Op 1 september 2023 werd namens de BV CIRAK (RPR 0817.047.925), met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen, een aanvraag ingediend om een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Cirak', gelegen aan de Sint-Bernardsesteenweg 218 te 2020 Antwerpen.
De BV CIRAK heeft een kansspelvergunning F2 voor de exploitatie van de kansspelinrichting klasse IV op dit adres, laatst hernieuwd door de Kansspelcommissie op 17 maart 2021 (280924). De BV CIRAK wenst deze kansspelvergunning F2 te hernieuwen op de eerstvolgende zitting van de Kansspelcommissie.
De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet op grond van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6° van de Wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (verder: Kansspelwet) geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Deze bepalingen werden ingevoerd door de wet van 7 mei 2019 tot wijziging van de Kansspelwet van 7 mei 1999. Artikel 36 van de wijzigingswet bepaalde dat de houders van een kansspelvergunning F2, die op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet over een vergunning beschikten, hun activiteiten onder dezelfde voorwaarden konden voortzetten. Pas ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van de wet moesten ze voldoen aan deze voorwaarde. De wetswijziging trad in werking op 25 mei 2019. Dit betekent dat alle aanvragen voor een hernieuwing van een bestaande kansspelvergunning F2 vanaf 25 mei 2021 vergezeld dienden te zijn van een convenant.
Thans moet bij de aanvraag om hernieuwing dus rekening gehouden worden met voormelde voorwaarden. Dit betekent eveneens dat de aanvrager ervoor dient te zorgen dat de kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren bezocht worden, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan.
Om de kansspelvergunning F2 te hernieuwen bij de Kansspelcommissie is een convenant nodig tussen de BV CIRAK en de stad Antwerpen.
Kansspelinrichtingen klasse IV zijn, op basis van artikel 43/4, §1 van de Kansspelwet, plaatsen die uitsluitend bestemd zijn voor het aannemen van weddenschappen. Het aannemen van weddenschappen vereist een kansspelvergunning F2. Behoudens de uitzonderingen bepaald in §5 van voormeld artikel, is het verboden weddenschappen aan te nemen buiten een kansspelinrichting klasse IV. De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd alsook de nadere voorwaarden. In het convenant worden de openings- en sluitingsuren én de openings- en sluitingsdagen bepaald van de kansspelinrichtingen klasse IV en wordt vastgelegd wie het gemeentelijk toezicht waarneemt.
Om een kansspelvergunning klasse F2 te kunnen verkrijgen moet de aanvrager volgens artikel 43/5 van de Kansspelwet:
Artikel 43/4 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (Belgisch Staatsblad 30 december 1999).
De gemeenteraad heeft een algemene regelgevende bevoegdheid voor zaken van gemeentelijk belang tenzij de bevoegdheid is toegewezen aan een ander orgaan van de gemeente (artikel 40 Decreet Lokaal Bestuur).
De BV CIRAK baat de kansspelinrichting klasse IV gelegen aan de Sint-Bernardsesteenweg 218 te 2020 Antwerpen uit. Hiervoor beschikt zij over een kansspelvergunning F2 die nu hernieuwd moet worden. De hernieuwing van de kansspelvergunning F2 gebeurt driejaarlijks. Voorafgaandelijk moet nu een convenant afgesloten worden met de gemeente zoals bepaald in de wijzigingswet van 7 mei 2019. Voor bestaande kansspelinrichtingen moet elke aanvraag vanaf 25 mei 2021 vergezeld zijn van een convenant.
De voorwaarden waar de aanvrager conform artikel 43/5 van de Kansspelwet aan moet voldoen om een kansspelvergunning F2 te kunnen verkrijgen, gelden eveneens voor het hernieuwen van dergelijke vergunning. Het gegeven dat er reeds een kansspelvergunning werd uitgereikt, doet geen afbreuk aan het feit dat er thans, na inwerkingtreding van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6°, alsnog een convenant moet worden afgesloten. Aangezien deze wetswijziging pas in werking trad nadat de eerdere kansspelvergunning werd uitgereikt, behoudt de gemeente haar discretionaire bevoegdheid om te beslissen of, en onder welke voorwaarden, er thans een convenant wordt afgesloten. Het is immers pas na deze wetswijziging dat de gemeente door de convenantverplichting de bevoegdheid heeft gekregen daadwerkelijk een rol te spelen in de verkrijgingsprocedure voor een kansspelvergunning.
Artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet bepaalt ondubbelzinnig dat "De aanvrager van het convenant ervoor moet zorgen dat een kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan."
De parlementaire voorbereiding stipuleert verder dat: "Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd, inzonderheid rekening houdend met onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, plaatsen waar erediensten worden gehouden of gevangenissen." De concrete omstandigheden die een weigering om een convenant te kunnen sluiten, kunnen verantwoorden zijn derhalve niet beperkt tot de inrichtingen die uitdrukkelijk vermeld staan in hoger geciteerd artikel uit de Kansspelwet. Dit werd bevestigd door een arrest van het Grondwettelijk Hof van 9 december 2021 (arrest nr. 177/2021).
Er moet bij de beoordeling om al dan niet over te gaan tot het afsluiten van een convenant nagegaan worden of de voorgestelde locatie al dan niet in de nabijheid van dergelijke inrichtingen gelegen is. De ingevoerde bepaling strekt ertoe om de risico’s in verband met de ligging van een vaste kansspelinrichting klasse IV te beperken en kwetsbare spelers te beschermen. Dergelijk nabijheidsonderzoek is een determinerend motief in de afweging van de gemeente om in een individueel dossier te beslissen om al dan niet het convenant af te sluiten.
De stad Antwerpen investeert in een coherent en geïntegreerd drugbeleid. Naast middelenverslavingen wordt binnen dit beleid ook aandacht geschonken aan gedragsverslavingen, zoals gamen en gokken. Het is daarbij belangrijk om preventief en voor aanvang van de problematiek in te grijpen. Bijgevolg zijn uiterst belangrijke doelgroepen voor verslavingspreventie jongeren en kwetsbare personen.
Onderzoek toont aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: "Hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Dit is voor gokken net zo: problematische gokkers bleken telkens vroeger te zijn gestart met gokken - vaak al rond de leeftijd van 10 jaar - dan leeftijdsgenoten die (niet problematisch) gokken." (Shead, Derevensky & Gupta, 2010, Geel en Fisher in Bowden-Jones & Georges, 2015).
Antwerpen is een bruisende studentenstad en heeft ook heel wat (middelbare) scholen op het grondgebied. Geld inzetten op sportwedstrijden is de gokvorm die het meest frequent wordt beoefend door de Vlaamse studenten, zo blijkt uit onderzoek van de VAD. (Van Damme et al., 2022). Nog problematischer, hoewel gokken onder de 18 jaar verboden is, is de vaststelling dat 0,9% van de middelbare schooljongeren een regelmatige speler is bij sportweddenschappen en 7,7% aangeeft ooit te hebben gespeeld. (Rossiers, VAD Webinar, 2021, 19:38). Er kan bijgevolg niet aan voorbijgegaan worden dat hier zeer strikt op moet toegezien worden.
Uit bronnenonderzoek (Google Maps en Stad in Kaart) blijkt dat het wedkantoor aan de Sint-Bernardsesteenweg 218 te 2020 Antwerpen niet voldoet aan de wettelijke nabijheidsregels. Het wedkantoor is gelegen op het Kiel, een wijk in het zuiden van Antwerpen, een volkse en tevens multiculturele buurt. De voorgenomen inrichting is gelegen in een gedeelte van de stad waar de leefbaarheid al onder druk staat door verschillende vormen van overlast en criminaliteit. Vanwege de aanwezigheid van verschillende scholen is er eveneens veel passage van kinderen en jongeren. Deze kwetsbare groep dient beschermd te worden tegen de risico’s van het gokken.
Volgende onderwijsinstellingen liggen in de onmiddellijke nabijheid van het wedkantoor:
Met name de nabijheid van de secundaire onderwijsinstellingen doet zorgen baren. De leerlingen van deze scholen zullen het wedkantoor immers heel dicht naderen of zelfs moeten passeren tijdens hun verplaatsingen van en naar de school. Om die reden oefent het wedkantoor op hen dan ook een bijzonder grote aantrekkingskracht uit.
Het wedkantoor is gelegen nabij diverse onderwijsinstellingen voor middelbaar onderwijs hetgeen op zich volstaat om het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Dit wordt tevens bevestigd door rechtspraak van de Raad van State: “Te dezen vermeldt de bestreden beslissing de afstanden van de onderwijsinstellingen tot de kansspelinrichting en aldus doet zij blijken van een in concreto onderzoek. Het nabijheidsverbod voor onderwijsinstellingen wil de scholieren behoeden voor de verleiding om een speelautomatenhal op te zoeken omdat zij de inrichting niet ver verwijderd weten of omdat het slechts een minimale inspanning vergt om ze te bereiken. De concrete beoordeling van de nabijheid betreft ipso facto de aantrekkingskracht van de kansspelinrichting en van de inspanning om er te geraken. De gedetailleerde opgave van de afstand tot de kansspelinrichting voor wat onder meer een aantal onderwijsinstellingen betreft, volstaat om te gewagen van een aantrekkingskracht die van de kansspelinrichting op die scholieren uitgaat.
(…)
De verzoekende partij maakt ook niet aannemelijk dat de vermelde afstanden voldoende ruim zijn opdat de scholieren een zekere inspanning moeten doen om de kansspelinrichting te bereiken.
Het motief betreffende de nabijheid van onderwijsinstellingen, dat de wettigheidstoetsing heeft doorstaan, volstaat op zich om de weigering van het gevraagde convenant te verantwoorden. (RvS, nr. 208.789 van 9 november 2010).”
Daarenboven zijn er tal van ‘plaatsen die voornamelijk door jongeren worden bezocht’ in de onmiddellijke nabijheid gevestigd.
In de administratieve akte met het nummer 030071/2023 van 27 oktober 2023 maakt de politie melding van verschillende locaties dienaangaande die in de nabijheid van het wedkantoor zijn gevestigd.
Het gaat hierbij onder meer om de jeugdvereniging 'Scouts 25 St. Joris' aan het Sint-Catharinaplein 1A te 2020 Antwerpen. Deze jeugdbeweging is gelegen op 100 meter wandelafstand van het wedkantoor. Deze scoutsgroep richt zich tot leden van 6 tot 18 jaar en komt elke zondag samen in haar lokalen aan het Kielpark.
Daarnaast is ook het cultureel jongerencentrum 'Kavka Zappa' op slechts 550 meter wandelafstand van het wedkantoor gevestigd, aan de August Leyweg 6 te 2020 Antwerpen. Kavka is een open jongerencentrum in Antwerpen waar iedere jongere zich thuis voelt. Dit jeugdhuis biedt een divers aanbod van events aan voor en door jongeren. Jongeren kunnen er komen feesten, ontspannen, meewerken, co-worken, een zaal huren of ondersteuning krijgen bij hun eigen initiatieven. De veelheid aan activiteiten en partners maakt van Kavka een bruisende netwerkplek met een sterke kruisbestuiving tussen organisaties en jongeren. Elke jongere met zin voor initiatief krijgt de kans om bij Kavka te groeien. Enerzijds door zich in te zetten als vrijwilliger bij activiteiten, anderzijds door eigen initiatieven op te zetten of het starten van een professionele carrière. Daarnaast is hier ook een grote concertzaal waar meer dan 1000 personen een concert kunnen bijwonen gevestigd.
De vzw 'Madrassa Attailime Ar-Rahma' is gelegen aan de De Bosschaertstraat 31 te 2020 Antwerpen op 600 meter wandelafstand van het wedkantoor. De vzw richt zich tot kinderen en jongeren met leerproblemen.
Ook het jeugdhuis 'Villa Caloes' ligt in de nabije omgeving, met name aan het Kielpark 110 te 2020 Antwerpen, hetgeen op 650 meter wandelafstand van het wedkantoor gelegen is. Dit jeugdhuis is een ontmoetingsplaats voor en door jongeren, afkomstig uit gezinnen met sociale en financiële problemen.
De vzw PEP! (Positive Education Psychology vzw) is gelegen aan de Wittestraat 116 te 2020 Antwerpen op 10 minuten wandelen van het wedkantoor. Deze vzw richt zich tot kinderen en jongeren uit kansengroepen met als doel hen op de juiste plek in het onderwijs te krijgen. De vzw organiseert ook bijlessen voor jongeren en cursussen ‘leren leren’. De bijlessen worden eveneens gegeven door jongeren uit het vierde, vijfde en zesde jaar secundair onderwijs. Daarnaast worden er ook summerschools georganiseerd in de zomervakantie
Daarnaast liggen ook volgende locaties waar voornamelijk jongeren samenkomen in de nabije omgeving van het wedkantoor:
De nabijheid van bovengenoemde plaatsen, waar voornamelijk jongeren samenkomen, volstaat derhalve om het sluiten van het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Vanwege de nagestreefde sociale bescherming van jongeren betreft de vestigingsplaats van het wedkantoor aldus een ongeschikte locatie gezien de wet uitdrukkelijk verbiedt dat kansspelinrichtingen gelegen zijn in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.
Dit wordt ook uitdrukkelijk door de Raad van State bevestigd: “Tevergeefs brengt verzoekster tegen die beoordeling in dat er dan blijkbaar geen enkele locatie in het centrum van Kortrijk aan de voorwaarden voor XII-3866-13/21 het sluiten van een convenant kan voldoen. Daargelaten de feitelijke juistheid hiervan, gaat verzoekster er blijkbaar van uit dat een kansspelinrichting in het centrum mogelijk moet zijn. De Raad van State is geen dergelijk voorschrift bekend. Daarentegen bestaat er wel een wetsvoorschrift dat kansspelinrichtingen in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, verbiedt.
(…)
Wanneer dan ook de weigering op dat motief berust volstaat het ten aanzien van de formele-motiveringseis dat de prohibitieve nabijheid afdoende met redenen wordt omkleed. Te dezen is daaraan voldaan. Immers preciseert de bestreden beslissing welke door het voorschrift bedoelde inrichtingen of plaatsen te dicht bij de vestigingsplaats van verzoekster gelegen zijn en waarom, namelijk op welke afstand ze zich ten opzichte van de kansspelinrichting (slechts) bevinden.” (RvS nr. 197.781 van 13 november 2009)."
Het is immers net deze groep van jongeren die de wetgever wil beschermen, en terecht. De fysieke nabijheid of makkelijke beschikbaarheid van gokgelegenheden verhoogt de participatie aan gokken bij de bewoners uit de buurt. Zij zullen ook meer geld uitgeven aan gokspelen. Alsook de prevalentie van problematisch gokgedrag neemt toe (Vasiliadis, Jackson, Christensen & Francis, 2013; St-Pierre, Walker, Derevensky & Gupta, 2014), zeker bij jongeren. Onderzoek toont immers aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Het aantal uitsluitingen bij de Kansspelcommissie is al jaren in stijgende lijn aan het verlopen. (Kansspelcommissie, 2021). Dit duidt op een toenemend aantal mensen die aangeven (of door bewindvoerders, belanghebbenden, enzovoort) problemen te ervaren met hun gokgedrag. Als er bovendien geweten is dat het gros van de opbrengsten van sportweddenschappen offline wordt gegenereerd (Kansspelcommissie, 2021), is het noodzakelijk tegenwoordig extra alert te zijn voor de risico’s indien wedkantoren gesitueerd zijn in een buurt waarin veel kwetsbare personen, zoals jongeren, aanwezig zijn.
Er liggen tevens diverse haltes van het openbaar vervoer in de nabijheid van het wedkantoor, met name de haltes van De Lijn ‘Emiel Vloorstraat’, ‘Antwerpen Stedelijke Sporthal’, … de halte ‘Antwerpen Kielpark’ ligt zelfs aan het wedkantoor.
Het gegeven dat het wedkantoor in de onmiddellijke nabijheid, op slechts enkele minuten wandelen, van 'secundaire scholen' en 'plaatsen waar voornamelijk jongeren samenkomen' ligt, is problematisch. Het gegeven dat het wedkantoor is gevestigd vlakbij een drukke winkelstraat op het Kiel (Abdijstraat) en tegenover de enige grote groene ruimte in de omgeving, 'het Kielpark', doet de aantrekkingskracht op jongeren die na schooltijd of voor of na hun vrijetijdsbesteding hier voorbij komen of vertoeven, alleen maar vergroten. Het begrip 'nabijheid' moet bij het individueel en concreet onderzoek van de regio rondom de vestigingsplaats van het wedkantoor worden beoordeeld in het licht van de doelstelling van de wettelijke bepaling, met name zowel in afstand als in tijd. Daarbij dient te worden geconcludeerd dat de weerhouden onderwijsinstellingen en plaatsen niet onredelijk zijn in het licht van het artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Gelet op het geheel van deze omstandigheden is er geen enkele reden om af te wijken van de wettelijke nabijheidsregels.
Ten overvloede dient te worden opgemerkt dat de verplichting voor wedkantoren om te voorzien in toepassing van het ‘Excluded Persons Information System’ (EPIS), op zich geen voldoende remediërende factor is. Middels dit elektronisch identificatiesysteem zouden alle spelers die niet mogen deelnemen aan kansspelen en weddenschappen (vanwege beroepsredenen, maar ook kwetsbare groepen zoals minderjarigen, personen met een gokverslaving, spelers die op eigen aanvraag werden geschrapt, enzovoort) de toegang ontzegd worden. Er moet worden opgemerkt dat deze verplichte controle geen afbreuk doet aan de discretionaire bevoegdheid van de gemeente om al dan niet een convenant af te sluiten. Alhoewel de wetgever de verplichte EPIS-controle heeft ingevoerd, blijven de prohibitieve nabijheidscriteria overeind. De gebeurlijke toegangsbeperking van de in de nabijheid aanwezige kwetsbare personen verhindert niet dat zij worden geconfronteerd met de aanwezigheid van een wedkantoor met reclame, wat op zich al kan aanzetten tot gokken. De loutere verplichting te voorzien in de toepassing van het EPIS-systeem volstaat derhalve niet om de risico’s die de kansspelwetgeving wil indijken, volledig in te dammen.
De aanwezigheid van tal van kwetsbare inrichtingen in de omgeving van het wedkantoor betreffen concrete lokale omstandigheden die de stad Antwerpen ertoe dwingen om het afsluiten van een convenant met de BV CIRAK, met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen, voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Cirak’, gelegen aan de Sint-Bernardsesteenweg 218 te 2020 Antwerpen, te weigeren.
De gemeenteraad weigert om met de BV CIRAK, met maatschappelijke zetel aan de Bredastraat 112, bus 11 te 2060 Antwerpen, een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Cirak’, gelegen aan de Sint-Bernardsesteenweg 218 te 2020 Antwerpen.