Op 20 november 2023 werd namens de NV DERBY, met maatschappelijke zetel aan de Waversesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem, een aanvraag ingediend om een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Ladbrokes.be Wilrijk', gelegen aan de Jules Moretuslei 281 te 2610 Wilrijk.
De kansspelvergunning F2 van de NV DERBY voor de exploitatie van de kansspelinrichting klasse IV op dit adres werd laatst hernieuwd door de Kansspelcommissie op 3 maart 2021 (336147). De NV DERBY wenst deze kansspelvergunning F2 te hernieuwen op de eerstvolgende zitting van de Kansspelcommissie.
De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet op grond van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6° van de Wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (verder: Kansspelwet) geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Deze bepalingen werden ingevoerd door de wet van 7 mei 2019 tot wijziging van de Kansspelwet van 7 mei 1999. Artikel 36 van de wijzigingswet bepaalde dat de houders van een kansspelvergunning F2, die op het tijdstip van de inwerkingtreding van deze wet over een vergunning beschikten, hun activiteiten onder dezelfde voorwaarden konden voortzetten. Pas ten vroegste twee jaar na de inwerkingtreding van de wet moesten ze voldoen aan deze voorwaarde. De wetswijziging trad in werking op 25 mei 2019. Dit betekent dat alle aanvragen voor een hernieuwing van een bestaande kansspelvergunning F2 vanaf 25 mei 2021 vergezeld dienden te zijn van een convenant.
Thans moet bij de aanvraag om hernieuwing dus rekening gehouden worden met voormelde voorwaarden. Dit betekent eveneens dat de aanvrager ervoor dient te zorgen dat de kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren bezocht worden, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan.
Om de kansspelvergunning F2 te hernieuwen bij de Kansspelcommissie is een convenant nodig tussen de NV DERBY en de stad Antwerpen.
Kansspelinrichtingen klasse IV zijn, op basis van artikel 43/4, §1 van de Kansspelwet, plaatsen die uitsluitend bestemd zijn voor het aannemen van weddenschappen. Het aannemen van weddenschappen vereist een kansspelvergunning F2. Behoudens de uitzonderingen bepaald in §5 van voormeld artikel, is het verboden weddenschappen aan te nemen buiten een kansspelinrichting klasse IV. De uitbating van een vaste kansspelinrichting klasse IV moet geschieden krachtens een convenant dat voorafgaandelijk wordt gesloten tussen de gemeente van vestiging en de uitbater. Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd alsook de nadere voorwaarden. In het convenant worden de openings- en sluitingsuren én de openings- en sluitingsdagen bepaald van de kansspelinrichtingen klasse IV en wordt vastgelegd wie het gemeentelijk toezicht waarneemt.
Om een kansspelvergunning klasse F2 te kunnen verkrijgen moet de aanvrager volgens artikel 43/5 van de Kansspelwet:
Artikel 43/4 van de wet van 7 mei 1999 op de kansspelen, de kansspelinrichtingen en de bescherming van de spelers (Belgisch Staatsblad 30 december 1999).
De gemeenteraad heeft een algemene regelgevende bevoegdheid voor zaken van gemeentelijk belang tenzij de bevoegdheid is toegewezen aan een ander orgaan van de gemeente (artikel 40 Decreet Lokaal Bestuur).
De NV DERBY baat de kansspelinrichting klasse IV gelegen aan de Jules Moretuslei 281 te 2610 Wilrijk uit. De kansspelvergunning F2 dient thans hernieuwd te worden. De hernieuwing van de kansspelvergunning F2 gebeurt driejaarlijks. Voorafgaandelijk moet een convenant afgesloten worden met de gemeente zoals bepaald in de wijzigingswet van 7 mei 2019. Voor bestaande kansspelinrichtingen moet elke aanvraag vanaf 25 mei 2021 vergezeld zijn van een convenant.
De voorwaarden waar de aanvrager conform artikel 43/5 van de Kansspelwet aan moet voldoen om een kansspelvergunning F2 te kunnen verkrijgen, gelden eveneens voor het hernieuwen van dergelijke vergunning. Het gegeven dat er reeds een kansspelvergunning werd uitgereikt, doet geen afbreuk aan het feit dat er thans, na inwerkingtreding van de artikelen 43/4, §1 en 43/5, 6°, alsnog een convenant moet worden afgesloten. Aangezien deze wetswijziging pas in werking trad nadat de eerdere kansspelvergunning werd uitgereikt, behoudt de gemeente haar discretionaire bevoegdheid om te beslissen of, en onder welke voorwaarden, er thans een convenant wordt afgesloten. Het is immers pas na deze wetswijziging dat de gemeente door de convenantverplichting de bevoegdheid heeft gekregen daadwerkelijk een rol te spelen in de verkrijgingsprocedure voor een kansspelvergunning.
Artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet bepaalt ondubbelzinnig dat "De aanvrager van het convenant ervoor moet zorgen dat een kansspelinrichting klasse IV niet gevestigd wordt in de nabijheid van onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, zulks behoudens met redenen omklede afwijking die door de gemeente wordt toegestaan."
De parlementaire voorbereiding stipuleert verder dat: "Het convenant bepaalt waar de kansspelinrichting wordt gevestigd, inzonderheid rekening houdend met onderwijsinstellingen, ziekenhuizen, plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, plaatsen waar erediensten worden gehouden of gevangenissen." De concrete omstandigheden die een weigering om een convenant te kunnen sluiten, kunnen verantwoorden zijn derhalve niet beperkt tot de inrichtingen die uitdrukkelijk vermeld staan in hoger geciteerd artikel uit de Kansspelwet. Dit werd bevestigd door een arrest van het Grondwettelijk Hof van 9 december 2021 (arrest nr. 177/2021).
Er moet bij de beoordeling om al dan niet over te gaan tot het afsluiten van een convenant nagegaan worden of de voorgestelde locatie al dan niet in de nabijheid van dergelijke inrichtingen gelegen is. De ingevoerde bepaling strekt ertoe om de risico’s in verband met de ligging van een vaste kansspelinrichting klasse IV te beperken en kwetsbare spelers te beschermen. Dergelijk nabijheidsonderzoek is een determinerend motief in de afweging van de gemeente om in een individueel dossier te beslissen om al dan niet het convenant af te sluiten.
De stad Antwerpen investeert in een coherent en geïntegreerd drugbeleid. Naast middelenverslavingen wordt binnen dit beleid ook aandacht geschonken aan gedragsverslavingen, zoals gamen en gokken. Het is daarbij belangrijk om preventief en voor aanvang van de problematiek in te grijpen. Bijgevolg zijn uiterst belangrijke doelgroepen voor verslavingspreventie jongeren en kwetsbare personen.
Onderzoek toont aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: "Hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Dit is voor gokken net zo: problematische gokkers bleken telkens vroeger te zijn gestart met gokken - vaak al rond de leeftijd van 10 jaar - dan leeftijdsgenoten die (niet problematisch) gokken." (Shead, Derevensky & Gupta, 2010, Geel en Fisher in Bowden-Jones & Georges, 2015).
Antwerpen is een bruisende studentenstad en heeft ook heel wat (middelbare) scholen op het grondgebied. Geld inzetten op sportwedstrijden is de gokvorm die het meest frequent wordt beoefend door de Vlaamse studenten, zo blijkt uit onderzoek van de VAD. (Van Damme et al., 2022). Nog problematischer, hoewel gokken onder de 18 jaar verboden is, is de vaststelling dat 0,9% van de middelbare schooljongeren een regelmatige speler is bij sportweddenschappen en 7,7% aangeeft ooit te hebben gespeeld. (Rossiers, VAD Webinar, 2021, 19:38). Er kan bijgevolg niet aan voorbijgegaan worden dat hier zeer strikt op moet toegezien worden.
Uit bronnenonderzoek (Google Maps en Stad in Kaart) blijkt dat het wedkantoor aan de Jules Moretuslei 281 te 2610 Wilrijk niet voldoet aan de wettelijke nabijheidsregels. De inrichting is gelegen in het commercieel centrum van Wilrijk met diverse onderwijsinstellingen en locaties waar veel jongeren komen in de nabijheid.
In die zin zijn twee vestigingen van het 'Sint-Ursula-instituut' in de onmiddellijke nabijheid gelegen. Eén vestiging ligt aan de Sint-Camillusstraat 33 te 2610 Antwerpen, met name op 400 meter wandelafstand, en de andere vestiging aan de Sint-Bavostraat 41/51 te 2610 Wilrijk ligt op 450 meter wandelafstand. Op de twee campussen van het secundair onderwijs wordt een A-stroom en een B-stroom aangeboden in de eerste graad en daarnaast richtingen met arbeidsfinaliteit, doorstroomfinaliteit en dubbele finaliteit in de tweede en de derde graad.
Daarnaast zijn ook volgende plaatsen waar onderwijs wordt gewezen in de onmiddellijke nabijheid van het wedkantoor gevestigd; het gaat om de secundaire school 'Don Bosco Hoboken' die een vestiging heeft aan het Valkenveld 70 te 2610 Wilrijk, op minder dan 800 meter wandelafstand van het wedkantoor. Hier worden jaarlijks een 180-tal jongeren tussen de 16 en 25 jaar klaargestoomd voor de arbeidsmarkt binnen 17 verschillende opleidingen. Tevens is ook de Kunstacademie Wilrijk op een wandelafstand van 550 meter van het wedkantoor gelegen, met name aan de Doornstraat 8 te 2610 Antwerpen. Hier worden opleidingen op maat in beeld en muziek georganiseerd voor kinderen en jongeren. Tot slot is campus Ieperman van GO De! Kunsthumaniora gevestigd aan de Kerkelei 43 te 2610 Wilrijk, hetgeen op 800 meter wandelafstand van het wedkantoor is. Hier worden diverse takken van het kunst secundair onderwijs aangeboden voor leerlingen van de eerste graad.
Met name de nabijheid van de secundaire onderwijsinstellingen en de kunstacademies doet zorgen baren.
Het wedkantoor is gelegen nabij verschillende onderwijsinstellingen hetgeen op zich volstaat om het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Dit wordt tevens bevestigd door rechtspraak van de Raad van State: “Te dezen vermeldt de bestreden beslissing de afstanden van de onderwijsinstellingen tot de kansspelinrichting en aldus doet zij blijken van een in concreto onderzoek. Het nabijheidsverbod voor onderwijsinstellingen wil de scholieren behoeden voor de verleiding om een speelautomatenhal op te zoeken omdat zij de inrichting niet ver verwijderd weten of omdat het slechts een minimale inspanning vergt om ze te bereiken. De concrete beoordeling van de nabijheid betreft ipso facto de aantrekkingskracht van de kansspelinrichting en van de inspanning om er te geraken. De gedetailleerde opgave van de afstand tot de kansspelinrichting voor wat onder meer een aantal onderwijsinstellingen betreft, volstaat om te gewagen van een aantrekkingskracht die van de kansspelinrichting op die scholieren uitgaat.
(…)
De verzoekende partij maakt ook niet aannemelijk dat de vermelde afstanden voldoende ruim zijn opdat de scholieren een zekere inspanning moeten doen om de kansspelinrichting te bereiken.
Het motief betreffende de nabijheid van onderwijsinstellingen, dat de wettigheidstoetsing heeft doorstaan, volstaat op zich om de weigering van het gevraagde convenant te verantwoorden. (RvS, nr. 208.789 van 9 november 2010).”
Daarenboven zijn er nog diverse ‘plaatsen waar jongeren gewoonlijk samenkomen’ in de onmiddellijke nabijheid gevestigd.
In die zin is het jeugdcentrum 'VIZIT' op 170 meter van het wedkantoor gelegen, met name aan de Heistraat 34A te 2610 Wilrijk. Het jeugdcentrum richt zich op jongeren die met vragen zitten, iets willen organiseren en graag wat rondhangen in het centrum. Jongeren kunnen er nieuwe mensen ontmoeten, projecten opzetten en nieuwe ervaringen opdoen waarbij de medewerkers van het jeugdcentrum de nodige ondersteuning bieden. Er worden evenzeer concerten, fuiven en workshops georganiseerd.
Daarnaast zijn er ook meerdere jeugdbewegingen in de onmiddellijke nabijheid van het wedkantoor gelegen. Het gaat in eerste instantie om de scoutsvereniging '2646 Feniks' gevestigd aan de Dokter Veeckmanslaan 48 te 2610 Wilrijk op 600 meter wandelafstand van het wedkantoor. Op deze locatie komen jonggivers en givers (leeftijd 11-17 jaar) op zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 bijeen. Daarnaast zijn ook twee chirowerkingen op 800 meter wandelafstand van het wedkantoor gelegen. Het gaat om chirovereniging 'Sint-Jan Vianney' aan Valkenveld 69 te 2610 Wilrijk alwaar iedere zondag activiteiten worden aangeboden voor kinderen en jongeren van 6 tot 18 jaar. De leidingsploeg bestaat uit tien jongvolwassenen. Daarnaast is ook de chirovereniging 'Sint-Bavo' aan de Kortestraat 22 te 2610 Wilrijk gevestigd. Deze chirogroep heeft afdelingen vanaf de leeftijd van 6 jaar tot 18 jaar en een leidingsploeg van 18 jongvolwassenen.
Naast voormelde jeugdbewegingen is eveneens jeugdatelier 'Huys Arts' gevestigd op 350 meter wandelafstand van het wedkantoor. Het gaat om de vestiging aan de Sint-Camillusstraat 35 te 2610 Wilrijk waar danslessen en balletlessen worden aangeboden aan kinderen en volwassenen.
Tevens is het zwembad 'Ieperman' op 750 meter wandelafstand van het wedkantoor gevestigd, met name aan de Doornstraat 3b te 2610 Wilrijk. Hier worden door diverse verenigingen zwemlessen en duiklessen georganiseerd voor kinderen en jongeren. Ook de bibliotheek 'Bist' aan de Bist 1 te 2610 Wilrijk dient mee in overweging genomen te worden gezien aldaar tal van activiteiten voor kinderen en jongeren georganiseerd worden. De bibliotheek ligt op 450 meter wandelafstand van het wedkantoor.
Tot slot ligt het Steytelinckpark in de buurt van het wedkantoor, net zoals diverse trapvelden, petanquebanen en basketbalvelden. Het gaat dus om diverse locaties die gevestigd zijn in de onmiddellijke nabijheid van het wedkantoor alwaar veel jongeren samen komen.
Vermits het wedkantoor in het centrum van Wilrijk ligt, liggen er ook diverse fastfoodzaken en horecagelegenheden in de buurt, die zorgen voor heel wat passage in de buurt van het wedkantoor.
De nabijheid van elk van bovengenoemde plaatsen, waar tevens veel jongeren samenkomen, volstaat derhalve om het sluiten van het convenant te weigeren op grond van artikel 43/5, 5° van de Kansspelwet.
Vanwege de nagestreefde sociale bescherming van jongeren betreft de vestigingsplaats van het wedkantoor aldus een ongeschikte locatie gezien de wet uitdrukkelijk verbiedt dat kansspelinrichtingen gelegen zijn in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht.
Dit wordt ook uitdrukkelijk door de Raad van State bevestigd: “Tevergeefs brengt verzoekster tegen die beoordeling in dat er dan blijkbaar geen enkele locatie in het centrum van Kortrijk aan de voorwaarden voor XII-3866-13/21 het sluiten van een convenant kan voldoen. Daargelaten de feitelijke juistheid hiervan, gaat verzoekster er blijkbaar van uit dat een kansspelinrichting in het centrum mogelijk moet zijn. De Raad van State is geen dergelijk voorschrift bekend. Daarentegen bestaat er wel een wetsvoorschrift dat kansspelinrichtingen in de buurt van plaatsen die vooral door jongeren worden bezocht, verbiedt.
(…)
Wanneer dan ook de weigering op dat motief berust volstaat het ten aanzien van de formele-motiveringseis dat de prohibitieve nabijheid afdoende met redenen wordt omkleed. Te dezen is daaraan voldaan. Immers preciseert de bestreden beslissing welke door het voorschrift bedoelde inrichtingen of plaatsen te dicht bij de vestigingsplaats van verzoekster gelegen zijn en waarom, namelijk op welke afstand ze zich ten opzichte van de kansspelinrichting (slechts) bevinden.” (RvS nr. 197.781 van 13 november 2009)."
Het is immers net deze groep van jongeren die de wetgever wil beschermen, en terecht. De fysieke nabijheid of makkelijke beschikbaarheid van gokgelegenheden – in casu in het hart van de Antwerpse binnenstad – verhoogt de participatie aan gokken bij de bewoners uit de buurt. Zij zullen ook meer geld uitgeven aan gokspelen. Alsook de prevalentie van problematisch gokgedrag neemt toe (Vasiliadis, Jackson, Christensen & Francis, 2013; St-Pierre, Walker, Derevensky & Gupta, 2014), zeker bij jongeren. Onderzoek toont immers aan dat het in contact komen met middelen of verslavende gedragingen op jonge leeftijd, het risico op verslaving op latere leeftijd verhoogt. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van de hersenen: hoe eerder iemand begint, hoe meer invloed dit heeft op de ontwikkeling van de hersenen, hoe impulsiever iemand wordt, wat dan weer de kans op verslaving verhoogt. Het aantal uitsluitingen bij de Kansspelcommissie is al jaren in stijgende lijn aan het verlopen. (Kansspelcommissie, 2021). Dit duidt op een toenemend aantal mensen die aangeven (of door bewindvoerders, belanghebbenden, enzovoort) problemen te ervaren met hun gokgedrag. Als er bovendien geweten is dat het gros van de opbrengsten van sportweddenschappen offline wordt gegenereerd (Kansspelcommissie, 2021), is het noodzakelijk tegenwoordig extra alert te zijn voor de risico’s indien wedkantoren gesitueerd zijn in een buurt waarin veel kwetsbare personen, zoals jongeren, aanwezig zijn.
Het gegeven dat het wedkantoor in de onmiddellijke nabijheid ligt, met name op slechts enkele minuten wandelen, van de secundaire onderwijsinstellingen en plaatsen waar veel jongeren samenkomen is problematisch. Het gegeven dat het wedkantoor is gevestigd in het centrum van Wilrijk doet de aantrekkingskracht op jongeren, die na schooltijd of voor of na hun vrijetijdsbesteding hier voorbij komen, alleen maar vergroten.
Gelet op het geheel van deze omstandigheden is er geen enkele reden om af te wijken van de wettelijke nabijheidsregels.
Door de aanvrager wordt thans op geen enkele wijze verduidelijkt hoe kan worden geremedieerd aan deze nabijheidsrisico’s.
Ten overvloede dient te worden opgemerkt dat de verplichting voor wedkantoren om te voorzien in toepassing van het ‘Excluded Persons Information System’ (EPIS), op zich geen voldoende remediërende factor is. Middels dit elektronisch identificatiesysteem zouden alle spelers die niet mogen deelnemen aan kansspelen en weddenschappen (vanwege beroepsredenen, maar ook kwetsbare groepen zoals minderjarigen, personen met een gokverslaving, spelers die op eigen aanvraag werden geschrapt, enzovoort) de toegang ontzegd worden. Het wordt in de aanvraag van de NV DERBY niet toegelicht hoe ze dit systeem zouden toepassen. Daarenboven moet worden opgemerkt dat de gebeurlijke toegangsbeperking van de in nabijheid aanwezige kwetsbare personen niet verhindert dat zij in het centrum van Wilrijk worden geconfronteerd met de aanwezigheid van een wedkantoor met de voorziene reclame, wat op zich al kan aanzetten tot gokken. De loutere verplichting te voorzien in de toepassing van het EPIS-systeem volstaat derhalve niet om de risico’s die de kansspelwetgeving wil indijken, volledig in te dammen.
De aanwezigheid van tal van kwetsbare inrichtingen in de omgeving van het wedkantoor betreffen concrete lokale omstandigheden die de stad Antwerpen ertoe dwingen om het afsluiten van een convenant met de NV DERBY, met maatschappelijke zetel aan de Waversesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem, voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Ladbrokes.be Wilrijk’, gelegen aan de Jules Moretuslei 281 te 2610 Wilrijk, te weigeren.
De gemeenteraad weigert om met de NV DERBY, met maatschappelijke zetel aan de Wavervesteenweg 1100 bus 3 te 1160 Oudergem, een convenant af te sluiten voor de exploitatie van een kansspelinrichting klasse IV, genoemd ‘Ladbrokes.be Wilrijk’, gelegen aan de Jules Moretuslei 281 te 2610 Wilrijk.