2024_CBS_02088 - Vrijwillige samenvoeging stad Antwerpen met gemeente Borsbeek - Gevolgen samenvoeging. Behoud rechtspersoonlijkheid stad Antwerpen en OCMW Antwerpen. Vraag Vlaamse Regering - Goedkeuring

Op 21 februari 2022 (jaarnummer 117) keurde de gemeenteraad van Antwerpen de principiële beslissing van de stad Antwerpen tot samenvoeging met de gemeente Borsbeek goed. In voormelde beslissing werd, in uitvoering van de samenvoeging, de oprichting van een binnengemeentelijk gedecentraliseerd district Borsbeek goedgekeurd.  Dezelfde principiële intentie tot samenvoeging werd op 21 februari 2022 door de gemeenteraad van de gemeente Borsbeek goedgekeurd. 

De definitieve beslissing tot samenvoeging van stad Antwerpen en gemeente Borsbeek volgde op 18 december 2023 (jaarnummer 770). 

De beoogde datum van samenvoeging is 1 januari 2025. 

In navolging van deze besluitvorming werd een transitietraject opgestart, om de operationele inbedding van Borsbeek in Antwerpen gedegen voor te bereiden en te realiseren (college 8 december 2023, jaarnummer 8921). 

Decreet over het Lokaal Bestuur van 22 december 2017.

Door de vrijwillige samenvoeging worden de nieuwe gemeente en het OCMW in principe als nieuwe rechtspersonen beschouwd en ontvangen deze een nieuw ondernemingsnummer (het KBO- en btw-nummer) en een gewijzigde NIS-code.  

De bestuurlijke fusie tussen stad Antwerpen en gemeente Borsbeek wordt gekenmerkt door districtsvorming, wat enkele bijzonderheden met zich meebrengt. In tegenstelling tot een reguliere bestuurlijke fusie waarbij gemeenten worden samengevoegd, blijft Borsbeek na de fusie met Antwerpen immers als een aparte entiteit bestaan in de vorm van een district met eigen politieke besluitvormingsorganen en specifieke bevoegdheden. Districten hebben echter geen eigen rechtspersoonlijkheid (en bijgevolg geen eigen ondernemingsnummer). Voor de gemeente Borsbeek wijzigt de rechtspersoon dus per definitie na de fusie.  

De creatie van een nieuwe rechtspersoon, met gewijzigd ondernemingsnummer, brengt voor stad Antwerpen (en haar districten) en het OCMW Antwerpen aanzienlijke en onwenselijke administratieve, financiële en fiscale gevolgen met zich mee. Deze werden in het transitietraject in kaart gebracht en worden hieronder (niet-limitatief) opgesomd:

Administratieve gevolgen:

• Aanpassing masterdata: alle systemen en randsystemen moeten het nieuwe ondernemingsnummer vermelden;
• Alle sjablonen van contracten, bestelbonnen, aan- en verkoopfacturen moeten gewijzigd en/of geherprogrammeerd worden;
• Bij een gewijzigd ondernemingsnummer wijzigen alle personeelsleden van de gemeenten en OCMW’s van werkgever, met aanpassingen in SAP HRM en een aangifte sociale zekerheid onder het nieuwe nummer als gevolg. Er bestaat bijgevolg een risico bij de overdracht voor de continuïteit van de ziekteverzekering, link RVA en mutualiteiten, sociale Maribel, tijdskrediet, …
• De software voor de uitbetaling van OCMW-ondersteuning werkt op basis van een NIS-code. Als er een nieuwe NIS-code dient te worden toegekend, dan zullen dossiers met een looptijd tot en met 31 december 2024 werken met de oude NIS-code en vanaf 1 januari  2025 met de nieuwe NIS-code. Herzieningen op dossiers van vóór 1 januari 2025 dienen vanaf de fusiedatum te gebeuren op basis van de oude NIS-code, wat een aanpassing van de programmasleutel vereist. Gekoppeld daarmee wordt het principe van de ‘systeem I rekeningen’ voor residenten in woonzorgcentra met OCMW-tussenkomst vermoedelijk ook geïmpacteerd aangezien de bank deze rekeningen moet koppelen aan de nieuwe rechtspersoon;
• Ook voor burgerzaken zijn er belangrijke gevolgen en meer bepaald voor de procedure van identiteitskaarten, verblijfskaarten, reispassen en rijbewijzen op een bevolking van +/- 550.000 inwoners;
• Tenslotte impliceert dit een organisatie van een enorme informatieronde naar alle leveranciers, dienstverleners en tegenpartijen om het nieuwe nummer te communiceren;
• Ook Politiezone Antwerpen ondervindt hiervan een gelijkaardig grote impact. Politiezone Antwerpen is een ééngemeentezone, zonder aparte rechtspersoonlijkheid. Ze opereert onder hetzelfde ondernemingsnummer als stad Antwerpen. Politiezone Antwerpen wordt hierdoor verplicht aan al haar dienstverleners/opdrachtgevers het nieuwe ondernemingsnummer te communiceren en de bovengemelde aanpassingen te doen.

Fiscale en financiële gevolgen:

• Art 350 van het Decreet Lokaal Bestuur bepaalt dat de roerende en onroerende goederen van rechtswege worden overgedragen naar de nieuwe gemeente. Juridisch is dit dus voorzien maar dat betekent niet dat dit fiscaal gezien neutraal of vrijgesteld is. Gelet op het aanzienlijke patrimonium kunnen de gevolgen hiervan niet accuraat in kaart worden gebracht;
• Het ontstaan van een nieuwe rechtspersoon heeft mogelijk gevolgen voor sommige van de bestaande rulings en akkoorden met de fiscus met risico op grote financiële gevolgen in hoofde van stad Antwerpen;
• Er is onzekerheid wat betreft de overdracht van het reservefonds voor de financiering van de statutaire pensioenen naar de nieuwe rechtspersoon;
• Voor Politiezone Antwerpen geldt dat de actuele btw-behandeling (van bijvoorbeeld de facturatie voor werken aan het mastergebouw) gekoppeld is aan het btw-statuut van Stad Antwerpen. De momenteel toegepaste btw-verlegging is hier mee verbonden.

Gelet op de verregaande impact die de totstandkoming van een nieuwe rechtspersoon met zich meebrengt, wensen stad Antwerpen en OCMW Antwerpen aan de Vlaamse Regering de vraag voor te leggen om bij de bestuurlijke fusie met Borsbeek de rechtspersoonlijkheid van stad Antwerpen en OCMW Antwerpen te behouden, evenals de bestaande NIS-code en ondernemingsnummers. 

De overige relevante decretale bepalingen van toepassing op de bestuurlijke fusie blijven onverkort doorwerken. De vraag van stad en OCMW Antwerpen doet hieraan geen afbreuk.