht en vergoedingen. |