2024_VB_00069 - Maagdenhuis - Uitwerking nieuwe culturele invulling. Ruimtegebruik partners 2024-2026 - Goedkeuring

Op 15 december 2023 gaf het Vast Bureau (jaarnummer 331 en 332) de toestemming om de nieuwe culturele invulling voor het Maagdenhuis verder uit te werken. Essentieel in deze nieuwe invulling zijn enerzijds het borgen van de kerncollectie van het Maagdenhuis en het sociale verhaal van de site en anderzijds het uitwerken van een actuele en moderne werking met een duurzame toekomst. De bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving kreeg de opdracht om in 2024 – vanuit de regierol cultuur – een visie op deze nieuwe culturele invulling verder te concretiseren.   

De raad voor maatschappelijk welzijn keurde op 23 september 2019 (jaarnummer 92) goed om de werking van het Maagdenhuis over te dragen aan het AG Culturele Instellingen Antwerpen/Erfgoed. De collectie en het gebouwenpatrimonium bleven echter onder de bevoegdheid van het OCMW.

Artikel 84 § 3,1° van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat het vast bureau bevoegd is voor de daden van beheer over de inrichtingen en eigendommen van het OCMW, in voorkomend geval binnen de door de raad voor maatschappelijk welzijn vastgestelde algemene regels.

De bedrijfseenheid Talentontwikkeling en Vrijetijdsbeleving is verder aan de slag gegaan met de uitwerking van de nieuwe culturele invulling voor het Maagdenhuis. De business case, waarin de visie op lange termijn (vanaf 2027) verder zal vormgegeven en geconcretiseerd worden in nauwe samenwerking met de bedrijfseenheden Sociale Dienstverlening en Ondernemen en Stadsmarketing, zal in het voorjaar van 2024 verder uitgeschreven worden. Hierin wordt aandacht geschonken aan een actuele, moderne werking met een duurzame toekomst waarbij het culturele en sociale verhaal van de site als kern wordt geborgd. Potentiële partners voor een samenwerking op lange termijn zullen in deze business case onderzocht worden. 

Op korte termijn (2024 tot en met 2026) wordt een tijdelijke invulling van het ruimtegebruik van de locatie uitgetekend. Enerzijds wordt hierin de museale werking van de site behouden. Naast het blijven presenteren en ontsluiten van de kerncollectie van het Maagdenhuis zal de collectie van museum Mayer van den Bergh tijdelijk zijn intrek nemen in de gebouwen. Tijdens de restauratie- en renovatiewerken die in museum Mayer van den Bergh zullen plaatsvinden vanaf het najaar van 2024 zal een deel van de collectie, dat in totaliteit meer dan 60 topstukken op de Vlaamse topstukkenlijst heeft staan, een tijdelijk onderkomen krijgen in de huidige ruimtes van het Maagdenhuis. Op deze manier behoudt de werking op deze locatie een sterk cultureel-museaal karakter. De tijdelijke expo "Publiekslievelingen", uitgewerkt door museum Mayer van den Bergh, zal vanaf november 2024 opgebouwd worden in het Maagdenhuis en zal te bezoeken zijn vanaf januari 2025 tot eind 2026. 

Anderzijds werden er - met het oog op optimaal ruimtegebruik - verkennende gesprekken gevoerd met het Antwerpse culturele-sociale veld. Op basis hiervan werden twee externe partners - GATAM vzw en Tutti Fratelli vzw - geselecteerd waarmee op korte termijn (2024 tot en met 2026) in zee zal worden gegaan. Beide organisaties sluiten op vlak van visie, missie en werking nauw aan bij de boodschap die het Maagdenhuis blijvend wenst uit te dragen, namelijk de zorg voor kwetsbaren. 

• GATAM vzw: GATAM vzw heeft het werken met mensen met de grootste afstand tot de arbeidsmarkt als kern van haar missie. Zij verbindt mensen met elkaar en met de arbeidsmarkt, verbindt ook burgers en gemeenschappen in de stad. Deze visie sluit naadloos aan bij de ambitie om het sociale aspect van de site te behouden in de nieuwe invulling van het Maagdenhuis. Al meer dan 10 jaar organiseert GATAM vzw de opleiding voor keukenmedewerker voor anderstaligen in Antwerpen. Gedurende het huidige academiejaar 2023-2024 werken zij hiervoor vanuit De Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Ze zijn steeds op zoek naar nieuwe, eveneens tijdelijke, locaties. GATAM vzw wenst dan ook deze werking voor een beperkte periode in de ruimtes van het Maagdenhuis verder uit te bouwen. Voorts zal ook de samenwerking tussen GATAM vzw en RE ANTWERP, een mode-atelier dat onder andere lokale verankering, sociale verbinding en meer aandacht voor ambacht en makers belangrijke waarden vindt, in de huidige gebouwen van het Maagdenhuis tot eind 2026 een plaats krijgen. Naast het sociale aspect in dit tijdelijk ruimtegebruik is er eveneens een historische link met de oorspronkelijke functie van het Maagdenhuis. De weesmeisjes kregen er vroeger huishoudelijke taken aangeleerd zoals koken en naaien om later als dienstmeid bij families in dienst te kunnen gaan.
• Tutti Fratelli vzw: Tutti Fratelli vzw is een sociaal-artistieke werkplaats en maakt theater met personen die minder kansen kregen en krijgen in hun leven. Zij zijn momenteel via een concessieovereenkomst met stad Antwerpen gehuisvest in Lange Gasthuisstraat 26, 2000 Antwerpen. Deze locatie is echter niet langer geschikt en grondige renovatiewerken zijn er dringend nodig. Een tijdelijk nieuw onderkomen voor Tutti Fratelli vzw dringt zich dan ook op. Gezien het specifieke karakter van de werking van dit theatergezelschap is een alternatieve locatie in de onmiddellijke omgeving van hun huidige locatie cruciaal. Door hen een tijdelijk onderkomen te geven in de ruimtes van het Maagdenhuis wordt hierbij rekening gehouden met de opdracht om het verhaal van de site in de nieuwe werking te borgen.

Voor een goed en vlot ruimtegebruik door alle gebruikers wordt een gedetailleerd zoneringsplan opgesteld. Enerzijds zullen de partners het exclusief gebruik krijgen over enkele ruimtes, anderzijds zullen er enkele lokalen beschikbaar zijn voor polyvalent gedeeld gebruik. Het AG Culturele Instellingen Antwerpen/ Erfgoed zal voor het ruimtegebruik op korte termijn voor beide externe partners een terbeschikkingstelling in de vorm van een samenwerkingsovereenkomst opmaken. AG Vespa zal de noodzakelijke aanpassingswerken om het ruimtegebruik op korte termijn mogelijk te maken uitvoeren Verder zullen zij ook de visie op lange termijn voor de site Maagdenhuis mee begeleiden en uitwerken.

De noodzakelijke werken die nodig zijn om het ruimtegebruik op korte termijn mogelijk te maken, zullen verrekend worden op volgend boekingsadres: 4322000000 / 2BRS010203PA7444 / 221 / SUB_NR / 2400.