Tot 7 juni 2024 loopt er een projectoproep voor het subsidieprogramma Interreg Europe. Het programma stimuleert interregionale kennisuitwisseling en capaciteitsopbouw in Europa met het oog op sterkere lokale of regionale beleidsinstrumenten. Projecten kunnen ingediend worden voor een van de thematische prioriteiten: een slimmer Europa, groener Europa, socialer Europa, meer verbonden Europa en een Europa dichter bij de burgers.
De stad Antwerpen is een belangrijke partner van de Fortengordels, zowel door het archeologische patrimonium van de oudste omwallingen (Burcht, middeleeuwse en Spaanse omwalling, Scheldeforten, Brialmontomwalling (Ringparken)) als van de forten (Hoboken, Wilrijk, Merksem en Deurne). In dat kader is de stad actief in het netwerk EFFORTS, dat het belang van vestingserfgoed als deel van onze gedeelde Europese geschiedenis ondersteunt. Dit projectvoorstel, PROTECH 2024 (Preventive appROaches To the conservation of Europe´s Cultural Heritage, vrij vertaald als Preventieve en beschermende manieren om Europa's cultureel erfgoed te conserveren) komt voort uit die samenwerking. Het projectvoorstel werd voor het eerst ingediend in 2022 (bekrachtigd door het college op 10 juni 2022, jaarnummer 4657) maar werd toen niet inhoudelijk beoordeeld omdat een partner niet aan de voorwaarden van de oproep voldeed. In 2023 diende het consortium opnieuw in zonder die partner (bekrachtigd door het college op 16 juni 2023, jaarnummer 4108). Het project werd niet geselecteerd maar kreeg voldoende positieve feedback om met een herwerkte versie in te dienen voor de oproep van 2024.
Het project bouwt voort op Recapture the Fortress Cities (RFC), een Interreg Europe-project dat in augustus 2023 is afgelopen. Het college keurde de partnerovereenkomst voor RFC goed op 8 mei 2020 (jaarnummer 3999). Dat project is erop gericht duurzame ambities te introduceren in de 'vergeten' stadsranden en forten (behoud en versterking van militair erfgoed, groenblauw netwerk en beheer, financiële en economische aspecten, recreatie en toerisme, stadontwikkeling en publieke ruimte, en innovatieve oplossingen).
De doelstelling van PROTECH 2024 is erfgoed preventief beschermen en bewaren volgens de nieuwste technische en wetenschappelijke standaarden. De nadruk komt meer op monitoring te liggen, waardoor onnodige of laattijdige kosten worden vermeden. Daarnaast willen de partners het bredere publiek betrekken bij die preventieve bescherming om eigenaarschap, community building, sociale inclusie en kennis van de eigen (Europese) geschiedenis te stimuleren. De partners zullen kennis en ervaringen uitwisselen om hun erfgoedbeleid beter af te stemmen op een preventieve en participatieve aanpak. Het project wordt getrokken door het Regionaal ministerie voor cultuur en toerisme in de Spaanse regio Castilla y Leon. Andere partners zijn onder andere het Estonian War Museum General Laidoner en het National Institute for Cultural Research and Training (Roemenië).
Een Interreg Europe-project duurt vier jaar. De eerste drie jaar zijn steeds gericht op kennisuitwisseling, het laatste jaar geldt als follow-upperiode, gericht op monitoring en impact van de interregionale uitwisseling.
Als onderdeel van de projectaanvraag wordt het college gevraagd een partnerverklaring te ondertekenen, waarin het bevestigt dat de stad zich als partner aan de programmaregels zal houden.
Art. 8 van het besluit van de gemeenteraad van 25 maart 2019 (jaarnummer 154): het college is bevoegd om namens de stad Antwerpen in te tekenen op projectoproepen die worden georganiseerd door een hogere overheid en om met diezelfde overheid daarover overeenkomsten te sluiten.
Het projectvoorstel is in lijn met de beleidsdoelstelling over toonaangevende infrastructuur voor erfgoed (prioriteit 473 van het bestuursakkoord). Het ondersteunt de basisverantwoordelijkheden voor het beheer van bestaande en toekomstige erfgoedsites van de afdeling Onroerend Erfgoed. Het aantal archeologische erfgoedsites is de laatste decennia sterk toegenomen. Dat biedt kansen om de sites opnieuw tot leven te brengen en open te stellen voor het publiek. Die toename brengt echter ook nieuwe verantwoordelijkheden en uitdagingen met zich mee. Uitdagingen stellen zich zowel bij het onderhoud zelf als bij samenwerkingen met de private en civiele sector en financiële ondersteuning van de erfgoedprojecten.
PROTECH 2024 is erop gericht aan kennisuitwisseling te doen en bij elk van de partners beleidsinstrumenten op vlak van erfgoed te verbeteren in het kader van preventief onderhoud, monitoring en burgerparticipatie. Doel van de stad Antwerpen met dit project is om een beleid uit te werken over inventarisatie van de noden van bestaande en toekomstige sites.
Het project zorgt voor versterkte monitoring van het onderhoud van het archeologische patrimonium. Er is al een start genomen met de basismonitoring van de sites Kipdorp, Keizersbastion en Sint-Michielsbastion, en er zijn plannen voor de Scheldekaaien, de Ringparken en het fort van Lillo. De verantwoordelijkheid voor beheer van de sites en de kennis en knowhow zit bij de stad (beleidsdoelstelling Toonaangevende infrastructuur). Het is dus logisch dat de verdere uitwerking van een beleid voor monitoring en preventieve actie ook door de stad Antwerpen wordt geïnitieerd.
Het budget is nog niet definitief maar zal in totaal ongeveer 1,5 miljoen euro bedragen. Het aandeel voor de stad Antwerpen wordt geschat op 195.300,00 euro, bestaande uit personeelsmiddelen (141.000,00 euro), reiskosten (21.150,00 euro), indirecte kosten (21.150,00 euro) en subcontracting (12.000,00 euro). Publieke partners ontvangen 80% financiering, de overige 20% moet met eigen middelen worden gefinancierd. Als het project goedgekeurd wordt, zal het uitgevoerd worden door de afdeling Stadsontwikkeling/Onroerend Erfgoed, met bestaand personeel. De stedelijke cofinanciering wordt geraamd op 39.060,00 euro en wordt gefinancierd door de inzet van reeds gebudgetteerd personeel.
Als het project wordt goedgekeurd, zal de deelname met het definitieve projectbudget opnieuw worden voorgelegd aan het college, samen met de subsidie- en consortiumovereenkomst. Op dat moment zullen ook de boekingsadressen voor de verrekening van de uitgaven en ontvangsten en de subsidiefiche worden opgenomen.
Het college keurt de deelname aan het Interreg Europe-projectvoorstel PROTECH 2024 goed en ondertekent de partnerverklaring.