2024_GR_00334 - Transformatieleidraad - Beleidsmatig gewenste ontwikkeling transformatieleidraad - Goedkeuring

Op 4 mei 2018 (jaarnummer 4144) keurde het college de inspiratienota ‘Ruimte geven aan de stad van morgen’, als voortraject voor het Strategisch Ruimteplan Antwerpen (SRA) goed. 

Op 5 juni 2020 (jaarnummer 4855) keurde het college de selectieleidraad GAC_2020_01116 goed, op 23 oktober 2020 (jaarnummer 08843) het bestek GAC_2020_01116. 

In de opdrachtomschrijving is de opmaak van het SRA in drie deelopdrachten uitgezet: de opmaak van strategische visie en twee beleidskaders met integratie van milieueffectenbeoordeling.

Op 26 maart 2021 (jaarnummer 2493) keurde het college de gunning van het SRA  aan TV BUUR cvba, Rebelgroup Advisory Belgium nv, Sweco Belgium nv goed. 

Op 24 september 2021 werd een themacollege gehouden over het ‘Transformatie-instrumentarium SRA’. Tijdens dat themacollege lichtte de stadsbouwmeester de inhoudelijke focus van dat instrumentarium toe. 

Op 25 september 2023 (jaarnummer 638) stelde de gemeenteraad het ontwerp van het SRA voorlopig vast. De gemeenteraad nam kennis van het ontwerp-plan-MER. 

Op 16 juni 2023 (jaarnummer 4240) nam het college kennis van de kennisgevingsnota van het plan-MER voor de stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’. Diezelfde dag keurde het college het eerste ontwerp van de stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’ goed en nam het college kennis van de toelichtende nota bij de ontwerp Bouwcode (jaarnummer 4212). 

Op 13 oktober 2023 (jaarnummer 7163) nam het college kennis van de ontwerp plan-MER voor de stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’.

Op 17 januari 2024 (jaarnummer 471) keurde het college de principes van de Transformatieleidraad goed.  

Op 1 maart 2024 (jaarnummer 1808) keurde het college de stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’ - Herziening goed om voor te brengen ter definitieve vaststelling op de gemeenteraad van 24 maart 2024. Het college nam eveneens kennis van de toelichtende nota en de plan-MER. In dit besluit gaf het CBS de opdracht aan Stadbouwmeester en SW/OMG/Ruimtelijke planning om in samenwerking met SW/K&L en andere betrokken diensten tegen uiterlijk 15 juli 2024 in te staan voor de uitwerking en operationalisering van de Transformatieleidraad.

Op 24 maart 2024 (jaarnummer 194) stelde de gemeenteraad de stedenbouwkundige verordening ‘Bouwcode’ herziening, definitief vast en nam de gemeenteraad kennis van het definitief plan-MER en de toelichtende nota.  

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO), in het bijzonder artikel 4.3.1,§2, stelt dat het vergunningverlenende bestuursorgaan bij de beoordeling de overeenstemming van een vergunningsaanvraag met de goede ruimtelijke ordening, beleidsmatig gewenste ontwikkelingen in rekening kan brengen.  

De Vlaamse Codex Ruimtelijke Ordening (VCRO) bevat geen specifieke bepalingen rond de bevoegdheid voor de opmaak van een ‘beleidsmatig gewenste ontwikkeling’. Niettemin bestaat de aanbeveling dat de gemeenteraad een document dat als ‘beleidsmatig gewenste ontwikkeling’ zal worden toegepast, vaststelt en dat dit kenbaar wordt gemaakt aan de bevolking (Provinciale omzendbrief ‘gemeentelijke beleidsmatig gewenste ontwikkelingen bij de beoordeling van omgevingsvergunning- en verkavelingsaanvragen door deputatie’ dd. september 2020). 

Het Strategisch Ruimteplan Antwerpen (SRA) biedt de basis voor toekomstige ruimtelijke ontwikkelingen in Antwerpen. De centrale ambitie van het plan is om de meest leefbare stad van Vlaanderen te worden met een hoge levenskwaliteit in sterke wijken.

Om deze ambitie te realiseren zet Stad Antwerpen actief in op ‘transformatie’. De stad transformeert en groeit met een evenwicht tussen bouw- en open ruimte potentieel. Transformatie is de hefboom voor vernieuwing waarbij extra ruimtevragen zoveel mogelijk worden opgevangen binnen de bebouwde ruimte.

De transformatie van het bestaand stedelijk weefsel draagt bij tot de vernieuwing en vergroening van de stad waardoor haar weerbaarheid verhoogt. Waar mogelijk gaat de transformatie gepaard met de reductie van de bebouwde footprint, bijvoorbeeld door ontpitting en ontharding waardoor er ruimte ontstaat voor buurtgroen ten voordele van nieuwe en bestaande woningen. Dit gebeurt steeds met respect voor de identiteit en kenmerkende ruimtelijke structuur van elk gebied, bepaald door het karakter van de straat, de buurt en de wijk.

De Transformatieleidraad heeft als primaire focus het Het vormt de basis voor een proces dat uiteindelijk resulteert in het geïntegreerde advies van de omgevingsambtenaar en de finale beslissing van de vergunningverlenende overheid. De Transformatieleidraad draagt zo bij tot een vlot en transparant vergunningstraject dat start bij een constructief voortraject.

Om te garanderen dat transformatieprojecten bijdragen tot de leefkwaliteit van de stad,  wordt de  locatiegeschiktheid van de omgeving tweeledig getoetst: via een morfologische toetsing en een thematische toetsing.

De morfologische toetsing verkent het theoretisch transformatiepotentieel op basis van  bouwlagen en volumes. Deze toetsing geeft inzicht in een algemene bouwblokstrategie en dit zowel voor de bouwblokwand als in het binnengebied een bouwblok. Daarbij ligt de bouwfocus in eerste instantie in de wand van het bouwblok, eerder dan in het binnengebied. De verdichting van de wanden wordt bepaald door de locatie in de stad, de maat van de publieke ruimte, de maat van het bouwblok, de ruimtelijke en programmatorische draagkracht, het bereikbaarheidsprofiel en de leefbaarheid van de omgeving (cf. bouwcode, artikels 6 en 7).
De lokatiegeschiktheid voor een verdere ontwikkeling in het binnengebied is afhankelijk van het bouwpotentieel van de wand van het bouwblok en de resterende maat van het binnengebied. Waar de maat van het binnengebied eerder beperkt is, wordt ingezet op een gedeelde groene ruimte voor bewoners van het bouwblok.
Waar het bouwblok beschikt over een voldoende maat, kan worden ingezet op een nieuwe publieke ruimte voor bewoners en gebruikers uit de ruime omgeving. De maat en inrichting van deze publieke ruimte, potentieel ook toekomstig openbaar domein, is afgestemd op het bouwprogramma en het gebruik van de open ruimte zelf. Een richtinggevende maat voor deze publieke ruimte is 1.500m². Indien het bouwblok niet aan bovenstaande voorwaarden kan voldoen, wordt er ingezet op behoud van de bestaande toestand, ruimte voor bedrijvigheid, voorzieningen en/of ontpitting (cf. bouwcode). 

De thematische toetsing tracht de kwaliteit van de omgeving te capteren in drie clusters van omgevingsfactoren: strategisch locatiegebonden kenmerken, leefkwaliteit van de omgeving en programmatorische invulling.

MER

Op basis van een juridische screening is de Transformatieleidraad in de huidige vorm geen plan of programma  in de zin van artikel 2 RL en 4.1.1 DABM. Het betreft een beleidsmatig gewenste ontwikkeling die niet op grond van decretale of van bestuursrechtelijke bepalingen is voorgeschreven. Bijgevolg moet er  geen plan-MER worden opgemaakt, noch  een MER-screening. Die zullen van toepassing zijn bij concrete plannen of projecten die voortkomen uit dit kader.