Op 4 december 2020 keurde de gemeenteraad het Klimaatplan 2030 goed (jaarnummer 775). Met het Klimaatplan 2030 positioneert Antwerpen zich als voorbeeldstad op het vlak van emissiereducties en aanpassing aan de klimaatverandering.
Op 28 januari 2022 (jaarnummer 655) keurde het college de deelname van stad Antwerpen goed aan de Horizon Europe-missie '100 klimaatneutrale en slimme steden tegen 2030' met als doelstelling een versnelde implementatie van het Klimaatplan 2030 op Linkeroever. De missiesteden nemen een voortrekkersrol op als experimenteer- en innovatiehubs en krijgen daarvoor ondersteuning van de Europese Commissie. Linkeroever werd gekozen omwille van de werkbare schaal, een interessante mix aan woontypologieën en demografie, de afwezigheid van ETS-industrie en de aanwezigheid van verschillende lopende en geplande projecten om de uitstoot te verminderen, waaronder de aanleg van een warmtenet, de renovatiebegeleiding, de modal shift en het masterplan Europark. De stad Antwerpen werd op 28 april 2022 geselecteerd als één van de missiesteden.
Op 1 maart 2024 (jaarnummer 1803) keurde het college het Stedelijk Klimaatcontract Linkeroever goed waarin doelstellingen in concrete acties werden vertaald.
In het kader van de missie worden verschillende projectoproepen gelanceerd die kunnen bijdragen aan de implementatie van het Stedelijk Klimaatcontract. De stad Antwerpen nam deel aan de eerste oproep (goedgekeurd door het college op 28 oktober 2022, jaarnummer 8694), maar het projectvoorstel werd niet geselecteerd. Na de projectselectie in een eerste en tweede oproep van Pilot Cities (2022, 2023) staat momenteel een oproep open (HORIZON-RIA-SGA-NZC- 101121530; NZC-SGA-HE-202401) voor missiesteden die nog geen project hebben lopen onder de vorige oproepen, met als deadline 18 maart 2024.
Missiesteden waarvan het pilootproject wordt geselecteerd, krijgen een subsidiebedrag toegewezen tussen de 500.000,00 en 600.000,00 euro per lokaal partnerschap om een oplossing voor lokale uitdagingen, relevant voor de missie, uit te testen en/of op te schalen. De Europese Unie beoogt bij de implementatie van de acties een doorgedreven samenwerking tussen relevante actoren (lokale en bovenlokale overheden, ondernemingen, burgers, middenveldorganisaties en kennisinstellingen).
Door de indiening van een projectvoorstel voor de derde oproep Pilot Cities wil de stad bijkomende Europese financiering aantrekken voor de implementatie van het stedelijk klimaatplan Linkeroever. Onder Horizon Europe worden projectvoorstellen 100% Europees gefinancierd, er is dus geen stedelijke cofinanciering vereist.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
De doelstelling van dit projectvoorstel is om in te zetten op de (energetische) renovaties van private appartementswoningen op Linkeroever. Uit de emissie-inventaris voor de wijk Linkeroever blijkt immers dat 70% van de emissies afkomstig zijn van gebouwen. 75% daarvan vertegenwoordigt huishoudens. Binnen de renovatie van de residentiële sector onderscheiden we voornamelijk de sociale huisvestingsmaatschappij Woonhaven en private eigenaars als sleutelactoren. Dit projectvoorstel zet in op de opschaling van renovatie van meergezinswoningen in handen van kwetsbare private eigenaars (zowel bewoners als verhuurders). 48% van de bewoners op Linkeroever werd geboren in kansarmoede. Ook onder de eigenaars en verhuurders van appartementen zijn kwetsbare doelgroepen een realiteit en bemoeilijkt de energietransitie de betaalbaarheid van wonen.
De stad Antwerpen wil proactief tewerk gaan om te voorkomen dat kwetsbare doelgroepen niet mee kunnen in de transitie. Energetische renovatie is duur en hangt vaak samen met renovaties ten gronde, wat tot een te hoge kost leidt voor kwetsbare gezinnen. Jarenlange ervaring op het terrein leert dat bestaande financieringsmechanismen niet volstaan. Daarnaast is een intensieve begeleiding nodig om kwetsbare doelgroepen te begeleiden bij deze energietransitie.
Er wordt een partnerschap voorzien tussen het AG Energiebesparingsfonds en de stad Antwerpen om de drempels te identificeren en naar oplossingen toe te werken. Daarnaast zet het AG Energiebesparingsfonds in op een opschaling van activiteiten op Linkeroever, om de verhoogde ambities te implementeren. Het partnerschap wordt aangevuld met een externe partner die innovatieve financieringsmechanismen zal onderzoeken op geselecteerde cases op Linkeroever. Een aanpassing van bestaande instrumenten en innovatieve vormen van (bij voorkeur) private financiering zullen nodig zijn om de energetische transitie op een inclusieve manier waar te maken.
Het college wordt gevraagd om deelname aan de derde pilootoproep voor de Horizon Europe-Missie '100 klimaatneutrale en slimme steden tegen 2030' goed te keuren en daartoe de steunbrief in bijlage te ondertekenen.
Het budget voor het projectvoorstel is nog niet definitief. Het maximaal toegewezen projectbudget bedraagt tussen de 500.000,00 en 600.000,00 euro. Pilootprojecten die voor deze oproep worden geselecteerd, kunnen rekenen op 100% subsidiëring. Er hoeft dus geen cofinanciering te worden voorzien. De subsidie zal aangewend worden voor de aanwerving van twee VTE’s voor de stad Antwerpen en het AG Energiebesparingsfonds gedurende de looptijd van het project (twee jaar).
Als het project wordt geselecteerd voor subsidiëring, zal de deelname aan het project met het goedgekeurde projectbudget opnieuw worden voorgelegd aan het college, samen met de subsidie- en consortiumovereenkomst. Op dat moment zullen ook de boekingsadressen voor de verrekening van de uitgaven en ontvangsten en de subsidiefiche voor dit project worden opgenomen.
Het college keurt de deelname aan de derde pilootoproep voor de Horizon Europe-Missie '100 klimaatneutrale en slimme steden tegen 2030' goed en ondertekent daartoe de steunbrief in bijlage.