De opmaak van het gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan (GRUP) Ringpark Zuid is een noodzakelijke voorwaarde om de ingrepen en maatregelen voortkomend uit het ontwerpproces ‘Over de Ring’ mogelijk te maken. Het ruimtelijk uitvoeringsplan volgt een integrale ruimtelijke aanpak en is gericht op de uitvoerbaarheid van de herinrichting van de verkeerswisselaar Antwerpen Zuid en de omliggende stedelijke wegen in combinatie met de leefbaarheidsmaatregelen en nieuwe stadsontwikkelingen in de omgeving van Knoop Zuid.
De opmaak van het GRUP gebeurt met een geïntegreerd planproces waarbij de planopmaak en de milieubeoordeling (plan-MER) tegelijk gebeuren en inhoudelijk op elkaar worden afgestemd. Een geïntegreerd planningsproces kent vijf fases (startnota – scopingnota – voorontwerp GRUP – ontwerp GRUP – GRUP), de resultaten van elk van deze vijf fases worden geconsolideerd in een nota.
De startnota werd goedgekeurd door de Vlaamse Regering op 16 oktober 2020. De startnota is daarna voorgelegd aan de bevolking voor inspraak in de periode van 10 november 2020 tot en met 8 januari 2021. Op 18 december 2020 (jaarnummer 10658) bracht het college een advies uit op de startnota .
Op basis van de adviezen werd de scopingnota uitgewerkt. De scopingnota vormt de basis voor het ontwerp van plan-MER en het voorontwerp van het GRUP. Op 23 juni 2023 (jaarnummer 04402) bracht het college een advies uit op het voorontwerp GRUP en ontwerp plan-MER . De plenaire vergadering vond plaats op 29 juni 2023.
Op basis van de verschillende adviezen werd het ontwerp GRUP en plan-MER verder uitgewerkt. Op 6 oktober 2023 stelde de Vlaamse Regering het ontwerp GRUP ‘Ringpark Zuid’ voorlopig vast. De Vlaamse Regering engageerde zich hiermee om bestemmingswijzigingen en aanpassingen van de stedenbouwkundige voorschriften door te voeren. Het openbaar onderzoek liep van 24 oktober tot en met 22 december 2023.
Op 18 december 2023 (jaarnummer 847) keurde de gemeenteraad het advies over het ontwerp van het gewestelijk RUP 'Ringpark Zuid' en het bijhorend plan-MER goed.
Op 29 maart 2024 besliste de Vlaamse Regering tot de definitieve vaststelling van het GRUP Ringpark Zuid.
Artikel 2.2.7. en volgende van de Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening die de procedure vastleggen van de opmaak van gewestelijke ruimtelijke uitvoeringsplannen.
In het GRUP Ringpark Zuid werden alle aannames, preventieve maatregelen en milderende maatregelen die ruimtelijk vertaalbaar zijn, verankerd in het grafisch plan en de stedenbouwkundige voorschriften. Enkele aannames, preventieve maatregelen, aanbevelingen en milderende maatregelen zijn niet ruimtelijk vertaalbaar. Hiervoor werd besloten om een nota flankerend beleid toe te voegen aan het GRUP die deze maatregelen op planniveau vastlegt. De opgenomen maatregelen worden in samenspraak met de functioneel bevoegde ministers of stedelijke mandatarissen uitgewerkt. Maatregelen uit deze nota die budgettair niet voorzien zijn, zullen opgevangen worden binnen de eigen kredieten.
De nota flankerend beleid geeft voor de verschillende aspecten uit de plan-MER die niet ruimtelijk vertaalbaar waren in het GRUP aan wat de te nemen maatregel is, welk aspect men desgevallend wenst te milderen en tegen wanneer deze maatregelen gerealiseerd moeten worden. De nota flankerend beleid wordt in zijn geheel ter kennisneming voorgelegd aan het college. Flankerende maatregelen (of delen ervan) die onder de bevoegdheid van het college vallen en/of van toepassing zijn op het grondgebied van de stad, worden ter goedkeuring voorgelegd. Met deze goedkeuring engageert het college zich tot een intentieverklaring.
Volgende (delen van) flankerende maatregelen vallen onder de bevoegdheid en/of zijn van toepassing op het grondgebied van de stad en worden ter goedkeuring voorgelegd:
B.1. Effect: Geluid
Maatregel.
Om de geluidsniveaus ten gevolge van het wegverkeer te reduceren, kan bij de heraanleg of herinrichting van lokale wegen, zeker ter hoogte van zones met gebouwen waarvoor maatregelen inzake geluid nodig zijn, geopteerd worden voor een geluidsarmer wegdek, een weginrichting die in overeenstemming is met een beperkte snelheid en/of andere geluidsbeperkende maatregelen.
Uitwerking:
Bij de heraanleg of herinrichting van de lokale wegen binnen het studiegebied (zie bijlage V plan-MER, figuur 7 74: afbakening van het studiegebied voor de discipline geluid), wordt geopteerd voor een weginrichting die in overeenstemming is met een beperkte snelheid en/of andere geluidsbeperkende maatregelen.
Het Antwerpse geluidsactieplan heeft de ambitie om de blootstelling aan overmatig omgevingslawaai te verminderen, te milderen en te voorkomen. Onder meer door onderstaande ontwerpstrategieën:
Timing:
Deze maatregel wordt in elk geval gerealiseerd gelijktijdig met heraanleg van desbetreffende lokale wegen.
B.2. Effect: Geluid
Maatregel.
Om de geluidsniveaus ten gevolge van het wegverkeer op de Ring R1 te reduceren, kunnen bij de aanleg van het Ringpark Groene Vesten/Pomppark Zuid in het ontwerp elementen opgenomen worden die het geluid beperken of maskeren of het mentaal welbevinden verhogen ter hoogte van de eerstelijnsgebouwen. Dergelijke elementen zijn bijvoorbeeld bomen(rijen) of struiken die het geluid kunnen maskeren of het mentaal welbevinden verhogen en zo de hinder verlagen of andere natuurlijke geluidsschermen of bermen die het geluid reduceren.
Uitwerking:
Voor het Ringpark Groene Vesten zijn in het ontwerp reeds elementen opgenomen die het geluid beperken of maskeren of het mentaal welbevinden verhogen. Het Ringpark wordt gefaseerd uitgevoerd in deelprojecten.
Pomppark Zuid is een deelproject van Ringpark Groene Vesten, het definitieve ontwerp is reeds goedgekeurd door het College van Burgemeester en Schepenen. Hierbij zijn er een aantal geluidsmaatregelen genomen. Tussen de spoorweg en het park komen geluidswanden. Dankzij die geluidsdemping zullen bezoekers van het park aangenamer kunnen vertoeven, met minder hinder door de naastliggende Ring en treinspoor. De geluidswanden bestaan uit schanskorven, wanden die worden opgevuld met stenen. Om het effect van die wanden vooraf te onderzoeken, zijn begin 2024 vijf proefopstellingen gebouwd, met elk een andere opbouw en materialisatie. Een geluidstest bracht de geluidsabsorptie en -isolatie van de varianten in kaart en brengt uitsluitsel of de varianten voldoen aan de gestelde eisen. Zo moet de geluidsabsorptie ter hoogte van het schermelement minimaal 5 dB bedragen, en de geluidsisolatie minimaal 28 dB. Stad Antwerpen hanteert daarbij de normen zoals bepaald door Agentschap Wegen en Verkeer en Infrabel. Naast de resultaten van de test worden ook de kostprijs en esthetiek van de verschillende varianten in kaart gebracht. Bij de aanleg van Pomppark Zuid in 2024 zal gestart worden met de bouw van de wanden.
Timing:
De maatregel voor het deelproject Pomppark Zuid worden in elk geval gelijktijdig gerealiseerd met de aanleg van Pompark Zuid. Voor de andere deelprojecten uit het ontwerp Ringpark Groene Vesten worden de overige maatregelen in elk geval gelijktijdig gerealiseerd met de aanleg van de overeenstemmende delen van het Ringpark Groene Vesten.
B.6. Effect: Geluid en lucht
Maatregel.
Ter hoogte van de Verlegde Emiel Vloorsstraat en de nieuwe aansluiting met de Emiel Vloorsstraat kunnen op planniveau geen milderende maatregelen opgenomen worden. Hierbij wordt wel benadrukt dat door het verleggen van de Emiel Vloorsstraat het verkeer verplaatst wordt van een woonwijk naar een industriegebied, waardoor ook de emissies zich zullen verplaatsen naar het bedrijventerrein. Bovendien bevinden zich hier ook geen normoverschrijdingen en is de weg voorzien op 50 km/u wat de ideale snelheid is naar verkeersveiligheid en emissies.
Uitwerking:
Het voorziene snelheidsregime van 50km/u wordt aangehouden in de Verlegde Emiel Vloorsstraat.
Timing:
Deze maatregel wordt in elk geval gerealiseerd bij ingebruikname van de Verlegde Emiel Vloorsstraat.
B.7. Effect: Biodiversiteit
Maatregel.
In de uit te werken inrichtingsstudie (inclusief maaibeheerplan) wordt voor de percelen onder natuurbeheer (niet de percelen voor recreatieve of sociale functies) een optimalisatie van het beheer nagestreefd: percelen die reeds voldoende schraal zijn worden maximaal 1x per jaar gemaaid na 15 juli met afvoer van het maaisel. Dit biedt kansen voor ontwikkeling van bloemrijke grasland. Indien voldoende schraal kunnen bepaalde stroken alternerend en niet jaarlijks gemaaid worden, wat gunstig is voor de ontwikkeling van insecten.
In de uit te werken inrichtingsstudie (inclusief maaibeheerplan) wordt voor de percelen onder natuurbeheer (niet de percelen voor recreatieve of sociale functies) een optimalisatie van het beheer nagestreefd: percelen die voedselrijk zijn kunnen verder verschraald worden met afvoer van maaisel door meerdere keren per jaar te maaien
Uitwerking:
Het Bermdecreet van 27 juni 1984 is in dit gebied van toepassing. Dit omvat maatregelen inzake natuurbehoud op de bermen beheerd door publiekrechtelijke rechtspersonen.
Daarnaast wordt in artikel 1.1 ‘Ringpark Zuid’ volgend voorschrift toegevoegd:
“De inrichtingsstudie bevat een maaibeheerplan dat de gebieden onder natuurbeheer aanduidt en waarin een optimaal beheer wordt nagestreefd in functie van de natuurwaarden.”
Timing:
Deze maatregel wordt in elk geval gerealiseerd gelijktijdig met de realisatie van de overeenkomende fase van de werken.
B.8. Effect: Mobiliteit
Maatregel.
Parkeeraanbod binnen en buiten de projectcontour in relatie brengen: door de blik voor parkeren ruimer te beschouwen dan de zone binnen de projectcontour, kunnen op ruimere schaal parkeeroplossingen gevonden worden.
Uitwerking:
In de voorlopig vastgestelde ontwerp Bouwcode van stad Antwerpen zijn een aantal bepalingen opgenomen die op een ruimere schaal parkeeroplossingen vinden dan strikt binnen de eigen projectcontour.
De ontwerp bouwcode:
De bouwcode geldt voor het geheel van het grondgebied van de stad Antwerpen.
Timing:
Op 25 maart 2024 (jaarnummer 194) werd het ontwerp van de Bouwcode van Stad Antwerpen definitief vastgesteld door de gemeenteraad.
B.9. Effect: Lucht
Maatregel.
De effecten voor lucht buiten het plangebied, zijn enkel te milderen met maatregelen die niet te vertalen zijn binnen het plangebied, noch op planniveau, noch op projectniveau. Dergelijke maatregelen situeren zich voornamelijk op niveau van het beleid en dienen in een breder kader dan het plangebied genomen te worden. De resultaten op het lokale wegennet zijn gevoelig aan de beperkingen van het strategisch verkeersmodel. Er dient bovendien opgemerkt dat het project hoofdzakelijk verkeersdragend is en niet verkeersgenererend (enkel de stadsontwikkelingsprojecten zijn verkeersgenererend).
Uitwerking:
In oktober 2019 keurde de Vlaamse Regering het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 goed. Dit plan bevat maatregelen om de luchtverontreiniging in Vlaanderen aan te pakken en zo de impact van luchtverontreiniging op onze gezondheid en het leefmilieu verder te verminderen.
Het Vlaams Luchtbeleidsplan 2030 bevat doelstellingen op korte, middellange (2030) en lange (2050) termijn én een uitgebreid pakket maatregelen om de luchtverontreiniging in Vlaanderen aan te pakken en zo de impact van luchtverontreiniging op onze gezondheid en het leefmilieu verder te verminderen. Om de twee jaar maakt de Vlaamse Milieumaatschappij een stand van zaken op in het voortgangsrapport. De Vlaamse Milieumaatschappij bekijkt de recente evolutie van de luchtkwaliteit en of we op schema zitten om de doelstellingen op middellange termijn te realiseren.
De maatregelen die de Stad Antwerpen en andere lokale besturen reeds nemen om dit plan in uitvoering te brengen, kunnen geraadpleegd worden in bijlage 2 van het luchtbeleidsplan.
Timing:
Deze maatregel is van kracht.
Het college neemt kennis van de nota flankerend beleid, die als bijlage aan het definitief gewestelijk ruimtelijk uitvoeringsplan Ringpark Zuid wordt toegevoegd.
Het college keurt de lijst flankerende maatregelen waarvoor het bevoegd is en/of die van toepassing zijn op het grondgebied van stad Antwerpen goed als richtinggevend kader voor de verdere uitwerking en uitvoering van het stedelijk flankerend beleid in het kader van het GRUP Ringpark Zuid.